Alþýðublaðið - 25.02.1981, Qupperneq 4

í STYTTINGI
Könnun á efnasam-
setningu matariláta
HeilbrigOiseftirlit rikisins hefur
kannað magn blýs og kadmiums
i matarilátum sem á markaöi eru
hérlendis.
Þungmálmana blý (Pb) og
kadmium (Cd) er viöa aö finna i
umhverfinu. Málmar þessir eru i
flokki þeirra efna sem varasöm
eru talin og of mikiö magn þeirra
i fæöi getur orsakaö eituráhrif á
menn. Er þvi hvarvetna reynt aö
halda notkuninni innan þeirra
marka sem skaölaus eru talin.
Hér á landi hafa ekki enn veriö
settir staölar um mesta leyfilegt
magnþessara efna imatvælumné
neysluvörum. Hins vegar eru hér
i gildi staölar Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunarinnar um leyfilega
efnasamsetningu neysluvatns en
hvað önnur matvæli og neyslu-
vörur snertir hefur Heilbrigöis-
eftirlit rikisins tekiö mið af
alþjóðastöðlum og stöðlum
nágrannaþjóða okkar.
Heilbrigöiseftirlit rikisins hefur
kannað magn blýs og kadmiums i
matarilátum sem hér eru á
markaöi. Leitaö var upplýsinga
hjá 48 innflytjendum og fram-
leiöendum. Skrifleg svör bárust
frá 16 aðilum, auk þess voru tekin
sýni sem send voru Iöntækni-
stofnun tslands til ávköröunar
blýs og kadmiums.
Reyndist kadmium magn ofar
leyfilegra marka i einu sýni af 32
sem rannsökuö voru. Blý reyndist
einnig hátt i þessu sýni þó ekki
ofar leyfilegum mörkum.
Hér var um aö ræöa barna
disk/bolla meö skreytingu.málaö
ofan á .glerung en slikar vörur
hafa einnig reynst varasamar
samkvæmt rannsóknum i
nágrannalöndum. Varan var
strax fjarlægö lír verslunum.
Starfsfólk Dagdeildar
Hvitabandsins
mótmælir
Viö, starfsfólk Dagdeildar
Hvftabandsins, mótmælum ein-
dregið þeirri ákvöröun borgar-
stjórnar aö taka Hvitabandiö
undirlanglegudeildfyrir aldraöa,
án þess að þeirri starfsemi sem
fyrir er i hiísinu sé á nokkurn hátt
tryggt framtiðar húsnæöi. Hér er
á feröinni óvullnægjandi bráöa-
birgðalausn á neyð aldraöra á
kostnaö geöheilbrigðisþjón-
ustunnar. Borgarfulltrúar viröast
telja þaö áhættulaust aö sýna þvi
fólki sem hér nýtur þjónustu, til-
litsleysí meö óljósum áformum
sinum sem hljóta aö vekja ugg
um framtiö dagdeildarstarfsem-
innar.
Evrópuríki kaupa gas frá Sovétríkjunum:
Það setur hroll að sumum við
umtal um Síberíugas
u Yamal-skaginn er um 600 kil-
ómetra langur, og teygir sig i
átt til noröurpólsins, frá vestur-
hluta Siberiu. Veturinn þar
veröur um niu mánaöa langur,
og frostiö veröur allt aö -60
gráöur á Celsius. Einu Ibúarnir
á svæöinu eru nokkrir rúss-
neskir og mongólskir hrein-
dýraræktarmenn. A Stalins-
timabilinu voru á skaganum
fangabúöir, en nú er skaginn
þekktastur fyrir þaö, að þar eru
neðanjaröar mestu birgöir af
jarðgasi I heiminum, algerlega
ósnertar. Talið aö þar séu um 26
trilljónir rúmmetra af gasi i
jöröu.
Fyrir nokkru voru gasbirgð-
imar á Yamal skaga aöalmál-
efniö I erfiöum samninga-
viðræöum viösvegar um
Evrópu, og Bandarikjamenn
höfðu miklar áhyggjur af gasinu
lika. Stjómvöld i Sovétrikjunum
hafa ákveðið að byggja gasleiðs)
ur frá Yamal skaganum, 3000
miiur yfir Miö-Rússland til
Vestur-Evrópu. Oll stærstu riki
Vestur-Evrópu munu eiga hlut-
deild i verkinu, og þau munu
lána Sovetrlkjunum 10 til 15
milljarða dollara, til aö standa
straum af kostnaöi viö verkið,
og einnig munu Evrópurikin
vekta tæknilega aðstoð viö
verkiö, en fyrir vikiö munu þau
fá 40 milljarða rúmmetra af
jarögasi á ári hverju, frá 1986, i
fyrsta lagi.
Þetta samkomulag er stærsti
viðskiptasamningur, sem
geröur hefur veriö milli austurs
og vesturs, og tæknilegu vanda-
málin eru þau stærstu sem upp
hafa komiö i svona verkefni. Þá
vakna lfka spurningar um
hversu háö Evrópuríkin eru aö
veröa sovéskri orku, og um
hættur samfara viöskiptum
milli vestrænna rikja og
kommúnistarikja.
Erfitt lofstlag, fjarlægð
svæöisins og umfang verkefnis-
ins gera þetta verkefni eitt
flóknasta verkfræöilega vanda-
mál fyrr og siöar. 1 vetrarrikinu
á Yamal skaga, um 150 mllum
fyrir noröan heimskautsbaug,
veröur gúmmí eins hart og
brynvarnarplötur, og stál-
stangir brotna jafn auðveldlega
og sleikispinnaspýtur. Jarö-
frostskelin er svo þykk, mestan
hluta ársins, aö nota veröur
stærstu og öflugustu tæki til aö
brjótast I gegn um hana. Hins
vegar veröur jarövegurinn eins
og svampur á sumrin, og þvæl-
ist fyrir mönnum jafnt og
vélum.
Samkvæmt áætlunum Sovét-
manna á aö byggja annað hvort
tvær smærri leiöshir, eða eina
stóra leiöslu, úr stáli, en pip-
umar i henni yröu aö vera rúm-
lega einn og hálfur metri i þver-
mál. Það þarf um 40 stórar dæli-
stöðvar til aö pumpa gasinu frá
lindunum til endastööva i
Vestur-Þýskalandi. Þetta verk-
efni verður erfiðara en lagning
leiöslanna um Alaska var fyrir
Bandarikjamenn á sinum tima.
Þar sem Sovétmenn hafa
hvorki tæki né tæknikunnáttu til
að annast þetta verk sjálfir,
hafa þeir leitaö til rikja vestan
járntjalds til lausnar, og verk-
takar þar vilja endilega taka að
ser verkin. Stálver um alla
Vestur-Evrópu vinna nú undir
fuUum afköstum, og framleið-
endur eins og Mannesmann-
röhren-Werke i Þýskalandi sjá
fyrir sér mikinn gróöa af fram-
leiðslu stálplpanna.
Þaö hefur reynst a.m.k. jafn-
erfitt að fjármagna fram-
kvæmdirnar, og aö vinna þær.
Yuri Ivanov, yfirmaöur sovésk-
erlenda viöskiptabankans hefur
unniö aö þvi aö finna fjármagn I
24 mánuöi, I Tokýó, Dusseldorf
og Paris og viöar. Nú þegar
hafa um 20 v-þýskir bankar
saman tekiö aö sér aö lána 5,2
milljaröa dollara og hópur
franskra banka mun liklega
lána 4 milljaröa dollara. En
Ivanov hefur reynst slyngur
samningamaöur. Hann býöur
aöeins 7,75% vexti af þessum
lánum á tiu árum, en venjulega
eru slík lán á 9,75% vöxtum á 8
1/2 ári.
En Sovétmenn hafa hinsvegar
mjög sterka samningsstöðu.
Vestur-Evrópurikin flytja inn
50% af orkuneyslu sinni, og
þurfa á sovéska gasinu aö
halda, þó þaö geröi þau háöari
Sovétrikjunum en ella. T.d.
mundi Vestur-Þýskaland fá 12,5
milljaröa rúmmetra af gasi úr
nýju leiöslunum en þeir fá þegar
12 milljarða rúmmetra frá Sov-
étrikjunum. Þetta næmi um
30% af þeirri auknu þörf, fyrir
gas sem talið er aö veröi fyrir
hendi 1986. Frakkar hyggjast fá
10 milljaröa rúmmetra úr nýju
leiöslunum, og þeir munu fá
30% af gasi sinu frá Sovét-
rikjunum eftir fimm ár. 1 heild-
ina tekið myndu Vestur-
Evrópurikin fá um fjóröung
gasbirgöa sinna frá Sove't-
rikjunum eftir byggingu leiösl-
unnar, samanboriö viö 9% áriö
1980.
Þaö vekur ýmsum ugg,
hversu háð Vestur-Evrópurikin
eru Sovétrikjunum að þessu
leyti. Þaö var siöasta vor, aö
sovéskur sendifulltrúi hótaði
Vestur-Þjóðver jum þvi, aö
skrúfaö yröi fyrir þaö gas sem
þegar er sent þangað frá Sovét-
rikjunum, ef Vestur-Þjóðverjar
tækju þátt i efnahagslegum
refsiaögeröum gegn Sovét-
rikjunum, vegna innrásarinnar
I Afghanistan. Þýska dagblaðið
Frankfurter Allgemeine Zeit-
ung lét þá skoöun nýlega I ljós i
leiöara, að þaö væri skynsam-
legra fyrir Vestur-Þjóðverja aö
byggja fjögur kjarnorkuver,
Vestur-Evrópurikin hafa
keypt olfu frá Sovétrikjunum
siðan 1974. Aldrei hefur staðið á
afgreiöslu gass, nema yfir
vetrarmánuði, þegar Sove't-
menn segja aö „tæknileg
vandamál” hafi komið i veg
fyrir afgreiöslu. Vestrænir sér-
fræðingar trúa útskýringum
Sovétmanna yfirleitt, og óttast
ekki, aö Sovétmenn muni skrúfa
fyrjr leiöslurnar vegna annars.
Sovétrfitin hafa reynst mun
areiöanlegri seljer.du; á jarö-
gasi, en Algeria, Nfgería, tran
ofl. lönd, sem Evrópurikin hafa
hingaö til skipt viö.
Þó eru nú ræddar ráöstafanir,
til aö draga úr hættu á þvi aö
Sovétmenn skrúfi fyrir leiösl-
umar i pólitiskum tilgangi.
Hugsanlegt er aö framleiösla á
jarögasi úr lindum i Hollandi,
veröi minnkuö, til aö þær
birgöir veröi fyrir hendi ef til
þess kemur. Einnig er rætt um
aö dæla gasi til geymslu I stóra
hella, eins og þegar er gert á
ítalíu. Þá væri hægt aö útbúa
verksmiöjur og raforkuver meö
tvívirkum brennslutækjum,
sem brenndu jafnt gasi og olíu.
Sérfræöingar telja margir, aö
meö slfkum hliöarráöstöfunum,
þurfi ekki svo mjög að óttast
þaö, þó Sovétrikin skrúfuðu
fyrir leiðslurnar.
Vestur-Evrópurikin hafa nú
um aö velja tvo kosti. Aö reiöa
sig á orkusölu frá Miö-Austur-
löndum, eins áreiöanlegir og
þeir viöskiptaaöilar hafa
reynst, eöa aö kaupa gas frá
Sovétrikjunum. Hvað sem ööru
liöur verða Evrópurfkin aö
flytja inn orku, og hún verður aö
koma einhversstaöar frá. Eins
og málin standa virðist
óhjákvæmilegt fyrir Vestur--
Evrópuríkin, aö kaupa frá
Sovétríkjunum.
A RATSJÁNNI
Þaö vita þaö allir foreldrar, aö
hversu vel sem reynt er aö ala
blessuð börnin upp, getur það
alltaf mistekist. Maður tekur viö
þessum krflum barnungum, ven-
ur þau við að boröa þaö sem fyrir
þau er boriö, þvi að matvendni er
hræöileg synd. Maöur venur þau
við það, að haga sér vel, þegar
aldraöar frænkur koma i heim-
sókn, jafnvel þó frænkurnar séu
tröllleiðinlegar. Maöur venur
blessaö barniö viö að vera snyrti-
legt I klæöaburöi. Maöur venur
barniö viö aö vinna vel heima fyr-
ir skólann og gefur ótvirætt I skyn
aö háar einkunnir eru af hinu
góöa, en lágar einkunnir
aumkunarveröar.
Þannig er uppeldiö eilfft stríö.
Aldrei má slaka á,maður veröur
ætiö aö vera reiöubúnn aö útmála
nýja sannleika fyrir blessuöum
börnunum, þegar tækifæri gefst.
Svo loksins einn daginn er barniö
vaxið úr grasi og ábyrgöinni
sleppir. Maöur er alltieinu frjáls
eins og fuglinn. Barniö komiö aö
heiman og maöur þarf ekki leng-
ur aö vera vakinn og sofinn yfir
velferö þess. Nú er loksins komiö
sumarfrf hinna miðaldra for-
eldra.
Eöa þaö heldur maöur!
Svo gerir krakkinn, fulloröinn,
einhverja bölvaöa vitleysuna enn.
Rétt eins og maöur hafi ekki variö
árum í þaö aö ala ótugtina upp.
Þá veröur autvitaö bfessaö
foreldriö aö grfpa inni málin og
koma blessuöu baminu upp á
veginn góöa aftur, og benda hon-
um á mistökin og setja honum
nýjan kúrs. Þetta þekkja allir for-
eldrar.
Lúövík Jósepsson varöi fjölda
ára f uppeldi á Alþýöubanda-
laginu. Hann var yfir þvf öllum
stundum, fylgdist meö ungu
mönnunum, hélt yfir þeim
verndarhendi, veitti þeim tilsögn
ihinum pólitisku danssporum. Og
aö lokum leit Lúövik yfir þaö sem
hann hafði skapaö og sá aö þaö
var gott. Svo hann dró sig 1 hlé.
En þaö varö eins og svo oft áöur
hefur veriö, aö blessuð börnin
gleymdu reglunum gullnu, sem
uppaíandinn haföi fyrir þeim
haft. Olafur Kagnar lirimsson
t.d. er nú sekur i matvendni, þvl
hann neitar aö éta þaö, sem Ólaf-
ur Jóhannesson bar á borð fyrir
hann. Og Baldur óskarsson, sem
er sem Björn í Mörk fyrir Kára.
Ólafs Ragnars, vogaöi sér um
daginn, aö finna aö vinnuaöstööu
á verkstæöi hér i bæ-, en eigandi
verkstæöisins er maöur aö nafni
Jósafat Hinriksson, sem i fyrnd-
inni var beitingamaöur fyrir
Lúövfk, þegar hann geröi út
Enok, hér um áriö. Siöan var
Jósafat vélstjóri á togurunum
hans LUÖvfks á Neskaupstaö.
Einstakur maöur.
LUÖvík guöfaöir gat auövitaö
ekki látiö fara svona meö fornvin
sinn jósafat. Svo Lúövík hringdi
niöur á Morgunblaö, ofan úr Pfaff
klúbbnum og baö þá aö senda sér
blaöamann til aö fylgjast meö þvi
þegar Lúövik veitti Jósafat vini
sinum uppreisn æru. Og þaö geröi
Lúövik svikalaust: „Hér er mikil
og góö vinnuaöstaða. Þetta er
greinilega fyrirtæki I uppbygg-
ingu og eins og alltaf hjá fyr-
irtækjum f uppbyggingu eru ekki
allir hlutir fullfrágengnir. Hér á
sér stað merkileg uppbygging I
höndum afbragðsmanns.” Svo
mörg voru þau orö i Mogga, og
Þjóöviljamenn ættu bara aö
skammast sin.
Viö skulum svo gera niöurlags-
orö Moggagreinarinnar aö niöur-
lagsoröum þessa pistils: „Svo
setti Lúövlk Jósepsson sig og
ræddi sjávarútvegsmál viö
Jósafat Hinriksson m.a. um
sérfræö)ngapláguna I þessum
náttúrulega atvinnuvegi, þar sem
ekki giidir skrifborösstjórn, held-
ur dugnaöur og framkvæmda-
semi.” — Þagall.
LÚÐVÍK HIRTIR BÖRNIN
alþýöu-
blaðiö
Miðvikudagur 25. febr. 1981
KÚLTÚRKORN
Dagskrá forseta-
heimsóknarinnar til
Danmerkur
1 dag hefst opinber heimsókn
Vigidar Finnbogadóttur forseta
til Danmerkur.
1 dag munu Margrethe II Dana-
drottning og Henrik prins taka á
móti forseta Islands og fylgdar-
liöi á Kastrupflugvelli. Siöan
veröur ekiö til hallar Kristjáns
VII i' Amalienborg, þar sem for-
seti og fylgdarlið munu búa á
meðan á heimsókninni stendur.
Þar verður snæddur hádegisverð-
lur og siðdegis tekur forseti
Islands á móti sendiherrum
erlendra rikja i Kaupmannahöfn.
Um kvöldið heldur Danadrottning
forseta íslands veislu i Kristjáns-
borgarhöll.
Fyrir hádegi fimmtudaginn 26.
febrúar er forseta Islands boöiö
aö skoöa Konunglegu postulins-
verksmiðjuna, en aö þvi loknu
veröur móttaka i Ráöhúsinu i
í Kaupmannahöfn og siöan er
I snæddur hádegisveröur f danska
I þjóöþinginu. Síödegis veröur
hiröleikhúsiö I Kristjánsborgar-
höll skoöaö og söfn sem þar eru.
Um kvöldiö veröur hátiöasýning I
á boöi Danadrottningar i Kon-
unglega leikhúsinu og aö henni
‘ lokinni samkvæmi f höll Kristjáns
VII.
Ardegis föstudaginn 27. febrúar
: opnar forseti Islands sýningu á
] islaiskum listaverkum I Ráðhús-
inu á Fredriksbergi. Sföan sitja
í Danadrottning og forseti Island?
í hádegisveröarfund i Den danske
1 publicistklub, sem er félagsakap-
ur danskra fréttamanna. Sfödegis
munu Danadrottning og forseti
tslands fara i heimsókn 1 Konung-
i lega leikhúsiö. Um kvöldiö heldu
forseti Islands veislu Danadrottn-
ingu til heiöurs I Langlinie-
Pavillon, en á miönætti lýkur
hinni opinberu heimsókn.
Laugardaginn 28. február mun
forsti íslands vera við sýningu á
islenskum útflutningsvörum. Kl.
15:00 hefst hátíðarsamkoma I
Ráöhúsinu á Frederiksbergi á
vegum Dansk-islenska félagsins,
Norræna félagsins á Frederiks-
bergi, Islendingafélagsins og
Félags fslenskra námsmanna i
’i Kaupmannahöfn. Siðdegis mun
forseti Islands hafa móttöku fyrir
Islendinga sem búsettir eru i
Kaupmannahöfn á Hótel d’Angle-
terre.
I fylgdarliði forseta Islands frú
Vígdisar Finnbogadóttur verða
| ölafur Jóhannesson, utanrikis-
ráöherra og frú Dóra Guöbjarts-
dóttir, Höröur Helgason ráöu-
neytisstjóri i utanrikisráöuneyt-
inu og frú Sarah Helgason, Birgir
Möller forsetaritari og frú Gunilla
Möller og frú Vigdis Bjarnadóttir
fulltrúi á skrifstofu forseta
Islands.
Leiklistarhópur MS
endursýnir
Gum og Goo
Talla, leiklistarhópur Mennta-
skólans viö Sund, hefur aö undan-
förnu sýnt einþáttunginn Gum og
Goo eftir Howard Brenton og
vegna mikillar aösóknar hefur
veriö ákveöiö að hafa þrjár auka-
sýningar.
Howard Brenton er Breti, fædd-
ur i Portsmouth áriö 1942. Fyrsta
leikrit hans i fullri lengd,
Revenge, var frumflutt ’69 og
sama ár litu einnig dagsins ljós
ýmis styttri verk meðal annars
Gum og Goo.
Leikendur i Gum og Goo eru
þrir, þær örbrún Guömundsdótt-
ir, Sigriöur Anna Ásgeirsdóttir og
Sofffa Gunnarsdóttir, en leikstjóri
Iog þýöandi verksins er Rúnar
Gunnarsson.
Sýningar veröa i skólanum I
r kvöld, fimmtudag og hefjast
klukkan 21.