Alþýðublaðið - 28.02.1981, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 28. febrúar 1981
Landssamband iðnaðarmanna:
FJÁRMAL BYGGINGASJÓÐS
RÍKISINS í
Byggingarsjóður
rikisins
1 fjárlagafrv. segir aö
stefnt sé aö bvi aö auka Utlána-
getu Byggingarsjóös rikisins
úr 22 milljöröum kr. i 30.
milljaröa kr.. eöa um 36%. Enn-
þá er þó allt i óvissu um þaö
hvernig fjármögnun
Byggingarsjóös rikisins verður
háttað á þessu ári. Samkvæmt
eldri lögunum haföi sjóðurinn
eftirfarandi fasta tekjustofna: 2
prósentustig af launaskatti, 1%
álag ',á tekjuskatt og eignaskatt
og 1/2% álag á aðflutningsgjöld.
Þessir tekjustofnar færöu
sjóönum yfir 6 milljaröa króna á
árinu 1979 eöa þriðjung alls inn-
komis fjár á þvi ári Með hinum
nýju lögum varð sú breyting á
fjáröflun til sjóðsins að ofan-
greindar skatttekjur skulu ekki
skilyröislaust renna í sjóöinn,
svo sem áður var, heldur skal
sjóðurinn njóta árlegra fram-
laga af þessum tekjum.
Sjóðnum er m.ö.o. ekki lengur
tryggðar fastar tekjur af skatt-
heimtu heldur verða þær fram-
vegis ákveönar með fjárlögum
hverju sinni. Það kom og á dag-
inn, sem ýmsir höfðu óttast, að
afleiðing þessa yrði sú að þessir
tekjustofnar hyrfu i hítina en
Bvggðasjóður ríkisins sæti uppi
aiiralus 1 nýsamþykktum fjár
lögum fyrir árið 1981 er framlag
rikissjóðs tilsjóðsinsákveðið 4,3
milljarðar króna. Það má hafa
til viðmiðunar að tekjur af
launaskatti, sem er 3.5%, eru i
fjárlögum áætlaðar 26.3
milljarðar króna, þannig að
tekjur Byggingasjóðs af launa-
skattinum einum hefðu orðið
liðlega 15 milljarðarkróna sam-
kvæmt eldri lögunum. Fyrir það
er að visu ekki að synja að oft
hefur á seinustu árum verið
seilst i þessa tekjustofna sjóðs-
ins, en aldrei hefur honum samt
verið svo naumt skammtað sem
nií. Þannig var t.a.m. ákveðið i
fjárlögum seinastaárs að tekjur
sjóðsins af mörkuðum tekju-
stofnum skyldu vera liðlega 7
milljarðarkróna i stað tæplega
10,9, sem þær hefðu orðið án
skerðingar. En nú þóknast fjár-
veitingarvaldinu sem sagt að
skammta sjóðnum 4,3 milljarða
króna.Auk þess er taliðað skuld
rikissjóðs við Byggingarsjóð nú
um áramót nemi um 1.270
milljónum króna.Ef marka má
reynslu undanfarinna ára er
óvistað framlag rikissjóðs komi
að fúllu til greiðslu á árinum.
Eðlilegra er að spurt sé
hvernig afla skuli fjár i sjóðinn i
stað þeirra mikilvægu tekju-
stofna sem hann hefur nú verið
sviptpr. 1 athugasemdum við
KALDAKOLI
fjárlagafrumvarpið segir svo:
um þetta efni: „Fjáröflun til
sjóðsins er áætlað þannig, að
fjárveiting rikissjóðs nemur
4.300.000 þús. kr. eigin fjáröflun
til sjóðsins af vöxtum og af-
borgunum nemur 9.160.000 þús.
kr. og sala skuldabréfa til
Atvinnuleysistryggingarsjóðs
3.640.000 þús. kr. Auk þess er
fyrirhuguð lántaka hjá lifeyris-
sjóðunum og skyldusparendum,
en skipting þeirra fjárhæða
verður skýrð i fjárfestingar- og
lánsf járskýslum fyrir árið
1981..”
Nú vill þannig til að fjárfest-
ingar- og lánsfjáráætlun, sem
samkvæmt lögum nr. 13. 1979
(Ólafslög”) skal fylgja fjár-
lagafrumvarpinu, liggur ekki
fyrirnema i eins konar vasaút-
gáfu. Þar er ekki einu orði
minnst á Byggingarsjóð rikis-
sins. Af þeim orðum i fjárlaga-
frumvarpinu, sem hér er vitnað
til, er þó einsýnt að úrræðin eru
þauað stórauka lántökur hjá Hf-
eyrissjóðunum. Samkvæmt
árreiðanlegum heimildum gera
áætlanir Húsnæðisstofnunar
rikissins ráð fyrir lántökum hjá
lifeyrissjóðunum sem nema
hvorki meira né minna en 19,6
milljöröum króna.Með þvi móti
yrðu þær um 48% alls fjárinn-
streymis í sjóðinn. A árunum
1979 námu lántökur hjá lifeyris-
sjóðunum hins vegar „aðeins”
4.092.5 milljónum króna og voru
þá 22.6% alls innkomins fjár.
Þess má og geta að i lánsfjár-
áætlun fyrir árið 1980 er gert ráð
fyrir 7.300 m. kr. lántökum
sjóðsins hjá lifeyrissjóðum,
þannig að hér er stefnt i 169%
aukningu lántaka milli ára. t
raun eru þessar lántökur með-
höndlaðar sem afgangsstærð og
upphæð þeirra ákveðin þannig
að ráðstöfunarfé sjóðsins nægi
til að ná settu marki um útlán,
auk þess að standa undir
greiðslu afborgana og vaxta af
eldri lánum og rekstrarkostnaði
stofnunarinnar. Hér er ekki
skeytt um getu og þvi siður um
vilja lifeyrissjóðanna til skulda-
bréfakaupa.
Fleiri gallar leynast i áætlun
fjárlagafrumvarpsins um fjár-
mögnun Byggingarsjóðs rikis-
ins. Eins og undanfarin ár er
fyrirhuguð lántaka hjá Atvinnu-
leysistryggingasjóði sem nemur
framlagi rikissjóðs til þess
sjóðs, eða 3640 milljónir króna.
Venja hefur verið að skipta
verðbréfakaupum sjóðsins i
fjóra hluta. Fjórði hlutinn frá
seinasta ári, 559 milljónir
króna, kemur ekki i Byggingar-
sjóð fyrr en á þessu ári. Ef sami
háttur verður hafður á nú á
þessu ári kaupir Atvinnuleysis-
tryggingasjóður skuldabréf á
árinu 1981 fyrir: 559 +3/4+3640
= 3289 milljónir króna en ekki
3640. Nettó innstreymi skyldu-
sparnaðarfjár i sjóðinn virðist
sömuleiðis ofmetið. í lánsfjár-
áætlun fyrir árið 1980 var það
áætlað 3000 milljónir króna en
Veðdeild Landsbanka tslands
telur það I reynd hafa orðið um
1700 m.kr. 1 fjárlagafrumvarpi
fyrir árið 1981 virðist á hinn
bóginn reiknað með 3360 m.kr.
eða ræplega 100% hækkun.
Engar horfur eru á slikri aukn-
ingu.
Eitt veigamesta nýmælið i,
ninni nýju húsnæðislöggjöf felst
i því að algerlega er greint á
milli félagslegra ibúðabygginga
annars vegar, þ.e. ibúðir I
verkamannabústöðum og leigu-
ibúðir sveitarfélaga, og annarra
ibúðabygginga hins vegar.
Byggingarsjóði verkamanna er
falið aukið hlutverk. Hann skal
annast allar lánveitingar til
hinna félagslegu ibúðabygg-
inga. Aður veitti Byggingar-
sjóður rikisins almenn lán til
byggingar verkamannabústaða
og annaðist einnig allar lánveit-
ingar vegna leigu- og söluibúða
sveitarfélaga. Byggingarsjóður
verkamanna veitti hins vegar
eingöngu viðbótarlán vegna
ibúða i verkamannabústöðum,
þannig að til samans næmu lán-
veitingar sjóðanna beggja allt
að 80% byggingarkostnaðar.
Aukin verkefni
Byggingasióðs ríkisins
Enda þtítt fjölmiðlagleði
verkamannabúðstaðamanna
hafi yfirgnæft málsvara bygg-
ingariðnaðarins og hins
almenna húsbyggjanda i öllu
umtali um húsnæðismál, hefur
þó mátt greina nokkrar lágvær-
ar raddir sem ekki hafa talið
það snjallræði að efla Bygg-
ingarsjóð verkamanna á kostn-
að Byggingarsjóðs rikisins. En
spyrja má i ljósi þess að með
lagabreytingum hefur verkefn-
um verið létt af Byggingarsjóði
rikisins, hvort nokkuð saki þótt
talsvert dragi úr útlánagetu
hans og jafnvel umfram það
sem fjárlagafrumvarpið gerði
ráð fyrir. Eru kannski aliar
harmatölur um glataða tekju-
stofna á misskilningi byggðar
og ástæðulausar? Þvi miður er
svo ekki. Það er að visu rétt, að
ef miðaö er við að verðgildi lána
út á hverja ibúð haldist áfram
jafn lágt og verið hefur, þá mun
fjárþörf sjóðsins, þegar til
lengdar lætur, að likindum
verða minni en hún hefði verið
samkvæmt eldri lögunum. Hins
vegar er hin nýja skipan aðeins
að litlu leyti komin til
framkvæmda og Byggingar-
sjtíður rikisins mun á þessu ári
áfram þurfa að lána háar
fjárhæðir vegna eldri lána-
flokka. Þannig mun húsnæðis-
málastjórn vera skuldbundin til
lánveitinga úr Byggingasjóði
rlkisins til byggingar leigu- og
söluibúða sveitarfélaga samtals
að fjárhæð 4.300 milljónir króna
og einnig lánveitingar vegna
ibúða I verkamannabústöðum
að fjárhæð 200 milljónir króna.
Það má heldur ekki gleymast að
með hinum nýju lögum voru
stofnaðir nýir lánaflokkar hjá
sjóðnum. Hér er um að ræða lán
vegna ibúða eða heimila fyrir
aldraða og dagvistunarstofnan-
ir.vegna viðbygginga og endur-
bóta á eldra húsnæði, vegna
orkusparandi breytinga og
vegna tækninýjunga i bygg-
ingariðnaði. Vitað er að mikil
þörf er fyrir lán úr öllum þess-
um lánaflokkum og munu lán-
veitingar úr þeim að miklu leyti
og ef til vill fljótlega að fullu
vega upp á móti þeim verkefn-
um sem létt var af sjóðnum.
Það er vonandi orðið ljóst að
engan veginn er nú timabært að
skerða ráðstöfunarfé sjtíðsins á
þeirri forsendu að verkefni hans
séu minni en áður.
Báðir sjóðirnir
Litum nú a fjárþörf og fjárhag
byggingarsjóðanna beggja.
Vegna þess hversu misháan
hluta byggingarkostnaðar
sjóðirnir lána er heildarfjárþörf
þeirra augljtíslega mjög háð þvi
hvernig lánafjöldinn skiptist
milli þeirra. Sú stórfellda fjölg-
un félagslegra ibúðabygginga,
sem nú hefur verið ákveðin,
krefst þess að samanlögð lána-
geta sjóðanna aukist frá þvi
sem áður var. Samtals mun
lánageta Bygginarsjóðs rikisins
og Byggingarsjóðs verkamanna
á árinu 1980 hafa verið um 23
milljarðar króna, en i fjárlaga-
frumvarpi fyrir árið 1981 er gert
ráð fyrir að hún aukist i um 40
milljarða króna. Eins og bent
var á hér að framan byggist
þessi áætlun þó þvi miður á
óraunhæfri forsendu um lántöku
Byggingarsjóðs rikisins hjá
lifeyrissjóðunum. Liklegt er að
þær verði 8—9 milljörðum króna
lægri en gert var ráð fyrir við
fjárlagagerð. Auk þess er sala
skuldabréfa til Atvinnuleysis-
tryggingasjtíðs og nettó
innstreymi skyldusparnaðar-
fjár ofmetið. Það er þvi afar
ósennilegt að raungildi ráðstöf-
unarfjár sjóðanna beggja aukist
frá þvi sem það var i fyrra. í
besta falli gæti það orðið
óbreytt.En jafnvel þótttækist að
útvega Byggingarsjóði rikisins
allt það lánsfé sem áætlun
fjarlaga byggist á og það sem
hér hefur verið sagt reyndust
hrakspár einar, þá er ekki þar
með sagt að hag sjóðsins væri
vel borgið Skuldabréf þau sem
lifey rissjóðirnir kaupa af Bygg-
ingarsjóði bera hærri vexti en
þau lán sem sjóðurinn veitir,
þannig að hann þarf að
fjármagna vaxtamun. Það er
þvi algjört neyðarrúrræði að
fjármagna sjtíðinn að mestu
með slikum lántökum og tefur
fyrir uppbyggingu hans.
Tvær stórgjalir til Krabbameinsfélagsins
Krabbameinsfélagi tslands
hefur borist tvær stórgjafir,
önnur frá Kveníélaginu
Hringnum að f járhæð 30.000,00 kr.
og hin frá Vinahjálp — Handa-
vinnuklúbbnum að fjárhæð
20.000,00 kr. til tækjakaupa.
Undanfarið hefur félagið haft i
hyggju að kaupa tæki „diaphano-
graphy” sem auðvelda greiningu
á brjóstakrabbameini. Hefur nú
eitt slikt tæki verið pantað frá
Sviþjóð. Er það von lækna að með
komu tækisins verði bæði auð-
veldari og öruggari greining á
þessum sjúkdómi, en sem
kunnugt er fer tiðni brjósta-
krabbameins stöðugt vaxandi
bæði hér á landi sem annars
staðar.
Stjórn félagsins er afar þakklát
fyrir þetta rausnarlega framlag
og góðan stuðning kvenna i
Hringnum og Vinahjálp, sem
gerir félaginu kleiít að ráðast i
kaup á áður nefndu tæki.
Seðlabankinn 1
magnist aftur, ef ekki koma
til „frekri viönárfisaðgerir.”
Siðan segir i tilkynningu
Seðlabankans: „A meðan ekki
liggja fyrir ótviræðari merki
u m varanlega lækkun verð-
bólgunnar, telur Seðlabankinn
ekki timabært að lækka vexti
af sparifé. Vaxtalækkun nú
hlýtur þvi að takmarkast við
það svigrúm, sem bankakerfið
hefur til aö taka á sig tekju-
lækkun með hliðsjón af auknu
vaxtabili að undanförnu.”
Vaxtabreyting sú sem
Seðlabankinn hefur nú ákveð-
ið felur i sér um 1% meðal-
lækkun útlánsvaxta. Vextir af
vixlum, hlaupareikningslán-
um og viöbótarlánum út á af-
urðir lækka um 1%, sem jafn-
gildir um 1.4-1.5% lækkun á
ársvöxtum. Þá lækka vextir
af vaxtaaukalánum um.2%, en
ársávöxtum lána með tveimur
gjalddögum á ári lækkar við
það um 2.4%,. Ef það er haft i
huga að vextir i bankakerfinu
eru almennt á bilinu 30-50%
sést, að vaxtabreyting sú, sem
hér hefur verið gerð er að
mestu táknræn aðgerð og
breytir mjög litlu um kostnað
vegna vaxtaskulda, nema um
þeim mun stærri upphæðir sé
að ræða.
Seðlabankinn hefur einnig
ákveðið aö fjölga greiöslu-
dögum vaxta, en ætlunin er
að smám saman verði tekinn
upp vaxtareikningur tvisvar
á ári. 1 fyrsta áfanga verður
tekinn upp vaxtareikningur af
vaxtaaukainnlánum til
þriggja og tólf mánaða og
verður fyrsti vaxtareikningur
samkvæmt þessum nýju regl-
um 30. júni n.k. Með tveimur
vaxtadögum fá innstæðueig-
endur vaxtavexti á síðara
helmingi hvers árs svo að
miðað við óbreytta á-vöxtun
felur þetta i sér lækkun nafn-
vaxta. Verða nafnvextir nú
42% af 12 mánaöa vaxtaauka-
lánum, en 38% af þriggja
mánaða vaxtaaukainnláhum,
en heildarávöxtun þessara
innlánsflokka hækkar þó litið
eitt.
Konur — Hafnarfirði
Fundur verður haldinn i kvenfélagi
Alþýðuflokks Hafnarfjarðar miðviku-
daginn 4. mars n.k. i Alþýðuhúsinu og
hefst hann kl. 20.30
Fundarefni: Ár fatlaðra.
Framsögu hefur Sigriður Ingimarsdóttir,
fulltrúi öryrkjabandalagsins i Alfa nefnd-
inni.
Kaffidrykkja.
Félagar fjölmennið og takið með ykkur
gesti.
Stjórnin.
í tilefni Norðurlandaþin
Um norra
Þríþætt sörf
Rúmur aldarfjórðungur er
liðinn sfðan Norðurlandaráði
var komið á fót. Hefur árangur
af starfi þess og efling norrænn-
ar samvinnu á þessum tæpum
þremur áratugum brotið blað i
samstarfi norrænna bræðra-
þjóða. Samvinnan hefur ekki
sist borið árangur að þvi er
varðar einstaka ibúa á Norður-
löndum. Það er fyrst og fremst
þvi að þakka að viðhorf margra
þjóðfélagshtípa innan Norður-
landa hafa verið mjög jákvæð.
Ljtíst er að norrænar hugsjónir
og norræn samvinna eiga bjarta
framtiðog muni eflast og dafna
sé unnt að viðhalda þeim já-
kvæðu viðhorfum til þeirra
mála sem eiga sér djúpar rætur
i erfð og sameiginlegri sögu
norrænna þjóða. Norræn sam-
vinna hefur allt frá þvi að 7.
áratugnum tekið nokkrum
breytingum a.m.k. i tvennu til-
liti.
Stöðugt fleiri þjóðfélagshópar
hafa átt tækifæri á raunhæfu
samstarfi. A sama tima hefur
skrifstofuhald og stofnanafjöldi
opinberra aðila i norrænu sam-
starfi vaxið allverulega.
Þeir sem fylgst hafa með
þeim umræðum er fram hafa
fariðá liðnum árum um framtið
og inntak norrænnar samvinnu
hafa greinilega orðið þess á-
skynja að gagnrýnin beinist
einkum að auknu skrifstofuveldi
og vaxandi stofnanafjölda.
Þriðji þátturinn sem menn
hafa rekið hornin I er hin árlegu
þing Noröurlandaráðs, sem
m.a. hafa verið nefnd pappirs-
kvörn eða ráðstefnan á dans-
gtílfinu.
Margt bendir til þess að þessir
þrir þættir kynnu að eiga veiga-
mestan þátt i að veikja hin já-
kvæðu viðhorf sem erfðir, saga
og góður árangur hafa skapað
til norrænnar samvinnu.
Allan 7. áratuginn þróaðist
norrænt samstarf hröðum
skrefum. Þar af leiddi að eðli-
legt var að efla skrifstofuhaldið
og skipulagsstörfin. A öndverð-
um 8. áratugnum var norrænu
ráðherranefndinni komið á fót
og öðrum samstarfsstofnunum.
í tengslum við þær risu nýjar
skrifstofur og starfsmanna-
fjöldinn óx með jöfnum hraða.
Aður höfðu menn unnið meira
að norrænni samvinnu af hug -
sjónog þvi'var þetta aukna skrif-
stofuvald gömlum áhugamönn-
um nokkur þyrnir i augum.Sam-
vinnustofnanirnar hefðu átt að
geta, eftirþvi sem leið á áttunda
tuginn, gert nákvæma grein
fyrir og rökstutt hvað um-
eftir Hjálmar Ólaf:
Magnús H. Magnússon,
Fjárskortur
ingarsjóðs r
Nokkuð hefur að undanförnu
veriðrættog ritað um sivaxandi
erfiðleika þeirra, sem eru að
kaupa eða byggja Ibúðarhús-
næði fyrir sig og sina og var þó
sist á þá erfiðleika bætandi.
Eitt höfuðmarkmiðið meö
frumvarpi til laga um Hús-
næðisstofnun rikisins, sem
minnihlutastjórn Álþýðuflokks-
ins lagði fyrir Alþingi I byrjun
desember 1979 var það, að
hækka á ákveðnu árabili (10
árum hið lengsta) almcnn útlán
Byggingarsjóðs rlkisins i 80%
brúttó byggingarkostnaöar og
samsvarandi við kaup á ibúðar-
húsnæðis, einkum ef verið var
að kaupa í fyrsta sinn.
1 höndum núverandi rikis-