Alþýðublaðið - 13.11.1980, Blaðsíða 4

STYTTINGUR4
Alþjóðaráðstefna um
norræn og almenn
málvísindi
A si&ast li&nu sumri var haldin
Fjóröa alþjóöará&stefna um
norræn og almenn málvisindi, en
fyrsta ráöstefnan af þessu tagi
var haldin i Háskóla Islands
sumariö 1969. Ráöstefnan var að
þessu sinni haldin i Háskólanum i
Osló, og sóttu hana alls um 160
manns, þar af átta frá Islandi.
Á ráöstefnunni var fjallaö um
ýmis veigamikil efni i norrænum
málvisindum. eitt af fjórum aðal-
viöfangsefnunum var „Nýjar
stefnur i rannsóknum á norrænu
máli að fornu", og var próf.
Hreinn Benediktsson einn af
þremur framsögumönnum um
þaö efni. 1 smærri umræöuhópum
var fjallað um fjölda ólikra efna.
M.a. flutti dr. Höskuldur Þráins-
son fyrirlestur um órödduö
samhljóð (r, 1, m, n, ð) á undan p,
t, k i islenzku, og dr. Kristján
Árnason flutti fyrirlestur um
nokkrar hljóöbreytingar i
samfelldu tali islenzku.
Ráöstefnan var á vegum
Norræna málvisindafélagsins
(Nordic Association of Lingu-
ists), sem til var stofnaö á ráö-
stefnunum i Umea i Sviþjóö 1973
og i Texasháskóla i Bandarikjun-
um 1976, og var aöalfundur
félagsins haldinn um leiö.
1 stjórn félagsins næsta ár voru
kjörin: Forseti: Stig Eliasson,
dósent, Uppsölum, varaforseti:
próf. Hreinn Benediktsson,
Reykjavik, ritari: próf. Höskuld-
ur bráinsson, Reykjavik, gjald-
keri: Inge Lise.Pedersen, lektor,
Kaupmannahöfn:
meðstjórnendur: próf. Bengt
Loman, Abo, próf, Einar Lunde-
by, Osló, próf. Kristian Ring-
gaard, Arósum, próf. Ragnhiid
Söderbergh, Stokkhólmi, og
Erling Wande, lektor, Uppsölum.
Fyrirlestrar á þessum ráö-
stefnum hafa veriö gefnir út að
þeim loknum, og kemur þingrit
Oslóarráöstefnunnar út hjá
Háskólaforlaginu i Osló, væntan-
lega á næsta ári. Fimmta ráö-
stefnan veröur haldin i Arósum
sumariö 1983. Aö auki gengst
félagiö fyrir árlegum fræðafund-
um, hinum næsta I Noregi i júni
1981.
Norræna málvisindafélagiö
stendur einnig að útgáfu timarits
Nordic Journal og Linguistics,
sem hóf göngu sina 1978
Það er oft gaman að fylgjast
meö þvi, um hvað er rætt íþing-
sölum, niður við Austurvöll, þar
sem framtið þjóöarinnar ræðst
viö handauppréttingar. 1
Morgunblaöim i gær er sagt frá
kostulegri umræöu i Sameinuöu
þingi um hugsanlegar fyrir-
ætlanir rikisstjórnarinnar gegn
veröbólgunni, samfara gjald-
eyrisbreytingunni sem fyrir-
huguð er og allir hlakka svo mjög
til.
Það kostulega var hvaö lengi
umræðurnar stóðu, þegar tillit er
tekið til þess, að ekkert kom út úr
þeim. Það kom nefnilega i ljós, að
Tómas (Gengissig i einu stökki)
Arnason er ekki i landinu, og I
fjarveru hans gat enginn upplýst
þingheim um hinar fyrirhuguöu,
hugsanlegu áætlanir rikis-
ROKSEMD FYRIR GUÐDOMNUM
Það var dýrlegt að koma úr
dimmum haustrosanum i birt-
una og hlýjuna á Kjarvals-
stöðum þar sem Mozart réði
rikjum á mánudagskvöld. Þar
léku Bernard Wilkinson flautu-
leikari, Maria Vericonte fiðlu-
leikari, Stephen King viólu-
leikari og Guðrún Sigurðar-
dóttir sellóleikari verk fyrir
flautu og strengi eftir Mozart og
reyndar eina stutta tónsmið
eftir Debussy sem kom eins og
skrattinn úr sauðarleggnum.
Þarna var samankominn tals-
verður áheyrendahópur mikill
meiri hluti mjög ungt fólk. Svo
halda menn — og það er boðað
af siödegisblöðunum meö frekju
sem hlýtur að eiga fjárhags-
legan innbláátur — að tónlist
æskunnar númer eitt og númer
tvö sé þess háttar eyrnamengun
er gerir loftpressuna sem
byrjaði að brjóta ofan af mér
húsið i morgun að hlýlegum
sálufélaga. Hitt kæmi mér ekki
á óvart þó þeir unglingar er
elska Mozart séu undanþegnir
þeirri hrörnun að verða nokkurn
tima gamlir. Mozart var lika
ungur maður, rúmlega tvitugur,
er hann samdi flautukvartett-
ana eftir beiðni hollensks
flautuleikara sem svo ætlati að
komast undanað greiða vinnu-
launin. Fyrir Mozart var
samning þessara verka eins og
hvert annað brauðstritarböl
sem hann hefði feginn viljað
vera laus við ef hann heföi átt
bótina fyrir rassinn á sér. Þetta
finnst okkur ótrúlegt núna
þegar við heyrum þessa tónlist.
En Mozart var einfaldlega svo
rikur innra að hann sótti þangað
hið besta er við átti hverju sinni.
Það er alltaf eitthvað guðlegt
við Mozart. Tónlist hans er ein
af fáum röksemdum fyrir tilvist
alvaldsins, sem mér finnst ná
máli eftir að lærðar vangaveltur
hafa þagnað i vonleysi.
Hann fór dálitið I taugarnar á
mér þessi Debussy-skratti úr
sauðarleggnum, hann var nógu
sjarmerandi i sjálfu sér, en
raskaði þeirri samræmisfullu ró
sem Mozart hafði sungið i mig:
það var eins og að sitja i finni
stofu og lesa frönsk ljóð með
undurfagurri konu en allt i einu
ruddist inn ljótur karl og fór að
bölva á þýsku. Þetta Syrinx,
flautað að tjaldabaki, var
reyndar áberandi best leikið af
þeirri tónlist sem þarna var
flutt. 1 flautukvartettum
Mozarts C-dúr og D-dúr var
einnig fallegast leikið á flautuna
en klaufaskapur og óöryggi setti
nokkuð mark á flutninginn sem
Sigurður Þor Guðjónsson
þó var fjörlegur og einlægur i
flestum greinum. Og mér finnst
mest gaman á svona tónleikum.
Þá er eins og góðir vinir séu að
finna hvern annan. Það er mikil
vitleysa að spámenn og snill-
ingar séu það sem máli skiptir i
tónlistinni. Fegurustu tóna sina
slá þeir hvortsem er úr hjörtum
venjulegra manna og kvenna
þvi þar á fegurin heima.
Sigurður Þór Guðjónsson skrifar um tónlist
DULARFULL FYRIR6RIGÐI
A tónleikum Sinfóniuhljóm-
sveitarinnar á fimmtudaginn i
Háskólabiói komu Mozart og
flautan enn mjög við sögu.
Flautukonsertinn i G-dúr K. 313
var einnig saminn fyrir
hollenska flautuleikarann sem
ekki vildi borga, enda botnaði
hann ekkert I þvi furðuverki þar
sem er annar kaflinn, svo
Mozart varð að semja nýjan.
Verkið er svo auðugt að þvi oft-
ar sem hlustað er á það þvi feg-
urra verður það og leyndar-
dómsfyllra. Manuela Wiesler
gæddi það sérkennilegu lifi, allt
i einu var komið nýtt verk sem
maður h afði engan grun um.
Hvaðan tárustþessir duiartónar
frá snilli Mozarts eðaúrhuga
guðs, kannski frá sál flautunnar
eða hjarta Manuelu? Hér er
ógreitt um svör. Þegar list nálg
ast fullkomnun er hún orðin
leyndardómur sem lætur spurn-
ingar þoka fyrir lotningu. Við
vitum ekki hvaða kraftar byrja
að láta til sin taka bak við
hámarks tækni, menntun og
hæfileika, þegar fer að glampa
á eitthvað sem er svo einfalt að
það verður aldrei skilið. Þetta
leiðir hugann að þvi hve von-
laust verk það er að skrifa um
tónlist, lýsa meðorðum þvi sem
ekki verður með orðum lýst.
Þar við bætist að þá sjaldan að
hið óumræðilega birtist okkur
fylgir þvi algleymi sem er horf-
ið veg allrar veraldar jafnskjótt
og við komumst aftur i venju-
legt ástand. Minningin um al-
gleymið sprettur þvi Ur allt ann-
ars konar og óliku hugarfari, en
þvi sem verið er að rifja upp.
Eftir þetta ævintýri lék
hljómsveitin þriðju sinfóniu
Saint-Saens. Þó hún sé fáránlegt
verk geymir hún einkennilegan
sjarma og það býr i henni, þó
ótrúlegt sé, fjarlægur gotneskur
andi, mjög daufur, sem ef til vill
er eins konar menningarlegt
erfðaminni kynstofnsins sem
hugsun Saint-Saens hefur varð-
veitt. Þessi hávaðasama músik
var ágætlega flutt miðað við að-
stæður sem voru ansi frum-
stæðareins og búið er að tiunda
oft og mörgum sinnum.
Sigurður Þór Guðjdnsson
Á RATSJÁNNI
hann gegndi embætti Tómasar.
meöan hann væri erlendis. Þvi
miöur sagðist Olafur ekki vera
nóg og vel heima i listum skæru-
hernaðar, og bað þingmenn að
sýna þolinmæði og biða eftir þvi
að Tómas kæmi heim og þá
myndi hann eflaust segja þeim
hvaö væri ætlunin að gera.
Siðan var japlað nokkuð aö
nýju, og Ólafur kom i ræðustól að
nýju og ftrekaði fyrri ummæli um
fákunnáttu sina I verðbólgu-
málum og bað menn rétt einu-
sinni að biða heimkomu Tómasar
frænda. Menn voru ekki ýkja
ánægðir með þessi sVör, enda alls
óvist aö Tómasi ynnist timi til að
svara þessu áður en hann hlypi úr
landi að nýju. Engu að síður féll
umræöan niður, og utan þessara
skæra, var ti&indalaust á verð-
Enginn ráðherra^
svarað fyxxr Tó
vinnu.
Aronskancnni^^
,rftu Uí I*» ' »■»" ■
---------fZtri“ heíur þegar
” |SÍ'lt«0ku Tómas „xóstri má,
VíA sagtjneira «« n^annss0„
lu r Ipira en hann
-^uerrir Hermannsson_
----------— ... v„mu M*
,Ueíi«nol*»“*Æ“ír- var&uoSí
tt»'Xisa .Aronskui>»“r .
TIÐINDALAUST VIÐ AUSTURVÖLL
stjórnarinnar, i skæruhernaöi
hennargegnverðbólguófétinu. Að
visu gaf Guðmundur J.
Guðmundsson, það I skyn, að
kannski væri hugsanlegt, að
mögulegar ráðstafanir hugsan-
legrar rikisstjórnar væru honum
kunnugar, en hann lét siöan
strika sig út af mælendaskrá og
þagði þunnu hljóði eftir það.
Eftir japl og jaml og fuöur
stjórnarandstæöinga, kom Ólafur
Jóhannesson utanrikisráðherra i
ræöustól og meðgekk þaö, að
bólguvigstöðvunum að þessu
sinni.
Þá hófust skærur á Keflavikur-
vigstöðvunum. Ólafur Jóhannes-
son, með hatt utanrikisráðherra á
höföinu I þetta sinn svaraöi fyrir-
spurn um framkvæmdir i Helgu-
vik. Aö visu töluðu margir á
undan ólafi og miklu meira en
hann se’rlega nafni hans og
vopnabróöir i rikisstjórnarsam-
starfinu, Ólafur Ragnar Grims-
son. Ragnar Arnalds sá einnig
ástæðu til að taka þarna til máls,
og sagði að þetta mál heyrði undir
rikisstjórnina og Alþingi.
Ólafur Jóhannesson komst
loksins að til að svara fyrirspurn-
inni, sem til hans var beint i
upphafi og sagöi að þetta mál
heyrði undir sig og sig einan.
(Valdið er mitt) Hann vildi ekki
meina, að Ragnar Arnalds hefði
farið visvitandi með rangt mál,
en að honum heföu kannski oröið
á mismæli.
Ragnar Arnalds vildi ekki
kannast viö aö hafa mismælt sig
alþýðu-
blaðið
Fimmtudagur 13. nóvember
KÚLTÚRKORN
og sagðist ekki trúa þvl að þessu
máli yrði ráöið án vilja rikis-
stjórnarinnar og Alþingis. Ólafur
Jóhannesson sagöi ekkert, hann
bara brosti.
En semsagt, eftir umræður um
þessi tvö mál, umræður sem tóku
langan tima, kom i ljós, þegar
upp var staðiö að rikisstjórnin
vildi alls ekki uppiýsa þingheim
um þau mál, sem fyrirspurnir
voru gerðar um. Það mun vera
ætlun stjórnarinnar að koma
þingheimi og þjóð á óvart með þvi
að pródusera úrræðin öll á einu
bretti.
Það er þvi ekki nema von,
að menn séu farnir að tala um
„leyndarráöið”, þegar þeir eiga
við rikisstjórnina.
—Þagall
Jökull og Tchekhov
hjá Leikfélagi
Hveragerðis
Að kvöldi föstudagsins 14. nóv.
n.k. hefur Leikfélag Hveragerðis
34. starfsár sitt með frumsýningu
á einþáttungum eftir Jökul
Jakobsson og Anton Tcheckov.
Þættirnir tveir eftir Jökul sem
heita „Knall” og „Þvi miður frú”
verða þá frumfluttir á leiksviði og
verður að teljast eftirsóknarvert
aðfá nú að kynnast fleiri verkum
frá hendi eins vinsælasta höfund-
ar seinni tima. Þáttur Tcheckovs,
„Bónorðið”, er frá árinu 1888,
þrunginn glensi og gamansemi.
Hann hefur verið fluttur í útvarpi
við miklar vinsældir en eins
og kunnugt er, þá er sjón sögu
rikari. Hjalti Rögnvaldsson ann-
ast leikstjórn og er það frumraun
hans á þvi sviði, en auk þess
leikur hann meginhlutverkið i
„Knallinu”. Með önnur helstu
hlutverk fara: Ingi Ingason,
Maria Reykdal, Sæbjörn V. As-
geirsson, Kristin Jóhannesdóttir
og Sigurgeir Hilmar Friðþjófs-
son. Þó að Leikfélag Hveragerðis
eigi I samkeppni við leikhúsin i
höfuðstaðnum eru félagarnir
bjartsýnir og sjá I anda salinn i
Hótel Hveragerði þéttsetinn á
frumsýningarkvöldið. Leikfé-
lagið efnir nú til þeirrar ný-
breytni að hvetja nágrannafé-
lögin til að stofna til hópferða og
koma i Hvergerði og sjá einþátt-
ungana. Onnur sýning verður
sunnudag 16. nóv. kl. 9og siðan
miðnætursýning kl. 11, 17. nóv. og
svo kl. 8, 21. og 23. nóv. Formaður
Leikfélags Hveragerðis er
Maria Revkdal.
Útvarpsleikrit vikunnar
Fimmtudaginn 13. nóvember
kl. 20.40 verður flutt leikritið
„Úlfaldinn” eftir Agnar Þórðar-
son. Leikstjóri er Klemenz Jóns-
son, en Steindór Hjörleifsson, Sig-
riður Þorvaldsdóttir og Ragn-
heiður Steindórsdóttir fara með
aðalhlutverkin. Flutningur leik-
ritsins tekur tæpa klukkustund.
Tæknimaður: Sigurður Ingólfs-
son.
Hjónin Júlla og Hans eru að
koma heim úr sólarlandaferð.
Meðal þess sem þau hafa með-
ferðis er ljómandi vel gerður
minjagripur, smáúlfaldi frá Mar-
okkó. En hann á eftir að valda
meira umróti en þau hjónin gat
órað fyrir.
Agnar Þórðarson fæddist árið
1917. Hann lauk stúdentsprófi 1937
og varð cand.mag. I islenskum
fræðum við Háskóla íslands 1945.
Framhaldsnám i Englandi 1947-
48 og I Bandarikjunum 1960-61.
Agnar hefur verið bókavörður við
Landsbókasafnið frá 1951. Fyrsta
útvarpsleikrit hans var „Förin til
Brasiliu” 1953, en siðan hefur
hann skrifað fjölda leikrita, bæði
fyrir leiksvið, útvarp og sjónvarp,
og auk þess skáldsögur og smá-
sögur.
BOLABÁS
Eftir að grein Silju Aðal-
steinsdóttur um ágæti Bubba
Morthens og Hallgrims Pét-
urssonar birtist i Þjóöviljan-
um um daginn, hefur komiö
upp sá kvittur, að breyta ætti
heiti útvarpsþáttarins Dag-
legt mál. Hann mun i fram-
tiðinni verða kallaður
Feimnismál.