Alþýðublaðið - 10.02.1981, Qupperneq 3

^riðjudagur 10. febrúar 1981
alþýðu-
i n fT'jT'B
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn
Framkvæmdastjori: Johann-
es Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjóri <ábm>:
Jón Baldvin Hannibalsson.
Blaðamenn: Helgi Már
Arthúrsson, Olafur Bjarni>
Guðnason, Þráinn Hall-
grimsson.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Auglýsingar: Þóra Haf-
'steinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Drcifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik,
simi 81866.
Páll Pétursson, Höllustaða-
bóndi og þingflokksformaður
Framsóknar, lýsir þvi yfir i
Timagrein fyrirhelgi að það sé
unnt að leysa deiluna um virkj-
un Blöndu.
Páll hefur sem kunnugt er
leikið hlutverk eins konar
skæruliðaforingja heima i hér-
aði gegn Blönduvirkjun. Hingað
til hefur þessi skæruliðahreyf-
ing Höllustaðabóndans ekki
verið tekin ýkja alvarlega. Nú
er hins vegar að þvi komið að
taka ákvörðun um næsta virkj-
unarkost. Það er opinbert
leyndarmál að iðnaðarráðherra
ber Fljótsdalsvirkjun mjög
fyrir brjósti af augljósum kjör-
dæmisástæðum. Verði niður-
staðan sú, að kröfur Höllustaða-
bónda f.h. andófsmanna þyki
óaðgengilegar, þ.e. að Blöndu-
virkjun verði fyrir vikið ekki
talin hagkvæmasti virkjunar-
kosturinn, þýðir það einfaldlega
að Norölendingar verði dæmdir
úr leik fyrir fram.
Einmitt þetta virðist nú vera
að gerast i Blönduvirkjunar-
málinu.
1 viðtali viðVisi segir Kristján
Jónsson, forstjóri Rafmagns-
veitna rikisins, eftirfarandi:
,,Sá virkjunarmöguleiki sem
Páll Pétursson minnist á, er tal-
inn vera 30% eða 22 milljörðum
gamalla króna dýrari, en sá
kostur, sem við mælum með”.
I viðtalinu segir Kristján
Jónsson þessa sáttatillögu Páls
„næstum óhugsandi vegna
kostnaðar. — Stofnkostnaður
hlýtur að ráða varðandi val á
virkjunarkostum”, — segir raf-
magnsveitustjóri. Það er m.ö.o.
alveg ljóst, að forstjóri Raf-
magnsveitna rikisins telur
sáttatillögu Höllustaðabóndans
óaðgengilega. Verði henni
haldið tíl streitu, má af orðum
Kristjáns ráða, að þá verði
Blönduvirkjun dæmd úr leik að
sinni.
Finnur Torfi Stefánsson,
fyrrv. alþingismaður, gerir
Blönduvirkjun að umtalsefni
um siðustu helgi i Alþýðu-
blaðinu.
Hann telur frásagnir blaöa af
andstöðu heimamanna við
virkjunina stórlega ýktar. Að
visu hafi bændur, sem beitarrétt
eiga á þvi landi, sem óhjá-
kvæmilega færi undir miðlunar-
,,Páll bóndi á Höllustöðum, þingflokksformaður
Framsóknarflokksins, hefur lengi stýrt eins konar
skæruliöahreyf ingu eiginhagsmunaaðila gegn
Blönduvirkjun. Nú hefur hann sett fram ,,sátta-
tillögu", sem Kristján Jónsson, forstjóri Rafmagns-
veitna ríkisins, telur fela í sér 30% hækkun stofn-
kostnaðar, sem svarar til 22 milljarða g.kr. Finnur
Torfi Stefánsson, fyrrv. alþm. kemst að þeirri niður-
stöðu, að kostnaður við hvert ærgildi, sem Páll við
bjarga, nemi u.þ.b. 9,3 milljónum g.kr. Sjálfur segír
Páll að kostnaður sá, sem þjóðin þarf að bera af brölti
hans sé jafnvirði þriggja nýrra skuttogara."
DÝRIR DUTTLUNGAR
lón haft áhyggjur af þvi tjóni
sem af virkjuninni leiddi. Það er
augljóst, segir Finnur Torfi, að
þessir aðilar eiga að fá slikt tjón
bætt. Bæturnar gætu verið i
ýmsu formi t.d. þvi, að örfoka
land yrði uppgrætt i staðinn.
Fer best á þvi aö bændur ráði
þvi sjálfir með hvaða hætti
bætur væri greiddar.
Þvi næst segir Finnur Torfi i
grein sinni:
„Sfðast er að nefna þá and-
stöðu sem rekja má til al-
mennrar ihaldsemi og þrjósku
við að meðtaka timans gang. 1
Blönduvirkjunarmálinu er slík
andstaða ekki mikil að vöxtum,
en þó hávaðasöm. Hún kemur
að mestu frá einum manni, Páli
Péturssyni alþingismanni,
skemmtilegum sérvitringi og
rómantiker frá Höllustöðum i
Blöndudal. Ýmsir duttlungar
stjdrnmálanna urðu til þess á
sinum tima, að Páll taldi rétt að
snúast gegn Blönduvirkjun og
hefur hann ekki haft skap til að
skipta um skoðun siðan”.
Þvi næst fjallar Finnur Torfi
um svokallað sáttatillögu Páls
Péturssonar og lýsir afleiðing-
um hennar á þessa leiö:
„Verðmæti beitílands, sem
undir vatn fer við þessar fram-
kvæmdir, er metið i ærgildum.
Mismunur á stofnkostnaði er
hins vegar sá, að miðlun við
Sandárhöfða er 70 milljón kr.
dýrari. Sé mismun i glötuðum
ærgildafjölda deilt i mismun á
stofnkostnaði fæst út hve mikið
hvert ærgildi kostar, sem bjarg-
aö yrði með þvi að velja dýrari
virkjunarkostinn. Sá kostnaður
nemur 6,1 milljónum g.kr.
Sáttatilboð Páls bónda bygg-
ist á þvi að þessi dýrari kostur
verði valinn, en þó vill hann að
meiru verði kostað til. Hann
krefst þess einnig að flóar tveir,
Galtárflói og Langiflói verði
stiflaðir af, en kostnaður við það
yrði u.þ.b. 140 milljónir kr.
Kostnaður við hver-t ærgildi,
sem Páll vill bjarga, færi
þannig i 9,3 milljónir g.kr.
Sjálfur segir Páll aö kostn-
aður sá, sem þjóðin þurfi að
bera af bröltí hans sé jafnvirði
þriggja nýrra skuttogara, og er
það áreiðanlega ekki vanmetið.
fl ð lokum segir Finnur Torfi
um þetta mál:
,,Nú er það ljóst, að sá gifur-
legi aukakostnaður sem af sér-
visku Páls leiddi kæmi bændum
þar nyrðra að engu gagni. Þvert
á móti yrði þetta þeim frekar til
tjóns, þar sem bótafé til þeirra
yrði að öllum likindum minna
þar sem færri ærgildi töpuðust.
Virkjunin yröi einfaldlega dýr-
ari og það svo mjög, að tvisýnt
verður hvort hún teldist lengur
hagkvæmasti virkjunarkostur-
inn. Bændur myndu tapa og
þjóðin öll. Það er þvi ljóst að
Páll bóndi talaði ekki fyrir
hagsmunum bænda i sáttatil-
boði sinu, heldur fyrir eigin
duttlungum einvörðungu.
En önnur hætta kann að
koma upp i þessu sambandi og
hún er sú, að iönaðarráðherra
noti kostnaðinn af tilboði Páls
sem átyllu til þess að hætta við
allt saman”.
Fari svo, verða Norðlend-
ingar að gera það mál upp við
Höllustaðabóndann. — JBH
Kúltúrkorn 4
Þar segir einnig frá Félagi blikk-
smiðanema.
Þriðji kafli heitir: Félag blikk-
smiðjueigenda. 1 sögu félagsins
er greint frá mörgu i verslunar-
og atvinnusögu þjóðarinnar á
þessu tfmabili, einnig um erlend
sambönd.
t öðru bindi, Blikksmiðasögu
Islands er kaflinn, Blikksmiðjur
fyrr og nú. Þar eru taldar smiðjur
;9 aldar, siðan sagt frá öllum
"blikksmiðjum sem stofnaðar hafa
veriö á tslandi frá er i fimmta
kafla ritsins „Blikksmiðatal”
með æviatriðum og myndum.
Mun þar engan mann vanta af
þeim, sem starfað hafa i iðninni
sem smiðir. Þá er i sjötta kafla,
margskonar fróðleikur um
stéttina og starf hennar. Má þar
nefna um nám og prófnefndir i
blikksmiði i nær hálfa öld, um
námsskrár og sveinsstykki, og
sagt frá fyrstu stúlkunni sem
nemur blikksmiði.
Vandað hefur verið til ritsins og
það prýtt mörg hundruð
myndum, þar eru meðal annars
myndir af gömlum og nýjum
áhöldum og vélum i iðninni.
1 sögu smiðjanna eru þjóðlífs-
lýsingar, sem hvergi hafa komið
fram áður.
Styttingur 4
átti þetta blað ekkert erindi,
nema þá til þess að gefa villandi
upplýsingar, ef þaö getur kallast
erindi.
Engu aö siöur voru fjölmiðlar
búnir að fá þetta vinnublað i
hendur strax daginn eftir og byrj-
aöir að birta tölur um afkomu i
fiskiönaði á grundvelli þess. Er
skemmst frá að segja að þær
tölur eru allar marklausar. Þær
gefa enga raunhæfa mynd á af-
komu fiskvinnslunnar, hvorki yfir
lengri eða skemmri tima, hvorki
fyrr né slðar.
Stjórn Félags sambands fisk-
framleiðenda harmar að þannig
skyldifarið að, þar sem afleiöing-
arnar geta ekki orðiö aðrar en
þær að draga úr trausti -á Þjóð-
hagsstofnum, sem þó hefur varla
til saka unnið og gefa almenningi
á tslandi og erlendum viöskipta-
vinum rangar hugmyndir. Er
þess að vænta að þessi mistök
verði viti til varnaöar.
FRA NOREGSSTRÖNDUM FRÁ NOREGSSTRONDUM FRA NOREGSSTRÖNDUM
Hagnaður Elkem
minnkar frá fyrra ári
Elkem Spigelverket, norska
málmiðnaðarfyrirtækið sem Is-
lendingar þekkja svo vel, hefur
tilkynnt, að hagnaður ársins
1980, brúttó, áður en skattar og
endurfjárfesting er dregin frá,
hafi orðið 180 milljónir norskra
króna. Þetta er um 83 milljón-
um norskra króna minni
hagnáður en árið áður, en
slæmar markaðsaðstæður
seinni hluta ársins munu hafa
valdið minnkuninni. Árið 1979
mun hinsvegar hafa þótt gott ár,
með brúttó hagnað upp á 263
milljónir nkr.
Heildarvelta Elkem var tæp-
lega 3900 milljónir nýkr. en það
er um 9% aukning frá árinu
áður. Fyrirtækið gerir ekki ráð
fyrir að markaðsaðstæður batni
i bráð.
Meirihluti Norð-
manna mótfallnir
frekari launajöfnuði
Samkvæmt skoðanakönnun i
Noregi, er greinilegur meiri-
hluti þjóðarinnar á móti þvi að
gengið verði lengra i átt til
launajöfnunar en þegar hefur
verið gert.
39% aðspurðra sögðu að al-
mennt hefði launajöfnunar-
stefnan náð nóg og langt, 29%
vildu að lengra yrði gengið, en
28% töldu aö þegar hefði verið
gengiö of langt. Þau 14% sem
eftir standa skiptust jafnt milli
þeirra, sem enga skoðun höfðu á
málinu, og þeirra, sem gerðu
kröfu tiíalgers jafnræðis i laun-
um, burtséö frá atvinnu.
Könnunin sýndi einnig, að það
er meiri stuðningur við aukinn
launajöfnuð i hópi þeirra, sem
hafa meiri tekjur en 120.000
nýkr. á ári, en i þeim hóp, sem
lægri tekjur hefur. Tor Halvor-
sen, formaður LO, sagði um
niðurstöður könnunarinnar, að
niðurstööur kjarasamninganna
vorið 1980, hafi verið mikilvægt
skref í átt til launajöfnuðar. Það
að margir eru óánægðir með
núverandi tekjudreifingu,
sannar, að enn er sitthvað at-
hugavert við launamálin, og
vandamál lágtekjufólk hafa
ekki verið leyst, sagði Halvor-
sen.
60% launamismunur
vegna kynjamisréttis
Um það bil 60% af þeim
launamismun I skrifstofustörf-
um i iðnaði, sem finnst milli
karla og kvenna i Noregi, er
vissulega þvi að kenna, að mis-
rétti rikir milli kynjanna. Þetta
er niðurstaöa könnunar um
stöðu kvenna i iðnaði, sem Hag-
fræðistofnunin i Bergen vann.
Niðurstöður könnunarinnar
sýna, að það er um 10% nýkr.
munur á launum karla og
kvenna i skrifstofustörfum i
iðnaði, og munurinn er auðvitað
körlum i hag. Af þessari upphæð
verða a.m.k. 9 nýkr. ekki
skýrðar öðruvisi en með skir-
skotun til kynjamisréttis.
Könnunin er byggð á upplýs-
ingum frá um 4800 starfsmönn-
um, sem vinna við fyrirtæki,
sem aðild eiga að Vinnuveit-
endasambandi Noregs, en til-
gangur könnunarinnar var að
finna út nákvæmlega, hversu
mikill hluti af launamismunin-
um væri kynjamisrétti að
kenna. t könnuninni var gengið
útfrá þvi, að þættir svo sem
menntun, aldur og starfsaldur
hefðu svipuð áhrif á launaþrep.
t þeim hópi, sem kannaður var,
kom i ljós, að launamunurinn
milli karla og kvenna væri 15.77
nýkr. á timann. Ef konur hefðu
sömu menntun og karlmenn,
myndi munurinn minnka um
3.96 nýkr. Miðað við sömu
aldursdreifingu karla og
kvenna, myndi munurinn
minnka enn um 0.71 nýkr.
Þegar allir hugsanlegir þættir,
svo sem reynsla, vinnutimi,
stærð fyrirtækis, og staðsetning
vinnustaðar, voru teknir með i
dæmið kom i ljós, að þeir til
samans gátu ekki lækkað launa-
mismuninn um nema 6.61 nýkr.
Norðmenn gera fisk-
veiðasamning við
Bandaríkin
Norska stjórnin hefur ákveðið
að undirrita fiskveiðisamninga
við Bandarikin. Norðmenn hafa
ekki áður gert slikt samkomu-
lag við Bandarikjamenn, né
heldur átt neinskonar samstarf
við þá i fiskveiðimálum.
Samkvæmt hinu nýja sam-
komulagi, mega norskir bátar
veiða umframmagn af liski i
bandariskri landhelgi, og mega
einnig senda verksmiðjuskip
innan bandariskrar landhelgi. A
samkomulaginu eru nánari
ákvæðium slikt form veiða. Þar
er einnig kveðið á um samstarf
um rannsóknir og um samráð v ■
varðandi túlkun samkomulags
ins. Þá eru einnig ákvæði um
gagnkvæmni og samkomulag
um sölu bandariskra fiskafurða
i Noregi.
Samningaumleitanir af hálfu
Norðmanna hófust 1979, eftir að
samstarf hafði hafist milli
bandariskra og norskra aðila i
sjávarútvegi. Upphaflega
ætlunin var sú að Norðmenn
tækju þátt i sameiginlegri fisk-
veiðaáætlun undan ströndum
Kaliforniu. Siðan hefur verkefn-
um fjölgað, t.d. samstarf við út-
gerðarfélag Eskimóa i Alaska,
um veiðar á botnfiski. Þá hefur
verið gert samkomulag um
kaup á bandariskum saltfiski.
Bandariska þingið verður að
samþykkja samninginn, ður en
hann verður bindandi.
Norska Alþýðusam-
bandið vill fækkun
eftirlaunaaldurs
t vor mun norska Alþýðusam-
bandið, LO, leggja til á þingi
sipu, að eftirlaunaaldur verði
færður niður i 62 ár, samkvæmt
þvi, sem formaður sambands-
ins, Tor Halvorsen segir. Eftir-
launaaldur i Noregi er nú 67 ár.
LO leggur til, að eftirlauna-
aldurinn verði gerður sveigjan-
legri, þannig að menn geti hætt
að vinna 62 ára, án þess að
missa nokkur réttindi. Það er
einnig lagt til að þeir sem vilja
vinna til 67 ára aldurs, megi
gera það.
Talsmenn LO segja að eftir-
launakerfi samkvæmt þessari
tillögu yrði sveigjanlegra og
legði sig betur að þörfum ein-
staklingsins, en núverandi
kerfi, þar sem allir verða að
draga sig i hlé 67 ára gamlir.
LO hefur ekki metið, hvað
þetta kerfi myndi kosta en seg-
ist ekki munu krefjast styttingu
vinnudagsins um leið og þessi
krafa er lögð fram.
Styrkir til Noregsfarar
Stjórn sjóðsins Þjóðhátiðargjöf Norðmanna auglýsir eftir
umsóknum um styrki úr sjóðnum vegna Noregsferða 1981.
Samkvæmt skipulagsskrá er tilgangur sjóðsins „að auð-
velda tslendingum aðferðast til Noregs. I þessu skyni skal
veita viöurkenndum félögum, samtökum og skipulögðum
hópum ferðastyrki til Noregs i þvi skyni að efla samskipti
þjóðanna t.d. meö þátttöku i mótum, ráöstefnum, eöa
kynnisferðum, sem efnt er til á tvihliöa grundvelli. Ekki
skal úthlutaö feröastyrkjum til einstaklinga, eða þeirra
sem eru styrkhæfir af öðrum aöilum ”.
I skipulagsskránni segir einnig, að áhersla skuli lögö á aö
veita styrki, sem renna til beins feröakostnaöar, en um-
sækjendur sjálfir beri dvalarkostnað i Noregi.
Hér meðer auglýst eftir umsóknum frá þeim aöilum, sem
uppfylla framangreind skilyrði. t umsókn skal getiö um
hvenær ferð veröur farin, fjölda þátttakenda og tilgang
fararinnar. Auk þess skal tilgreina þá upphæö, sem fariö
er fram á.
Umsóknir óskast sendar til stjórnar sjóösins, Forsætis-
ráðuneytinu, Stjórnarráðshúsinu, Reykjavik, fyrir 10.
mars 1981.
Endurskinsmerki ö^ggUikía
□okkkl»ddu> vegtarandi sést UmferðÍnnÍ.
f*k|'*y.rlen 120-30 m liarlægö en meö endurskmsmerki sósl
Rálágl/ösumbifreiöar. hanni120—130m fjarlægö