Alþýðublaðið - 14.05.1981, Blaðsíða 1

alþýöu
öiö
?ÍPil
Nýr vísitölu-
grundvöllur
— sjá grein bls. 5
Virkjað í
stafrófsröð
— sjá leiðara bls. 3
Fimmtudagur 14. maí 1981
68. tbl. 62. árg.
Magnús H. Magnússon um raforkufrumvarp Hjörleifs:
Ákvörðun um næstu stórvirkjun
þarf að taka strax
Eins og kunnugt er lagði Hjör-
leifur Guttormsson, iðnaðarráð-
herra fram frumvarp um ný raf-
orkuver á mánudag s.i. þar sem
veittar eru mjög rúmar heimildir
til aukinnar raforkuframleiðslu i
landinu. Frumvarpið felur i sér
heimildir til að reisa orkuver við
Blöndu i Fljótsdal, og við Vill-
inganes. Þá er heimild til stækk-
unar Hrauneyjarfossvirkjunar
ásamt stiflugerð og virkjun við
Sultartanga. Einnig er gert ráð
fyrir framkvæmdum við svokall-
aða Kvislaveitu til að auka öryggi
orkuveranna á Þjórsársvæðinu.
Með þessum aðgerðum má auka
uppsett afl i landskerfinu um 720
MW I landskerfinu, en það þýðir
rúmlega tvöföldun á raforku-
framleiðsiunni í landinu ef allar
áætlanir standast.
Athygli hefur vakið, að i frum-
varpinu er enn ekki tekið af
skarið um það, hvar næst verður
ráðist i næstu stórvirkjun en ljóst
er skv. frumvarpinu, að það
verður annað hvort I Fljótsdal
eða við Blöndu en Sultartanga-
virkjun er sett neðst á listann og
framkvæmdir við hana yrðu i
fyrsta lagi á dagskrá einhvern
timann á næsta áratug. Magnús
H. Magnússon hefur I umræðum á
Alþingi lagt mikla áherslu á að
Sultartanga virkjun sé eina
virkjunin, sem tekið geti til starfa
með góðu móti árið 1985 og þvi
var Ieitað til hans og hann beðinn
að segja álit sitt á frumvarpinu:
„Þarna er ekki tekið af skarið
um timaröðun eins og þó margir
hefðu vænst eftir allan þann tima,
sem ráðherra hefur haft til að
undirbúa þetta mál”, sagði
Magnús H. Magnússon, „raun-
verulega er það eina sem frum-
varpið segir er að útiloka Sultar-
tangavirkjun þangað til einhvern
timann á næsta áratug. Mér
finnst það eigi að vera þjóðhags-
leg hagkvæmni, sem ræður
röðuninni og þá ekki bara til
skamms tlma heldur lika þegar
til lengri tima er litið. Ég tel það
afar hæpið sem ráðherra gerir að
útiloka strax einn valkostinn, þ.e.
Sultartangavirkjun”.
Magnús var spurður um þá
áætlun ráðherra að virkjanir viö
Blöndu og I Fljótsdal yrði sam-
stiga að einhverju leyti, „að
framkvæmdir við þær skarist
nokkuð” eins og það er orðað i
frumvarpinu. „Þaö er ljóst, að
virkja verður á fleiri en einum
stað i einu”, sagði Magnús, „ef
orkufrekur iðnaður kemur til sög-
unnar, eins og við Alþýðuflokks-
menn höfum Itrekað lagt til. Vel
má hugsa sér að jarðvinna hefjist
t.d. á einum staö og þegar henni
er lokið þar, verði framkvæmdir
hafnar á næsta virkjunarstað, en
til þess að þessi framkvæmda-
hraði geti haldist þarf að finna
markað fyrir orkuna og byggja
upp stóriðnað. í þeim efnum
hefur ráðherra ekki tekið neinar
ákvarðanir”.
„Annað vil ég gera meiriháttar
athugasemdir við i þessu frum-
varpi”, sagði Magnús H.
Magnússon, „og það er sú grein i
frumvarpinu um að „athugaöir
verði möguleikar á að ná samn-
ingum við Landsvirkjun um að
fyrirtækið taki að sér að réisa
Fljótsdalsvirkjun og Blöndu-
virkjun.
Þetta á auðvitaö að vera sjálf-
sagt mál, og um þetta á ekki að
þurfa aö semja sérstaklega.
Landsvirkjun er eina fyrirtækið I
landinu, sem hefur viðtæka
reynslu i byggingu orkuvera, sér-
staklega stórvirkjana og ríkið á
það stóran eignarhlut i fyrirtæk-
inu, að þar eiga engir samningar
að þurfa að koma við sögu. Ég tel,
einnig, að þaö vald sem ráðherra
tekur sé r þarna sé ekki æskilegt,
hann getur með skilmálum sinum
ráðið þvi, hvort samningar takast
við Landsvirkjun eða ekki, og
þetta vald tel ég að hann eigi ekki
að hafa”.
Magnús H. Magnússon var
spurður hvað honum fyndist um
það atriði, að ákvöröun um næstu
stórvirkjun yrði ekki tekin fyrr en
einhvern timann næsta vetur.
Hann sagði, að sér fyndist það
fráleitt. „Akvörðun þarf að taka
strax”, sagði hann, „að visu bætir
þaö mikið úr skák, að haldiö
verður áfram með vatnaveit-
urnar á Suðurlandi og stfflugarða
Sultartangavirkjunar. En það
veröur að fara fram skýr stefnu-
mörkun I þessum málum sem
fyrst. Menn geta imyndað sér
hvað gerist ef til dæmis ekki
semst fyrir norðan og stóriðju-
hugmyndir á Austurlandi renna
út I sandinn. Virkjun þar byggist
Magnús H. Magnússon hefur lagt
fram frumvarp um orkumál og
telur að ákvörðun megi ekki
dragast.
algerlega á stóriönaöi, jafnvel á
borð við álverið upp á 150 MW
þörf. Ef svona færi væri Sultar-
tangavirkjun eini raunhæfi
kosturinn”.
„Mér finnst það alveg fráleitt
hjá Hjörleifi að ætla að draga
þessar ákvarðanir jafnvel I heilt
ár, Allur framgangsmáti og
stefna ráðherra I orkumálum frá
upphafi hefur byggst á þvi að
flýta rannsóknum á Fljótdals-
virkjun á kostnað hinna og þvi
lengur sem honum tekst að draga
þetta, þeim mun betur mun
Fljótsdalsvirkjun standa að
vigi hvað undirbúning
snertir. Ennþá

Kjartan, Eiður og
Karl Steinar:
Jafna verður
kostnaði vegna
sjúkraflutninga
Þess eru dæmi að sjúklingar
á Norðurlandi, Austurlandi og
Vestfjörðum, sem flytja hefur
þurft innan héraðs eða utan,
greiði sjúkraflutninginn úr
eigin vasa. Komið hefur fyrir
að sjúklingar hafa þurft að
greiða allt að 5000,- kr. eða
sem svarar hálfri milljón g.kr.
fyrir sjúkraflutning. Hér er
um gifurlegan mismun að
ræða. Samkvæmt gildandi
reglum um sjúkravitjanir get-
ur kostnaður óferöafærs sjúk-
lings I dreifbýli af vitjun
samlagslæknis numið 250,-
kr., miðað við rúmlega 100
kilómetra akstur hvora leið,
en I þéttbýli er innheimt sér-
stakt vitjunargjald, 16,- kr.,
sem innifelur ferðakostnað
læknis.
Til að breyta þessu hafa
alþingismennirnir Kjartan
Jóhannsson, Eiöur Guðnason
og Karl Steinar Guönason lagt
fram á Alþingi frumvarp til
breytinga á lögum um al-
mannatryggingar. Tilgangur
lagafrumvarpsins er að jafna
kostnað af sjúkraflutningum
og sjúkravitjunum þannig, að
dreifbýlisfólki i vissum lands-
hlutum sé ekki iþyngt sérstak-
lega eins og nú er.
1 greinargerð með
frumvarpinu segir m.a. þetta:
„Gildandi reglur
fela i sér
$

Teiknimyndasaga
i fllþýðublaðinu á
laugardag:
Skytturnar
þrjár
- eftir Alexandre
Dumas
A laugardag nk. hefur
Alþýðublaðiö birtingu teikni-
myndasögu, sem er byggð á
skáldsögunni „Skytturnar
þrjár” eftir Alexandre Dum-
as. „Skytturnar þrjár” er
fyrsta skáldsaga Dumas og
Ilklega sú langvinsælasta. t
henni segir frá hinum þrem
óaðskiljanlegu
félögum I úrvalssveit
Lúöviks XIII
!,t$>
Olíuhreinsunarstöð, magnesíum-
verksmiðja, pappírsverksmiðja og
kísilmálmiðjuver meðal valkosta
Oliuhreinsunarstöð, magnesi-
umverksmiðja, pappirsverk-
smiðja og kisilmáliðjuver eru
meðal þeirra valkosta, I nýiðn-
aði sem iðnaðarráöherra kynnti
fréttamönnum á fundi I vikunni.
Unnið hefur verið að athugunum
á þessum nýiðnaðarkostum i
iðnaðarráðuneytinu og fleiri
stofnunum, en enginn þeirra er
svo langt kominn, að unnt sé að
mati iðnaðarráðherra að taka
ákvarðanir um byggingu eða
rekstur iðjuveranna. Hjörleifur
Guttormsson lagði á það áherslu
á fundinum, að þessi nýiðnaður
yrði byggður upp af alíslenskum
fyrirtækjum, þó að markaðssam-
vinna væri hugsanlega við útlend-
inga. A fjárlögum ársins I ár eru
ætlaðar tvær milljónir króna til
athugana vegna orkufreks
iðnaðar.
Þvi er spáð, að magnesium geti
i framtiðinni orðið mjög eftir-
sóttur málmur, þar sem hann er
léttari en ál og þvi mjög orku-
sparandi i flutningatæki og fl.
Eftirspurn eftir magnesium hefur
aukist á siðustu árum og búist er
við,að veruleg umframeftirspurn
verði á næstu árum eftir málm-
inum.
Iðntæknistofnun hefur gert svo-
kallaða forsenduathugun á
magnesiumframleiðslu hérlendis
og er niðurstaða þeirra athugana
í stuttu máli sú, að þessi iðnaður
geti orðið mjög arðsamur.
Heildarstofnfjárþörf 25.000 tonna
verksmiðju, sem miðað er við er
frá 122-217 millj. dollara eftir
framleiðsluaðferðum, sem valdar
verða. Sölutekjur magnesium eru
áætlaðar um 62 millj. dollara, en
hæstu tekjur eru áætlaðar um 106
millj. dollara, þegar allar auka-
tekjur eru meðtaldar. Orkuþörf
verksmiðjunnar verður um 750
GWst á ári og mun hún þurfa
virkjað afl sem nemur um
100MW. Talið er að við verk-
smiðjuna geti starfað allt að 300-
400 manns.
Iðnaðarráöherra skipaði i
febrúar s.l. verkefnisstjórn, sem
á að hafa yfirumsjón með athug-
unum á hugsanlegri kisilmálm-
verksmiðju og eru 500.000 kr. á
fjárlögum þessa árs ætlaðar til
frekari rannsókna á þessu sviði.
Verkefnisstjórn hefur þegar aflað
sér ýmiss konar upplýsinga og er
búist við áfangaskýrslu til ráðu-
neytisins þ.l. júni n.k. Loka-
skýrsla mun hins vegar ekki
liggja fyrir fyrr en næsta vor.
Miðað er við um 30.000 tonna
verksmiðju og yrði orkuþörf in um
450 GWst á ári og starfsmenn um
170.
Staðarvalsnefnd hefur fjallað -
nokkuð um hugsanlegan stað
fyrir verksmiðjuna og með
samanburði nokkurra valkosta
hefur hún komist að þeirri niður-
stöðu, að Reyðarfjörður henti vel
fyrir þessa tegund verksmiðju,
ekki sist vegna þess, að nýta má
afgangsvarma frá verksmiðjunni
til að hita upp hús I um 5000
manna byggöarlagi, en á þessu
svæði er enginn jarðhiti. Segir i
bráðabirgðaniðurstöðum
nefndarinnar, að „æskilegt væri
að velja fyrirhugaðri verksmiðju
stað á Reyðarfirði, ef á annað
borð verður ákveðið að leggja I
slikt fyrirtæki, enda verði næg
raforka tiltæk, þar þegar þar að
kemur.”
150 þúsund krónum er á fjár-
lögum þessa árs ætlað til rann-
sókna á hugsanlegri natrium--
klórat framleiðslu hér á landi, en
þetta er framtiðarverkefni i
tengslum við rekstur stórrar salt-
verksmiðju á Reykjanesi. Salt-
vinnslunefnd, sem er ein af
nefndum iðnaðarráðherra hefur
lagt til, að ráðist veröi i markaös-
athuganir nú þegar og nákvæm-
ari athugun á arðsemi, ef þær
rannsóknir reynast jákvæðar.
Talið er að heppileg stærð af
verksmiðju til framleiöslunnar sé
á bilinu 20—25 þús tonn miöað við
verðlag I feb. 1980 og raforkuþörf
sliks fyrirtækis yrði um 174 GWst
eöa 22MW.
A vegum iðnaðarráðuneytisins
hefur að undanförnu veriö unnið
að athugunum á hagkvæmni þess
að reka pappirsverksmiðju á
Islandi og þá einkum með það i
huga að framleiða pappir i dag-
blöðin. Hráefni til framleiðsl-
unnar eru viðarspænir sem fluttir
yröu inn frá Skotlandi, Banda-
rikjunum og austurströnd
Kanada.
Þaö er Edgar Guðmundsson
verkfræðingur, sem unnið hefur
að þessum athugunum á vegum
ráðuneytisins, en finnskt verk-
fræðifyrirtæki EKONO hefur með
höndum hagkvæmnisathuganir.
300.000 kr eru ætlaðar á f jár-
lögum þessa árs til þessa verk-
efnis, en þar aö auki hefur Húsa-
vikurbær lagt fé til. rannsdkna á
hugsanlegu hafnarstæði fyrir
verksmiðjuna, en henni hefur þó
ekki verið valinn staður eða
ákvörðun tekin á rekstri
hennar.
$