Alþýðublaðið - 06.08.1980, Qupperneq 1

alþýðu
blaðiö m
Miðvikudagur 6. ágúst 1980, 117. tbl. 61 árg.
LÆKKUN Á VERÐI
LANDBÚNAÐARAFURDA
— VERÐIÐ HÆKKAR
AFTUR EFTIR MÁNUÐ
Landbúnaöarafur&ir lækkuöu
nokkuö f veröi í gær. Lækkunin
er frá rúmum tveim prósentum
og allt uppi rúm ellefu prósent.
Ekki veröur hér um varanlega
lækkun aö ræöa, þvi land-
búnaöarfuröirnar hækka aftur
X. september, á sama tima og
launaliöir hækka. Astæöa lækk-
unar nú eru auknar niöur-
greiöslur til áramóta, en þær
þýöa útgjaldaaukningu fyrir
rikissjóö uppá rúma tvo mill-
jaröa.
Auknar niöurgreiöslur hafa
það i för meö sér aö verðbóta-
visitalan, sem hefur áhrif á laun
1. september, verður lægri og
nemur lækkunin rúmu hálfu
ööru prósentustigi. Gert er ráö
fyrir, aö veröbótavisitalan heföi
orðiö rum niu prósent, en
verður, meö auknum niöur-
greiöslum landbúnaöarafuröa,
rUm sjö prósent.
Gunnar Guöbjartsson, hjá
Framleiösluráöi landbUnaöar-
ins, sagöi i samtali viö Alþýöu-
blaöiö, aö þessi lækkun nUna
væri augljóslega gerö i þeim til-
gangi einum, aö hafa áhrif á
verðbótavisitölu launa, til bekk-
unar.
Aöspuröur kvaöst Gunnar
ekkert geta sagt um hversu
mikið landbUnaöarafuröir
myndu hækka i veröi 1. septem-
ber. SU hækkun færi eftir þvi
hvort samningar tækjust fyrir
þann tima og eins færi hækkunin
1. september eftir þvi hversu
Framhald á bls.- 3
Um nýtt tímarít fyrír jafnaðarmenn
Eins og skýrt var frá i Alþýðu-
blaöinu á laugardaginn, er aö
hefjast Utgáfa á nýju timariti,
Málþing, timarit handa jafnaöar-
mönnum um þjóöfélags- og
menningarmál.
Ritstjórar eru tveir ungir jafn-
aöarmenn, þeir Hilmar S. Karls-
son og Kjartan Ottósson.
Málþing er 24 siöur og veröur 1
fyrstu gefiö Ut i 1000 eintökum.
Tilgangur tímaritsins er tvenns
konar, annars vegar að fjalla um
menningarmál i viöum skilningi
og hins vegar þjóöfélagsmál, eöa
hugmyndafræöilega umræöu
meöal jafnaöarmanna.
Ætlunin er aö gefa Ut þrjU tölu-
blöö á ári, og er 2. tölublaö
væntanlegt fyrir jól.
Um næstu helgi veröur Mál-
þingi dreift i söluturna og bóka-
verslanir. Askriftarsimi er:
14900. Jafnaöarmenn eru hvattir
til þess aö gerast áskrifendur aö
þessu timariti.
FLOKKSSTARF
Fulltrúaráð Alþýðuflokksfélaganna á Akureyri
heldur fund í Strandgötu 9, fimmtudaginn
7. ágúst 1980 kl. 20:30.
Árni Gunnarsson, alþingismaður, mætir á
fundinn. Fjölmennið. Stjórnin
Skattseðlarnir komnir:
MIKLAR HÆKKANIR Á TEKJUSKATTI
— en engar upplýsingar um skattdreifingu
Niöurstööur aöalálagningar
gjaldáriö.fyrir Eeykjavik liggja
nú fyrir samkvæmt frétt frá
skattstjóranum i Reykjavik.
Þaö veröur ljóst af samanburöi
viö álagningu siöasta árs, aö
skattahækkanir nú eru verulegar.
Þannig hækkar tekjuskattur um
tæp sjötiu prósent, eignaskattur
um rUm niutiu prósent, kirkju-
garösgjald um rUm sextiu og sjö
prósent, Utsvariö hækkar um rUm
64 prósent og skattur af verzlun
og skrifstofum hækkar um
53.35%.
Persónuafsláttur til greiöslu
Utsvar hækkar hins vegar um tæp
hundraö og áttatiu prósent og
barnabætur um tæp áttatiu pró-
sent.
Alþýöublaöiö geröi Itrekaöar
tilraunir til aö fá upplýsingar um
þaö, hvernig hækkun tekjuskatts
og Utsvars dreiföist á hin einstöku
tekjuþrep, en án árangurs.
Embætti skattstjórans I Reykja-
vik gat ekki gefiö þessar upplýs-
ingar, rikisskattstjóraembættiö
gat þaö heldur ekki og hjá
Skýrsluvélum rikisins fengust
sömu svör.
Þaöer undarlegt, aöslikar upp-
lýsingar skuli ekki liggja fyrir,
a.m.k. undraöist blaöamaöur
mjög, að ekki skuli vera hægt aö
segja til um þaö hver hækkun
tekjuskatts og Utvars er eftir
skattþrepum, en viö veröum aö
bita i þaö sUra epli aö fá ekkki
þær upplýsingar, aö svo stöddu.
A skrifstofu BSRB var ekki
vitaö til þess, aö fólk væri óánægt
meö álagninguna, en hins vegar
varbentá, aöstutt væri siöan fólk
heföi fengiö skattseölana i hendur
ogværi þess ekki aö vænta aö fólk
gæfi frá sér hljóö fyrr en siðar.
Alþýöublaöiö hefur hins vegar
fregnað, aö sumir laun-
þegarhópar, meö svokallaöar
millitekjur, séu allóánægöir meö
álagninguna og finnst mörgum
sem fjármála/ráðherra hafi nd
seilst of langt ofan i vasa sinn.
Af svo komnu máli er hins
vegar ekki hægt aö segja til um
hvernig skattarnir koma Ut fyrir
einstaka launþegahópa. Slikt
veröur aö biða þar til upplýsingar
um tekjuskatt og Utsvar manna á
einstökum tekjuþrepum liggja
fyrir. Þá er og allt á huldu um þaö
hvernig álagningin kemur Ut hjá
fyrirtækjum i landinu.
Samanburður 1979 og 1980
Tekjuskattur
Eignarskattur
Kirkjugjald
KirkjugarÖsgjald
Sjúkratr.gj.
Útsvar
Skattur af skrifst. og versl.
Iðnaðargjald
Samtals skv. álagningu
Pers.afsl. til gr. útsv.
Pers.afsl. til gr. sj.tr.gj.
Barnabætur
Nettó álagning
1979 millj.kr. 1980 millj.kr. Hækkun f.f. ári%
15.147.6 25.635.2 69.24.
1.130.9 2.177.1 92.51
256.9 401.6 56.33
313.7 525.9 67.64
1.975.0 3.042.5 54.05
12.901.2 21.063.0 63.26
176.0 269.9 53.35
3.3 0 _
33.486.5 55.949.6 67.08
483.3 1.348.2 178.96
144.6 338.8 134.30
2.611.2 4.692.3 . 79.70
30.247.4 49.570.3 63.85
Árni Gurmarsson , alþingismaður:
HUGLEIÐING UM
NORRÆNA SAMVINNU
• 7,5 milljarda króna menningarfjárlög
Viö opnun Norrænnar vefjar-
listarsýningar á Kjarvalsstöö-
um fyrir nokkru flutti Arni
Gunnarsson alþingismaöur og
formaöur menningarm ála-
nefndar Noröurlandaráös,
ávarp, þar sem hann fjallaði
nokkuð um norræna samvinnu.
í þessu ávarpi sagöi hann m.a.:
Osjaldan heyrast hér á landi
raddir, sem litið vilja gera Ur
gildi norrænnar samvinnu og
árangri hennar. Þetta eru hjá-
róma raddir og aö baki fullyrð-
ingunum hlýtur að vera tak-
mörkuð þekking á þróun þeirrar
merku samvinnu, sem tekist
hefur meö norrænum þjóö-
um — ekki eingöngu á sviöi
menningarmála, heldur og i öll-
um mannlegum samskiptum, á
sviöi stjórnmála og visinda,
efnahagsmála og iþrótta, i sam-
ræmdri löggjöf og i félagsmál-
um. Og svo mætti lengi rekja.
Samvinna og samstarf Norö-
urlanda i samfélagi þjóöa er
dæmafátt. I heimi öryggisleysis
og stööugra átaka, þar sem
heimsfriöi er enn á ný ógnað
þessa dagana, gæti vinátta
þesSara þjóöa verið öörum 'léiö
arljós á braut friöar og eining-
ar. En alltof sjaldan leiöum viö
hugann aö þvi sem áunnist hef-
ur. — Þeir, sem gagnrýna nor-
ræna samvinnu og látlaust
nöldra um árangursleysi henn-
ar, hafa hvorki séö veður né
reyk af árangri hennar. Þeir
bara þylja sama óöinn og lita
ekki i kringum sig.
Hérog nU erum viö þátttakend-
ur i norrænni samvinnu. Þessi
sýning er aö hluta til árangur
hennar, eins og svo margar abr-
ar sýningar, svo mörg manna-
mót, þar sem okkur gefst kostur
á að horfa og hlýða á, kynnast
einhverju nýju og vikka sjón-
deildarhringinn: vera þátttak-
endur i þróun menningar nor-
rænna þjóða.
Njótum smæðar okkar
Islendingarhafa fyrir margra
hluta sakir notið norrænnar
samvinnu i rfkari mæli en
margar hinna norrænu þjóð-
anna. 1 þeim efnum njótum við
smæðar okkar. Sökum fámennis
er framlag okkar i krónum til
Norðurlandaráðs og stofnana
þess litill hundraðshluti af
heildarframlögum. Og ef talaö
er berum oröum, er hagnaður
okkar umtalsverður.
A menningarfjárlögum Norð-
urlandaráös, er okkur snerta,
eru stærstu liðirnir Norræna
hUsiö og Norræna eldfjallarann-
sóknastööin. Aö öðru leyti renn-
ur umtalsvert fjármagn, beint
og óbeint , til tslendinga. Nefna
má samstarf á sviöi visinda,
bókmennta, lista og iþrótta,
ráðstefnu- og námskeiðahalds.
7,5 milljarðar
Um þessar mundir er verið að
ganga frá menningarfjárlögum
Norðurlandaráðs fyrir næsta ár.
Til þeirra renna um 7,5 mill-
jarðar islenskra króna. Hlutur
tslands er 0,9 af hundraði og er
áætlaður rösklega 55 milljónir
króna. Til samanburðar má
geta þess, aö framlag Norræna
menningarsjóðsins til þessarar
sýningar er um 15 milljónir
króna.
Samstarfiö á sviöi menning-
armála er orðiö mjög viötækt. A
menntunarsviðinu er veitt fjár-
magni til norrænnalýðháskóla,
til samstarfs á sviöi skólamála,
til fullorðinsfræðslu, til nám-
skeiða fyrir blaðamenn, til
mála- og uplýsingamiðstöövar,
til kennslu á sviöi læknisfræði.
Til rannsókna er veitt umtals-
verðu fjármagni. Þar má nefna
hafffræöirannsóknir, kjarn-
orkurannsóknir, rannsóknir á
alþýðuskáldskap, sjóréttarmál,
jaröfræöiferöir til tslands, vis-
indalega upplýsingamiölun,
fjölmiðlun, Sumarháskólann og
rannsóknir á málefnum Suöur-
Ameriku. Þetta eru aöeins
nokkur dæmi.
Af framlögum til almennra
menningarmála má nefna sam-
starf leikhUsa, gestaleiki og
menntun leikara, bókmennta-
verðlaun Norðurlandaráös og
tónlistarverðlaun ráðsins,
NOMUS-nefndirnar, Sama-
stofnunina, alþýöuhreyfingar,
æskulýðs- og iþróttastarf, þýö-
ingar á bókmenntum Noröur-
landa, Norrænu listamiðstöð-
ina, kvikmyndanámskeið, Nor-
ræna hUsið i Færeyjum, fram-
lag til samtaka listamanna, rit-
höfundanámskeiö og fleira og
fleira.
Auðvitað telja margir, að
meira mætti gera, en við værum
fátækari i menningarlegu tilliti,
ef þetta samstarf væri ekki fyrir
hendi. Og látlaust er reynt að
ganga lengra á þessari braut.
Siðasta þing
A siðasta þingi Noröurlanda-
ráðs komu fram margar tillögur
ér horfa tii eflingar menningar-
samstarfinu. Nefna má tillögu
um stofnun norrænnar visinda-
akademiu, tillögu um stuðning
við unga rithöfunda, tillögu um
styrkveitingar til myndhögg-
vara og tillögu um viötækari
stuðning viö fleiri listgreinar en
nU eru á menningarfjárlögum
Norðurlandaráös.
Þá fara nU fram miklar um-
ræöur um samvinnu Norður-
landa á sviði menningarmála og
árangurinn frá þvi að menning-
ar-sáttmáli landanna tók gildi 1.
janUar 1972. — 1 vef þeirrar
samvinnu eru margir þræðir.
Það liggur i eðli málsins að vef-
urinn er þéttastur á milli
stærstu landanna, bæöi vegna
landfræöilegrar legu þeirra og
tungumála.Það hlýtur þvi að
veröa eitt helsta verkefniö á
næstu árum, að tengja minni-
hlutahópa og jaðarsvæöi svo-
nefnd þessum vef meir og betur
en gert hefur verið. — Menn-
ingu þessara hópa er nU stefnt i
hættu af margvislegum ástæö-
um, sem ekki verða raktar hér.
Að vernda þá menningu jafn-
gildir verndun menningar upp
til hópa.
Ekki aöeins að njóta
Verkefnið er viðamikið og illa
værum við stödd, ef ekkert heföi
veriö að gert. Þess vegna ættu
gagnrýnendur norræns sam-
starfs aö snUa nU snældu sinni
og móta skoðanir sinar á grund-
velli staðreynda. Norræn sam-
vinna stendur eins og klettur Ur
hafi umróts og átaka i alþjóða-
málum og á alþjóðlegum vett-
vangi. Viö deilum en við leys-
um mál okkar á friösamlegan
hátt. — Vefjarlist er stunduð i
kyrrð og ró og slikt er einnig
svipmót norrænnar samvinnu.
Við megum ekki falla i þá
gröf, að telja alla þessa sam-
vinnu bæði sjálfsagöa og eöli-
lega, án þess sjálf að leggja
eitthvaö af mörkum. Flestir lita
t.d. á Norræna hUsið sem fastan
pUnkt i hversdagslifinu. En af
hverju reis það og af hverju hef-
ur það miölaö svo miklu til
þeirra, sem njóta vilja? — Viö
þurfum ekki að nota vegabréf á
ferðum okkar milli Norður-
landa. Af hverju? Við njótum
flestra sömu réttinda i Noregi
og Norðmenn sjálfir. Sama gild-
ir um hin norrænu löndin. Af
hverju? — Allt þetta finnst
okkur sjálfsagt, en leiðum ekki
hugann aö þvi hvað aö baki býr.
Þeir, sem njóta, eru þeir
sömu og sýna áhugaleysi og
telja að norræn samvinna sé lit-
ið annað en veisluhöld og
skvaldur. Ef viö yrðum svipt
þvi, sem norræn samvinna hef-
ur skapað, yrði tómarUmið mik-
iö og erfiðleikar aukast.
Rétt eins og athyglin beinist
nU æ meira að jarðarsvæðum
hins norræna samfélags og mik-
ilvægi þeirra, er enginn vefur
talinn nokkurs viröi, nema
jaðrar hans séu jafnþéttir og
innvefur. Islendingar eiga
miklu hlutverki aö gegna i
þeirri vefjarlist. Þeim ber að
veita næstu nágrönnum sinum
meiri athygli og auka allt sam-
starf við þá, ekki sist á sviði
menningar- og atvinnumála.
Þetta verkefni höfum við van-
rækt og það er ekki vansalaust.
Þá þurfum við að auka alla upp-
lýsinaamiðlun um norrænt sam-
starf svo það verði metið aö
verðleikum. — Þessi sýning er
liður i samvinnu þjóöa, sem
sagnaritarar framtiðar munu
telja einhverja þá merkustu
sem þróast hefur.