Alþýðublaðið - 12.11.1981, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 12. nóvember 1981
JNNLEND STJORNMÁL
3
Meö bráöabirgöalögum sinum
um ráöstafanir i efnahagsmál-
um um sl. áramót, opinberaöi
forsætisráöherra vor þjóö sinni,
og raunar mannkyni öllu, nýja
hagfræðikenningu. A hálfrar
aldar stjórnmálaferli haföi þaö
ekki farið framhjá forsætisráö-
herra aö tiöar gengislækkanir
hvað þá heldur stööugt gengis-
sig hafa margfeldisáhrif á verð-
bólgu. Gengislækkun hækkar
innflutning i verði og þar með
öll aðföng atvinnuvega. Þar
meö hækkar allt verölag i land-
inu, ekki hvaö sizthjá þjóö sem
flytur inn flestar sinar nauö-
þurftir. Verðhækkanir skila sér
siðan gegnum sjálfvirkt visi-
tölukerfi i formi hærri launa.
Laun eru ekki bara eitthvað
sem fólk lifir á, heldur lika einn
helzti kostnaöarliöur fyrir-
tækja. I þessu kerfi hafa menn
komist að þeirri niöurstööu, að
1% gengisfelling þýöi innan árs
1% aukningu veröbólgu.
E ftir að hafa hugleitt málið
allan lýöveldistimann komst
forsætisráöherra vor aö niöur-
stöðum, sem staöfesta fegurö
hins „júristiska þankagangs”.
Orsök verðbólgunnar er gengis-
sig. Ef við bönnum gengisbreyt-
ingar með lögum, bönnum við
veröbólguna.
Aður haföi annar lögfræöing-
ur i rikisstjórninni komist að
þeirri niöurstööu, að unnt væri
aö lækka verðlag með lagasetn-
ingu. Hann kallaði þaö niöur-
talningu.
Alþýðublaðiö hefur áöur
hreyft þvi hvort svo frumlegar
hagfræðikenningar veröskuldi
ekki alla athygli af hálfu þeirrar
nefndar sænskra sem úthlutar
Nobelsverðlaununum i þeirri
grein. Nú er þaö þvi miður orðiö
of seint. Kenningarnar hafa
verið reyndar meö verklegum
tilraunum, — og reynzt fals-
kenningar.
það má til sanns vegar færa,
aö gengisskráningin sé mæli-
kvarði á árangur stjórnvalda i
efnahagsmálum. Þær rikis-
stjórnir, sem meö samræmdri
efnahagsstefnu á löngum tima
tekst að viðhalda stöðugu verö-
lagi og jafnvægi i hagkerfinu
uppskera stöðugt gengi. Þess
vegna er svissneski frankinn
stöðugur. Þess vegna er þýzka
markiö öflugt, og veröbólga þar
i landi litil.
1 landi þar sem útgjöld fyrir-
tækja aukast á einu ári um
50-60% á sama tima og tekjur
ýmist standa i stað eða hækka
mun minna, fellur gengiö frá
degi til dags. Rikisstjórn getur
aö visu fariö aö dæmi strútsins
og stungiö höföinu i sandinn. Af-
leiðingin verður þá sú, aö hjól
Jafnframt sendir hiö „vin-
veitta rikisvald” verkalýösfor-
ystunni kveðju Guös og sina,
meö þvi aö sjá svo um, að verð-
bólguáhrif þessara ráðstafana
mælist ekki i kaupgjaldsvisitölu
þann 1. des. n.k. Þetta er senni-
lega gert til þess aö greiöa fyrir
kjarasamningum, sem nú eru
sagöir á sérstaklega viökvæmu
stigi.
Falskenning lögspekinganna
FALSKENNING
FORSÆTIS-
RÁÐHERRANS
atvinnulifsins hætta aö snúast
einn góöan veðurdag. Forsætis-
ráðherra, sem heldur aö hann
geti bundið gengi meö lögum,
enda þótt hann á sama tima
kunni engin ráö gegn verðbólgu,
minnir á kónginn sem lét hýða
sjóinn, af þviaöhann vildi sigla,
en byr hlaut aö ráða.
Kenning forsætisráöherra um
hiö lögbundna gengi er nú failin
i þriöja sinn á einu ári. Rikis-
stjónin hefur nú sjálf staðfest
þaö með þrennum hætti:
1: Meö 6,5% gengisfellingu.
2: Með þvi að ákveða að greiða
niður vexti af afuröarlánum
atvinnuveganna.
3: Með millifærslu úr banka-
kerfinu til atvinnuveganna.
Gengisuppfærslum á sjóöum
Seðlabankans skal framvegis
variö til aö greiöa niöur vexti á
lánum til atvinnuveganna.
Þannig fer rikisstjórninni eins
og þeim húsbyggjanda, sem
ákveður að lifa framvegis á
hækkun fasteignamats á hús-
eignum sinum.
i stjórnarráöinu um hiö bundna
gengi hefur þegar valdiö
ómældum skaöa, i efnahagslifi
okkar. Fiskimálastjóri var aö
lýsa þvi yfir á fiskiþingi aö áriö i
ár væri 4öa mesta aflaár i sögu
þjóðarinnar. titflytjendur fiski-
afuröa hafa uppskoriö happ-
drættisvinning i formi rúmlega
30% gengishækkunar dollara.
Fiskverð hefur veriö stööugt og
hækkandi. Innflutningsverö á
oliu hefur farið hlutfallslega
lækkandi. Viö höfum meö
öörum orðum notið einstaklega
hagstæöra ytri skilyröa.
En falskenning lögspeking-
anna hefur valdið þvi, þrátt
fyrir þetta góöæri, aö allir at-
vinnuvegir þjóðarinnar hafa
verið reknir meö bullandi tapi.
Fyrirtæki og opinberar stofn-
anir hafa lifaö á lánum og hlaöiö
upp skuldum. Hið rangskráöa
gengi og hin lögbundna verð-
stöövun hafa valdið þvi, aö
tekjur hafa staöið i staö eöa
numið aðeins litlum hluta út-
gjaldaaukningar, sem veriö
hefur á bilinu 50-60%.
JRITSTJÓRNARGREIN
Ráöstafnir rikisstjórnar-
innar eru sagöar geröar til þess
aö koma atvinnuvegunum aftur
á réttan kjöl.
En hvaö segja „þiggjendur”
þessara ráöstafana, Forsvars-
menn sjávarútvegsins segja aö
frystiiönaöurinn veröi eftir sem
áður rekinn meö 4% halla.
Gengislækkunin ein heföi þurft
aö nema 10-11%, til þess aö rétta
af hallareksturinn. Þeir benda á
aö framleiðslukostnaöur muni
//Með bráðabirgða-
ráðstöfunum sínum i
efnahagsmálum um sl.
áramót/ setti forsætis-
ráðherra þá falskenn-
ingu fram/ að hægt væri
að lögbinda gengi, þrátt
fyrir 40 - 50% verðbólgu.
Gengislækkanir hafa að
vísu verðbólguáhrif, en
eru ekki orsök verð-
bólgu. Gengisskráningin
er mælikvarði á árangur
st jórnarstef nunnar i
ef nahagsmálum. Sá
sem vill halda uppi stöð-
ugu gengi, verður að
tryggja stöðugt verðlag,
halda kostnaðaraukn-
ingu fyrirtækjanna i
skef jum. Það gerir hann
ekki með þvi að skrá
gengið rangt. Forsætis-
ráðherra ferst þvi eins
og kónginum, sem lét
hýða sjóinn, af þvi hann
vildi sigla, en byr hlaut
að ráða."
enn aukast, skv. visitölu 1. des.
og meö nýju fiskveröi upp úr
áramótum.
Fulltrúi SIS, Arni Benedikts-
son, telur aö ráöstafanirnar
„dugi til 1. des., — en ekki
lengur”.
Talsmaöur LÍÚ bendir á að
gengislækkunin hækki strax aö-
föng (oliu og veiöarfæri)
sjávarútvegsins. Hann segir að
næsta gengislækkun, upp úr
áramótum, verði að vera meiri.
Talsmenn iönaöarins segja að
útflutnings- og samkeppnis-
iðnaöur sé rekinn meö 10-19%
halla. 6% gengislækkun leysi
ekki nema brot af þeim vanda.
Þótt aölögunartimanum vegna
inngöngu i EFTA sé lokiö hafi
rikisstjórninni láöst að leiörétta
starfsskilyröi iönaöarins, eins
og lofaö var. Þessar ráöstafanir
séu þvi of íitlar, og komi seint.
Þær hafi ekkert varanlegt gildi.
Atæöa er til aö spyrja, hvar
þessi rikisstjórn væri stödd, ef
verðtryggingarstefna Alþýöu-
flokksins heföi ekki boriö veru-
legan árangur I formi aukinnar
sparifjármyndunar? Nú á aö
bæta fyrir afleiöingar stjórnar-
stefnunnar meö þvi aö láta
greipar sópa i bankakerfinu. En
hvaöa áhrif hefur þaö, þegar til
lengdar lætur aö láta Seöla-
bankann greiða niöur vexti?
Þaö hefur nákvæmlega sömu
áhrif og ef ríkisstjórnin tæki lán
i Seölabankanum og notaði það
fé til millifærslna eöa niöur-
greiöslna. Þaö heitir m.ö.o.
seölaprentun.
Rikisstjórnin stærir sig
þannig af aukinni sparifjár-
myndun, sem leitt hefur af
stefnu Alþýöuflokksins sem for-
maður Framsóknarflokksins
segist hafa glapist til aö fylgja
og Alþýöubandalagiö er á móti.
Forsætisráðherra stærir sig af
þvi, aö rikissjóöur sé rekinn án
halla (sem að visu er aöeins
hálfsannleikur, vegna stórauk-
innar lántöku erlendis). Nú á
hins vegar aö bjarga sér meö
seölaprentun sem hefur sömu
. áhrif og hallarekstur rikissjóbs.
' Meö öðrum þjóöum er bindifé
Seðaibanka hagstjórnartæki, til
þess að takmarka aukningu
peningamagns i umferö og
hamla á móti verðbólgu. Undir
engum kringumstæðum er slikt
bindifé notað til útlána. Það er
ekki hlutverk Seðlabanka,
heldur viðskiptabanka. A
tslandi þar sem hagstjórn hefur
ekki verið tekin alvarlega i ára-
tug, er þetta fé ekki einungis
notað til útlána heldur skulu
vextir nú stórlega niöurgreiddir
að auki. Þegar þetta bætist viö,
verðbólguáhrif gengisfellingar-
innar sjálfrar, má slá þvi föstu
að verðbólgan mun magnast
mjög verulega á næsta ári.
Þessar ráðstafanir eru þess
vegna sýnikennsla I óábyrgri
hagstjórn stefnulausrar rikis-
stjórnar. —JBH
Arne Herlöv Petersen með mörg járn í eldinum:
Gegndi lykilhlutverki í
stórpólitískum átökum
Kína og Sovétríkjanna
á síðasta ári
Danska blaðið Aktuelt heldur
þvifram i vikunni, að Arne Her-
Íöv Petersen, rithöfundurinn
danska sem sakaður hefur verið
um njósnir i þágu Sovétrikj-
anna, hafi gegnt mikilvægu
hlutverki i átökum stórveld-
anna, Kina og Sovétrikjanna á
siðasta ári. Samkvæmt þessum
heimildum, sem ekki hefur ver-
ið mótmælt, á hann að hafa tek-
ið þátt i áætiun KGB, sovésku
leyniþjónustunnar um að vinna
stuðning Norður-Kóreu að þvi
marki, að þeir segðu endanlega
skilið við stjórnvöld i Kina.
Aætlun KGB og framkvæmd
hennar er að sögn Aktuelt hin
raunverulega ástæða þess, að
sendiráðsritari við sovéska
sendiráðið i Kaupmannahöfn,
Vladimir D. Merkulov, var vis-
að úr landi fyrir þremur vikum.
Þetta mál er einnig aðalákæru-
efni danskra yfirvalda á hendur
rithöfundinum.
Danska rannsóknarlögreglan
hefur um margra ára skeið
safnað upplýsingum um Arne
Herlöv Petersen. Þátttaka hans
i „Operation NordKorea” eins
og það var kallað, varð til þess,
að miklu betur var fylgst með
honum en áður.
Á miðvikudag i siðustu viku
var hann siðan handtekinn eins
og fram hefur komið.
Norðurkóreuævintýrið á sér
langan aðdraganda. Norður og
suður Kóreu var skipt eins og
kunnugt er fyrir 30 árum siðan.
Mikillar togstreitu hefur jafnan
gætt milli landanna ekki sist á
siðustu árum og skærur blossað
upp á landamærum rikjanna
hvað eftir annað. Suður-Kórea
fær hernaðar og efnahagsaðstoð
frá Bandarikjamönnum, en
Norðurhlutinn hefur hallað sér
jafntað Sovétrikjunum og Kina.
Þar sem samband stórveld-
anna Kina og Sovétrikjanna
hefur verið slæmt á siðustu ár-
um, hefurstjórn N-Kóreu verið i
þeirri erfiðu stöðu að gera ekki
upp á milli „vinaþjóðanna”.
Stjórnvöld reyna þvi að halda
hárfinu jafnvægi með því að
styggja hvorugan og njóta
stuðnings frá báðum, þó þannig
að sjálfstæðis þjóðarinnar sé að
fullu gætt eins og þvi verður við
komið i samfélagi kommúnista-
rikjanna. Samstarfið við stór-
veldin er þvi rækt með sérstakri
varúð og varkárni.
Vorið 1980 reyndi sovétstjórn-
in að þvinga Norður-Kóreu til að
slita öllu samstarfi við stjórn-
völd i Kina. Þetta var gert gegn-
um sendiráð landsins i Kaup-
mannahöfn.
Sendiráðsritarinn, Valdimir
Merkulov, sem var i raun KGB-
njósnari, hafði vorið ’80 undir
höndum leynilegt skjal um sam-
komulag Bandarikjastjórnar og
Kina varðandi nokkur lönd i SA-
Asiu, þar á meðal Suður- og
Norður-Kóreu. Samkvæmt
skjalinu, sem var falsað, höfðu
stjórnvöld i Kina skuldbundið
sig til ab styðja Suður-Kóreu i
baráttunni gegn Norður-Kóreu-
mönnum.
Það var einmitt Arne Herlöv
Arne Herlöv Petersen og kona hans hafa nú bæði veriö látin iaus, en
þau vcrða áfram undir eftirliti lögreglunnar og mega ekki yfirgefa
Kaupmannahafnarsvæðið án leyfis.
Petersen sem afhenti umrætt
skjal i sendiráði N-Kóreu i
Kaupmannahöfn. Samkvæmt
þvi sem lögreglan heldur fram
nú, lét rithöfundurinn þess ekki
getið um leið, að hann hefði
fengið þau gögn, er hann hafði
undir höfnum i sendiráði Sovét-
rikjanna. Hann lét hins vegar
þær upplýsingar i té, að skjalið
væri frá CIA, Bandarisku leyni-
þjónustunni.
Þvi er haldið fram, að sendi-
maður frá sendiráði Norður-
Kóreu hafi umsvifalaust haldið
til heimalandsins með skjalið.
Ekki er vitað hvort stjórnvöld
i N-Kóreu bitu á agnið, en margt
bendir til að eftir þessa atburði
hafi mjög kólnað vináttta rithöf-
undarins og tengiliða hans inn-
an sendiráðs Norður-Kóreu i
Kaupmannahöfn.
Þvi hefur einnig verið haldið
fram nú eftir að þetta mál
komst i sviðsljósið, að Arne
Herlöv Petersen hafi reynt að
gera fullyrðingar i skjalinu trú-
verðugri með þvi að koma sögu-
sögnum um efni þess til fjöl-
miðla i Danmörku á sinum
tima.
Sendiráð Norður-Kóreu i
Kaupmannahöfn hefur ekkert
viljað segja um þessi mál nú,
annað en það að starfsmenn þar
séu „hneykslaðir” á þessum
fréttaflutningi.