Alþýðublaðið - 12.07.1980, Blaðsíða 4

STYTTINGUR
Útisamkoma
og ganga
á vegum
„SKULD”
I tilefni af því aö til landsins er
kominn 14 metra langur upp-
blásinn hvalur mun mun
Hvalfriöunarfélagiö SKULD
standa fyrir göngu og útsamkomu
laugardaginn 12. jilll n.k. Gengiö
veröurmeö hvalinn, sem kallaöur
er „LITTLE FLO”, i fararbroddi
og mun gangan hefjast viö
Kjarvalsstaöi kl. 14.00. Gengiö
veröur niöur á Lsékjartorg þar
sem Utisamkoman veröur haldin
oger ætlunin aöhún hefjist um kl.
15.00 A samkomunni munu ýmsir
listamenn koma fram auk þess
sem ávörp veröa flutt.
Skuld hvetur alla borgarbúa til
aö koma og taka þátt i þessum
hátiöahöldum og sýna þannig
andstööu sina gegn
áframhaldandi hvaladrápi i
heiminum.
íþróttadagur á
Kópavogsvelli
1 tilefni af 25 ára afmæli Kópa-
vogskaupstaöar veröur haldinn
sérstakur iþróttadagur á Kópa-
vogsvelli.
Dagskráin hefst kl. 13.45 meö
þvi aö Hornaflokkur Kópavogs
leikur undir stjórn Björns
Guöjónssonar. Kl. 14.00 ganga
Iþróttamenn fylktu liöi inn á völl-
inn og forseti bæjarstjórnar,
Rannveig Guömundsdóttir flytur
ávarp.
Siöan veröa fjölbreyttar
iþróttasýningar m.a. sýnir flokk-
ur úr iþróttafélaginu Gerplu
fimleika. Knattspyrnukeppni
veröurá milli Breiöabliks og I.K.
og handknattleikur á milli H.K.
ogK.R. Þá fer fram árlegt frjáls-
Iþróttamót vinabæja Kópavogs,
sem nú er haldiö i 3.skipti i Kópa-
vogi.
Auk Kópavogs senda Odense,
Norrköping, Tampere og Þránd-
heimur keppendur á mótiö.
Keppendur tslands i kúluvarpi
og kringlukasti á Olympiuleikun-
um i Moskvu ásamt fleiri
islenskum iþróttamönnum munu
keppa sem gestir i kúluvarpi og
kringlukasti.
Þessa sömu helgi þ.e. 12. og 13.
júli fer fram á Kópavogsvelli
meistaramót Islands i frjálsum
Iþróttum fyrir aldursflokkana
15—18 ára og hefst á laugardag kl.
10 f.h.
nýlátinn og fólk safnast saman á
heimili ekkjunnar og barna
hennar af þvi tilefni. Hlaöiö
kaffiborö og tertur sýna. velvild
ekkjunnar i garö gesta sinna og
tákna þá gestrisni, sem rikjandi
hefur veriö I islenzkum sveitum
viö aökomufólk. En armar sam-
vinnuhreyfingar teygja sig
langt. I erfidrykkjunni heldur
þingmaöurinn, sparisjóösstjór-
inn og framámaöurinn i þeirri
hreyfingu ræöu.
I þeirri ræöu, sem i bland er
haldin vegna dauöa húsbónd-
ans, reynir hann aö sýna gest-
unum fram á ágæti hugsjóna
samvinnuhreyfingar og á sama
tima fjallar hann fjálglega um
eftirlifandi konu húsbónda og
Um Ódal feðranna:
SAMVINNUHREYFING-
AR OG ALÞÝOUFÓLK
Þaö er kannske aö bera i
bakkafullan lækinn, aö setja
saman umsögn um Óöal feör-
anna, eftir Hrafn Gunnlaugs-
son, þessa nýjustu afurö nýrrar
iöngreinar á tslandi, eöa af-
sprengi vorsins i islenzkri kvik-
myndagrein eins og einhver
sagöi. Þaö þykir þó viöeigandi,
aö fjalla um meiri háttar menn-
ingarviöburöi og þvf veröur
fariö um kvikmyndina nokkrum
oröum hér og eins vegna þess,
aö þaö þykir nauösyn aö fjalla
um verk sem tekur fyrir efni úr
Islenzkum raunveruleik.
Sú staöreynd, aö óöal feör-
anna er tekin úr islenzkum
raunveruleik, er ein útaf fyrir
sig, forvitnileg og vekur löngun
manns til þess aö sjá verkiö. Þá
er og forvitnilegt, aö sjá þaö á
tjaldinu hvernig islenzk kvik-
myndagerö stendur sig, borin
saman viö kvikmyndagerö
annarra þjóöa, búandi viö
langtum verri skilyröi en kvik-
myndaiönaöur fjölmennari
þjóöa.
Sveitalif áriö 1980 er sá raun-
veruleiki sem okkur er sýndur I
Óöali feöranna. Andstæö viöhorf
tveggja kynslóöa I sveit, sem
búa ennþá viö skilyröi næstu
kynslóöar á undan. Myndin
fjallar um kynslóöir, sem
ekkert eiga sameiginlegt annaö
en aö vera haldiö i heljargreip-
um landbúnaöarmafiu Is-
lenzkra stjórnmálaflokka og
samvinnuhreyfingar.
Andstæöurnar i myndinni eru
auövitaö sá hluti bændastéttar-
innar, sem mergsogin er af
samvinnuhreyfingu og sam-
vinnuhreyfingin sjálf, eöa sá
hluti yfirstéttarinnar á Islandi
sem notar sllka hreyfingu til aö
kúga smábændur, eöa hvaöa
aöra hreyfingu sem er.
Birtingamynd þessara and-
stæöna er heimilisfólkiö i kot-
inu, móöir, synir og dóttir,
annars vegar, og þau lifsskil-
yröi sem þeim eru búin, og
kaupfélagsstjórinn/útibússtjór-
inn og þingmaöurinn bróöir
hans, sem jafnframt er spari-
sjóösstjóri, hins vegar. Myndin
er knúin áfram af þessum and-
stæöum. Annars vegar sjáum
viö islenzkt bændafólk, heiöar-
legt fólk, sem vill engu illu trúa
um aöra menn, og sem býr, eins
og áöur er sagt, viö kringum-
stæöur næstu kynslóöar á
undan, og hins vegar sjáum viö
islenzka burgeisa, sem hafa at-
vinnu af aö kúga smábændur og
aðra, og skilja eftir sig slóö af
sóöaskap, lifandi i vellystingum
pragtuglega, á kostnaö áöur-
nefnds alþýöufólks.
Nú fer þaö aö sjálfsögöu eftir
mati þess, sem aö baki kvik-
myndinni stendur. Hrafns
Gunnlaugssonar leikstjóra og
höfundar handrits, hvaöa þættir
þaö eru, sem hafa afgerandi
áhrif á þróun lifs smábænda á
Islandi. Aö hans mati er mót-
setningin smábændur-sam-
vinnuhreyfing greinilega stýr-
andi I þessum efnum. Þessu
geta vist flestir veriö sammála,
ef frá eru taldir ráöandi aöilar
innan Samvinnuhreyfingar-
innar.
Þessi grundvallaruppsetning
er út af fyrir sig góö og gefur til-
efni til góörar kvikmyndar,
góörar umfjöllunar um viö-
kvæmt efni. Spurningin er bara
aö útfæra efniö þannig aö út-
koman veröi raunsönn kvik-
mynd eöa saga af þvi hvernig
andstæöur þessar taka á sig
hinar ýmsu birtingarmyndir.
Þaö er óþarfi aö rekja sögu-
þráö myndarinnar, en þó rétt aö
fjalla aöeins um inngangs-
atriöiö. Húsbóndinn á bænum er
mannvænleg börn. Ræöan, eöa
inntak ræðunnar, skýrir sig
sjálf þegar liöur á söguna, en þá
veröur ljóst, aö þessi ræöa er
ekki haldin i minningu hins
dána, heldur I þvi skyni aö gera
ekkjuna enn háöari kaupfélag-
inu, en maöur hennar var og
gera þaö enn léttara fyrir
burgeisana, aö komast yfir lax-
veiöiréttindi þau sem kotinu
fylgdu.
Þaö er tilgangur burgeisanna
I þessari mynd, aö komast yfir
þessi réttindi meö góöu eöa illu.
Flóknar reiknilegar aöferöir og
tilraunir til aö koma afkomend-
unum i skilning um þaö, hvaö
þeim sé fyrir beztu, eru tæki
þeirra til aö hafa laxveiöirétt-
indin út úr ekkjunni.
Burgeisarnir nota sér löngun
sonarins til aö menntast, þeir
nota sér lömun elsta sonarins,
auk annarra óprúttinna aöferöa
til aö ná takmarki sinu. Til-
raunir þeirra hafa þaö m.a. I för
meö sér, aö vangefinni dóttur
ekkjunnar er nauðgaö i mynd-
inni. Tákn um ægivald rikjandi
stéttar.
Samvinnuhreyfing getur
meira aö segja tekiö lögin i
sinar hendur þvi eftir bilstuld og
fangelsun yngri bróöurins,
kemur þingmaöurinn, spari-
sjóösstjórinn og framámaöur-
inn I samvinnuhreyfingunni og
leysir drenginn úr prisundinni
meö orðunum „Viö bræöurnir
viljum allt fyrir þig gera. Ég
talaöi viö lögreglustjórann,
yndælismaöur, og hann er tilbú-
inn aö falla frá öllum ákærum á
hendur þér”. (frjálslega
citeraö) Þetta, gert I þeim til-
gangi einum, aö gera næstu
kynslóö smábænda háöa sam-
vinnuhreyfingunni til þess aö
geta haldiö áfram aö kúga lýö-
inn. Framhald á 2. siðu.
RATSJÁNNI
Að vera sauðkindinni trúr
Þaö er I senn broslegt og grát-
legt aö Pálmi Jónsson frá Akri og
jábræöur hans skuli fara meö
stjórn landbúnaöarmála hér i
landi á ofanveröri tuttugustu öld-
inni. Þessir menn stefna leynt og
ljóst aö þvi aö koma 1 veg fyrir
alla skynsamlega þróun i land-
búnaöarframleiöslu og neysluvali
almennings. Þeir eru fyrst og
siöast varöhundar einhæfrar
landbúnaöarframleiöslu og
vilja sem slikir ráöa þvi hvaö
skattgreiöendur éta og hvaö
ekki.
Nýlega fékk þessi söfnuður
nokkuö kúnstuga hugdettu, sem
þeir hafa nú hrundiö i
framkvæmd i þvi augnamiöi aö
draga úr offramleiöslu
heföbundinna landbúnaöar-
afuröa. Þetta snjallræöi þeirra er
aö Iþyngja framleiöendum fugla-
og svinakjöts meö 200% skatti á
innflutt kjarnfóöur. Aö vlsu gefst
framleiöendum kostur á aö fá
hluta þessa fjár endurgreiddan
meö þvi aö sækja um sérstök
leyfi. En til þess er þeim gert aö
færa sönnur á framleiöslu sina,
leggja fram verslunarnótur og
framvisa sérstökum kortum.
Afleiöing þessa skatts á hinar
nýju búgreinar er augljós: Veröiö
rýkur upp, salan minnkar og
framleiöslan dregst saman. Ekki
skal aö svo stöddu fullyrt hvort
hér er um aö ræöa meðfæddan
kvikindisskap I garö þessara
ungu búgreina. En hitt sér hver
heilvita maöur I hendi sér, aö
þessi reglugerö Thoroddsen-
stjórnarinnar er tóm' della sem
kemur sér verst fyrir neytendur
og þaö unga fólk sem hefur lagt
metnaö sinn i aö bjóöa okkur
uppá smá fjölbreytni i fæöuvali.
Þetta fólk hefur þurft aö taka
ábyrgö á sinni framleiöslu og
standa eöa falla meö ákvöröunum
sínum. Þessar búgreinar njóta
hvorki niöurgreiöslna né útflutn-
ingsuppbóta. Framleiöendur
þessara Iandbúnaöarafuröa eru
ekki búnir aö fá fyrir-
framgreiöslu frá skattgreiöend-
um i gegnum gjaldheimtuna og
þar meö stórbætta samkeppnis-
aöstööu i verslununum. Ef skatt-
greiöendur vilja kjúklinga, egg
eöa svinasteik þá fara þeir
einfaldlega I næstu verslun og
greiöa fullt verö fyrir.
En Pálmi og framsóknar-
kommarnir I Thoroddsen-sam-
steypunni deyja svo sannarlega
ekki ráöalausir i viöleitni sinni til
aö halda rolluketi aö jötu lands-
manna. Af dæmalausri ósvlfni á
nú aö ástæöuslausu aö gera útaf
viö þaö unga og dugmikla fólk
sem reynt hefur aö bjóöa okkur
uppá tilbreytingu frá
sauökindinni, þrátt fyrir erfiöa
samkeppnisaöstööu.
Nú biöum viö bara spennt eftir
aö vita hvaöa hugmyndir taka
næst bólfestu I kollinum á þessum
snillingum. — G.Sv.
alþýðu-
n msLm
Laugardagur 12. jú|[ 1980.
KÚLTÚRKORN
Myndlistar-
sýning í
Stúdenta-
kjallaranum
Kristjana sýnir i Stúdentakjall-
aranum viö Hringbraut dagana
11.-31. júli. Alls eru 18 myndir á
sýningunni, 14 grafikmyndir og 4
kritarmyndir, og eru þær allar til
sölu.
Kristjana hefur stundaö nám i
myndlist hér á landi og erlendis,
fyrst I Myndlistarskólann i
Reykjavik 1960-63 og 1970-75 og
siðan viö Listaháskólann i Stokk-
hólmi 1975-80.
Hún hefur tekiö þátt I fjölda
samsýninga, bæöi hér á Islandi og
þó einkum i Sviþjóö, þar á meöal
sýndi hún á vorsýningu Liljevals
1979.1 Sviþjóö fékk hún styrk frá
Listaskólanum 79 og I ár frá
Listamannanefndinni I Stokk-
hólmi og Menningarsjóði Hudd-
inge kommun.
Sýningin er opin milli kl. 11.30
og 23.30, alla daga.
Listasafn
Alþýðu:
Yfirlitssýning
eigin verka
Laugardaginn 12. júli veröur
opnuö i Listasafni alþýöu fyrsta
vfirlitssýning á verkum safnsins I
hinum nýju húsakynnum Lista-
skála alþýðu, Grensásvegi 16,
Reykjavik.
Listaskáli alþýöu var formlega
vigöur 7. febrúar sl. og þá afhent-
ur Listasafni alþýöu til afnota.
Fyrsta opinbera sýning Lista-
safnsins á Grensásveginum var
opnaö 1. mal sl. Var þaö sýning á
málverkum Gisla Jónssonar frá
Búrfellskoti, þá nær óþekkts al-
þýöumálara. Framlag Listasafns
alþýöu til Listahátfðar 1980 var
sýning á koparstunguröð Goya,
Hörmungar striösins, og stóö hún
út júnimánuö.
Nú opnar Listasafn alþýöu sina
fyrstu yfirlitssýningu á eigin
verkum I eigin húsakynnum.
Uppistaöa þeirrar sýningar er úr
gjöf Ragnars Jónssonar I Smára,
en auk þess eru myndir sem safn-
iö hefur siöar eignast.
Sumarsýning Listasafns alþýöu
stendur frá 12. júli-31. ágúst,
og veröur sýningin opin virka
daga kl. 14.00-18.00 og sunnudaga
kl. 14.00-22.00. Kaffistofan verður
opin á sýningartima og auk þess
veröa boönar veitingar I hádegi
virka daga kl. 11.30-1.30.
Námskeið í
matreiðslu
jurtafæðis
Sænskur matreiðslumaður
veröur starfandi á vegum
Náttúrulækningafélags Islands
dagana 14. júli til 3. ágúst. Ráö-
gert er aö hann taki þátt I
fræðslustarfi á vegum félagsins
og mun almenningi gefast kostur
á aö sækja námskeiö I matreiöslu
heilsusamlegs jurtafæöis og al-
; mennri næringar- og heilsufræöi
þann tima sem hann veröur hér
; við störf. Þeir sem hafa áhuga á
1 aö nýta sér þá miklu reynslu sem
»þessi maöur býr yfir eru hvattir
til aö afla sér frekari upplýsinga
: hjá félaginu (I sima 16371 á dag-
j inn, eöa 23271 á kvöldin) eöa
fylgjast vel meö auglýsingum I
fjölmiðlum næstu vikurnar.