Alþýðublaðið - 25.04.1981, Qupperneq 3

Laugardagur 25. apríl 1981
3
alþýðu-
blaðið
Ctgefandi: Alþý&uflokkurinn
Framkvæmdast jdri: Jdhann-
es Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjóri (ábm):
Jón Baldvin Hannibalsson.
Ritstjórnarfulltrái: Helgi Már
Arthursson.
Blaöamenn: Ólafur Bjarni
Gu&nason, Þráinn Hall-
gri'msson.
Auglýsinga- og sölustjóri:
Höskuldur Dungal.
Auglýsingar: Þóra Haf-
steinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdótt-
ir.
Dreifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson.
Ritstjórnog auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik,
simi . 81866.
— Sovéski stórmeistar-
inn Viktor Kortsnoj flúði
land fyrir nokkrum árum
og leitaði hælis á Vestur-
löndum. Æ síðan hefur
hann barist fyrir því, að
fjölskyldu hans, frú
Isabellu Kortsnoj og Igor,
syni þeirra, verði leyft að
fara úr landi. Sú barátta
hef ur engan árangur bor-
iðannan en þann, að f jöl-
skyldan hefur verið svipt
frelsi og borgaralegum
réttindum og sonurinn
dæmdur í þrælkunar-
vinnu.
Þannig hefst ávarpið
frá Islandsdeild
Stuðningsnefndar fjöl-
skyldu Kortsnojs, sem
útsendarár heimsvalda-
sinnanna í AAoskvu á (s-
landi neituðu að taka við
þegar átti að afhenda yf-
irlýsinguna. AAál stór-
meistarans og viðbrögð
sendif u lltrúanna hér-
lendis segja í raun meira
en orð. Það hefur
væntanlega ekki verið
sams konar boðskapur
sem forsætisráðherra,
Gunnar Thoroddsen fékk
sendan í bréfskorni frá
félaga Brésnef fyrir
stuttu. Vafalaust hefur
það bréf verið uppf ullt af
friðarhjali.
I framhaldi segir svo í
ávarpi nefndarinnar: —
Ýmsir aðilar á Vestur-
löndum hafa lagt
Kortsnoj I ið í þessarí
mannréttindabaráttu. (s-
lenska ríkisstjórnin tók
svari hans og beindi til-
mælum til Sovétstjórnar-
innar, en þeim var vísað á
bug. (slenska ríkisstjórn-
in lýsti því yfir, að hún
teldi þetta ekki lokasvar.
Forseti FIDE, Friðrik
Ölafsson stórmeistari,
hefur gert ítrekaðar til-
raunir til að fá f jölskyldu
Kortsnojs leysta úr haldi.
Á síðasta ári var stof n-
uð stuðningsnefnd fjöl-
skyldu Kortsnojs í Vest-
ur— Evrópu og eru ýmsir
kunnir skákmeistarar að-
ilar að henni, svo sem
AAax Euwe, fyrrverandi
forseti FIDE og heims-
meistari í skák.
Islandsdeild Stuðnings-
nefndar fjölskyldu
Kortsnojs er nú stofnuð
til þess að herða bar-
áttuna fyrir því að þetta
mál verði leyst á farsæl-
an hátt. Viktor Kortsnoj á
fyrir höndum að tefla
erfitt einvígi um heims-
meistaratitilinn í skák
næsta haust. öllum má
vera Ijóst, aðekkert jafn-
ræði er með keppendum,
þegar ríkisstjórn annars
heldur fjölskyldu hins
nánast í gíslingu.
I framhaldi af þessu
hvetur nefndin skák-
hreyfinguna og almenn-
ing í landinu til að styðja
Alþjóðaskáksambandið í
viðleitni þess til að
tryggja fjölskyldu
Kortsnojs ferðafrelsi.
AAál stórmeistarans er
einstaklingsbundið mál.
AAýmörg dæmi eru sam-
bærileg. Friðar- og
mannvinirnir í AAoskvu
halda f jölda manna í gísl-
ingu. Raunar má segja að
þeir haldi heilli þjóð í
fjötrum. Framferði
þeirra í ríkjum Austur-
Evrópu, í Afganistan og
annars staðar í heiminum
þar sem þeir koma við
sögu þykir ekki til fyrir-
m yndar. Viðbrögð
sovézka sendiráðsins við
undirskriftaskjali með
nöfnum fyrirmanna
þjóðarinnar eru í sama
stíl. Sendiráðið neitaði að
hafa afskipti af málinu.
Þetta er auðvitað argasta
ósvífni og útsendurum
Brésnef s á íslandi ti I líti Is
sóma. Alþýðublaðið tekur
vissulega undir þær
kröfur, að fjölskylda
stórmeistarans verði
látin laus úr prísundinni
og veitt ferðaf relsi í sam-
ræmi við þá alþjóðlegu
sáttmála sem Sovét-
stjórnin hefur skuld-
bundið sig til að fara
eftir. Jafnframt væri
ekki úr vegi að beina því
til æðsta manns Sovétsins
að hann hlutaðist til um
það að öðrum gíslum yrði
sleppt úr haldi líka. Það
verður að leggja aukinn
þrýsting á ógnarst jórnina
i Sovétríkjunum til að
tryggja að þegnar þess
lands fái að njóta þeirra
mannréttinda sem talin
eru sjálfsögð og eðlileg
annars staðar. Það er
Ijótur leikur að halda
fjölskyldu stórmeistar-
ans í gíslingu til að reyna
að tryggja stórveldinu
áfram heimsmeistara-
titilinn í skák. Kortsnoj
teflir ekki aðeins við
Karpov. Hann feflir við
voldugasta heimsveldið,
Sovétríkin. Vonandi fer
hann með sigur af hólmi.
_________________ — HMA.
Að tefla gegn stórveldi
Að Hafréttarráðstefnu lokinni:
; o
> * í', A Dérrfck '
Mlning the Ocean Floo
Stærstu fyrirtækin sem
geta unnið málma af
hafsbotni:
Ocean AAineralsCompany
Royal Dutch/Shell
Standard Oil
Royal Bos Kalis (Hollenskt
verkfræðifyrirtæki)
Lockheed Corporation
Kennecott Consortium.
Kennecott Corporation
Mitsubishi Industries
Noranda Mines
British Petroleum
Rio Tinto Zinc
Consolodated Gold Fields
Ocean Mining Associ-
ates
U.S. Steel
Sun Oil Company
Union Miniere
Samin (dotturfyrirtæki italska
ríkisolíuf yrirtækis)
Ocean Management Inc.
Inco Itd.
Sedco Drilling
A.M.R. Group (V-Þýskt
namafyrirtæki)
Afternod (Frönsk sam-
steypa)
Le Nickel
Cnexo (opinbert franskt haf-
rannsoknarfyrirtæki)

Collector
Sea Flot

Hinar fimm stærstu fyrir-
tækjasamsteypur, sem standa
nii tilbiínar að hefja vinnslu
málma af hafsbotni, eru frekar
ánægðar en hitt, með þá
ákvörðun Reagans Bandarikja-
forseta, að fresta undirskrift
hinsnýja Hafréttarsáttmála. Þó
þar með fylgi sú hætta, að
ekkert samkomulag náist, eru
þeir fjármálamenn, sem vilja
frestun ánægðir með það að þeir
gætu fengið betri kjör i endur-
skoðuðum samningi, sérlega
þannig að fjárfesting þeirra yrði
tryggari. Það er hinsvegar talið
óliklegt að þessar fyrirtækja-
samsteypur myndu leggja i þá
áhættu að hefja vinnslu i stórum
stil án alþjöðlegra samþykkta á
bak við sig, vegna óljósrar laga-
legrar stöðu.
Það sem fyrirtækin
hafa helstsett fyrir
sig i uppkasti
samn-
$
Baráttan um dýrmæta málma á
hafsbotni liggur til grundvallar
endurskoðun Bandaríkjamanna
— segir Benedikt Gröndal sem sat ráðstefnuna
Hafréttarráðstefnunni lauk fyrir nokkru síðan í New
York. Fulltrúi Alþýðuflokksins í sendinefnd fslands á
ráðstefnunni var Benedikt Gröndal. Benedikt hefur setið
margar ráðstefnur af þessu tagi fyrir (slands hönd og er
málum gjörkunnur. Alþýðublaðið hafði samband við
Benedikt Gröndal og bað hann að segja nokkur orð um
ráðstef nuna.
Eins og kunnugt er hljóp snurðc
á þráðinn þegar Bandarikjamenn
kröfðust þess að ákveðin ákvæði
samningsins yrðu endurskoðuð.
Hér er um að ræða ákvæði um
vinnslu málma i úthöfunum.
Framhaldið er óvist en um það
sagði Benedikt Gröndal:—Yfir
gnæfandi meirihluti þeirra
150—160 þjóða sem aðild eiga að
þessum sáttmála ákvað að halda
stuttan framhaldsfund i Genf i
sumar. Gert er ráð fyrir að þessi
fundur standi i 4—6 vikur og
megintakmarkið með honum er
að halda málinu vakandi. Það er
ekki gert ráð fyrir þvi að Banda-
rikjamenn verði búnir að endur-
skoða þauákvæði sem þeim þykir1
nauðsynlegt að ná fyrir þennan
tima, en eins og áður sagði leggja
þjóðirnar mikla áherslu á að mál-
inu sé haldið við.þannig að þetta
mikla starf fari ekki út um þúfur.
Fari svo að Bandarikjamenn
geri vfðtækar breytingar á sátt-
málanum má búast við þvi að
Hafréttarráðstefnan muni standa
itvö til þrjú ár i viðbót til að sam-
komulag náist. Fari hins vegar
svoaðBandarikjamenn gera ekki
neinar verulegar breytingar þá
mætti ljúka Hafréttarráðstefn-
unni á næsta ári, eins og hægt
hefði verið nú ef ekki hefði komið
til þessi stefnubreytinga Reagan
stjórnarinnar I Washington.
Benedikt var spurður að þvi
hvort rekja mætti breytta afstöðu
Bandarikjamanna beint til
stjórnarskiptanna i Bandarikjun-
um. Hann hvaðst telja að svo
væri. Bæði Carter og reyndar
N ixon llka hefðu tekið þátt i störf-
um nefndarinnar án þess að gera
meiriháttar athugasemdir, en
eftiraðReagan tók við hefði kom-
ið annað hljóð i strokkinn. Ef til
vill væru áhrif stórfyrirtækja á
stjórn Reagans meiri en hinna
forsetanna, eða þá að stjórnvöld
teldu þetta skipta meira máli en
áður.
Benedikt Gröndal sagðist hins
vegar ekki vita til þess að Banda-
rikjamenn hefðu gert ná-
kvæmlega grein fyrir hugmynd-
um sinum. Bandarikjamenn
óttuðust hins vegar fyrst og
fremst um hagsmuni sina hvað
varðar vinnslu málma úr út-
höfunum.
Eins og málin standa nú eru
ákvæði I samningnum þess efnis
að fátæku þjóðirnar eigi að njóta
ágóða af þeim auðæfum sem er að
finn á hafsbotni úthafanna.
Sá böggull fylgir hins veg-
ar skammrifi að það eru hinar
fjársterkustu iðnaðarþjóðir sem
einar ráöa yfir tækni og fjár-
magni til aö vinna þessa dýrmætu
málma á hafsbotni. Sú staðreynd
að það verður mjög langt i það, ef
það verður nokkurn tima, að aðr-
ar bjóðir geti unnið þessa málma
af hafsbotni, er skýringin á þvi að
þjóðimar 150 taka svo mikið tilTit
til sjónarmiða nokkurra rikra
iðnaðarþjóða. Menn gera sér
grein fyrir þvi' að samningar, án
Bandarikjamanna, Japana og
Vestur—Þjóðverja á þessu sviði
yrðu lítils virði.
Benedikt sagði ennfremur i
sambandi við þessa málma, að
það væru auðhringar, þeir
stærstu I heiminum, sem gætu
náð þeim og mætti kannske lita á
þetta bakslag sem hluta af þvi
„málmstriði” sem i uppsiglingu
væri I heiminum. En talið er að
alþjóðlegir auðhringar muni
berjast um ýmsa þá málma sem
mikilvægastir eru til hergagna-
framleiðslu i náinni framtið.
Þessa málma er að finna i Afriku
iSovétrikjunum og siðast en ekki
sist, á hafsbotni.
Benedikt sagði, að þessi töf sem
orðið hefði á þvi að endanlega
yrðigengið frá Hafréttarsáttmál-
anum snertiekki beina hagsmuni
Islendinga. Eina málið sem snerti
okkur væri það hvernig farið
skyldi með skiptingu hafssvæðis
milli landa þar sem fjarlægðin
væri minni en 400 sjómilur. Þetta
mál hefðum við Islendingar leyst
að hluta til með samningum við
Norðmenn og þvi gerði það engan
skaða fyrir okkíir beint þótt þessi
seinkun yrði.
Benedikt Gröndal var spurður
að þvi' af hverju þetta starf tæki
svo langan tima sem raun er á.
Hann sagði að það væri I sjálfu
sér ekkert óeðlilegt þótt þetta
starf tæki langan tima. Haf-
réttarsáttmálinn sjálfur væri
uppá fleiri hundruð siður og hér
væru menn að skipa málum
tveggja þriðju hluta jarðarinnar.
Benedikt bætti þvi við, að aldrei
hefði erið gengið til atkvæða
(b