Alþýðublaðið - 12.11.1981, Qupperneq 8

alþýðu
blaöiö
Fimmtudagur 12. nóvember 1981
Ctgefandi: Alþýbufiokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guömundsson
Stjórnmáiaritstjóri og ábm.: Jón Baldvin Hannibaisson.
Ritstjórnarfulltrúi: Guómundur Árni Stefánsson.
Blaöamenn: Einar Gunnar Einarsson, Ólafur Bjarni Guönason og Þráinn Hailgrimsson..
Ctlitsteiknari og ljósmyndari: Einar Gunnar Einarsson.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir. Auglýsingar: Sigrföur Guömundsdóttir.
Dreifingarstjóri: Siguröur Steinarsson.
Ritstjórn og auglýsingar eru aö Siöumúla 11, Reykjavik, simi 81866.
Áskriftarsíminn
er 81866
Launafólk vill að samningum verði náð hið
fyrsta — með góðu eða illu:
Rekstrarstaða heimilanna
í landinu er bágborin
— ekki síður en staða ýmissa fyrirtækja
Samningar munu dragast
á langinn og ASÍ —
félögin stefna ekki i
harðar aðgerðir á næstunni:
Verkföll ekki
fyrr en
í febrúar
eða mars
— hafi samningar
ekki náðst þá
Flest bendir til þess aö
aöildarfélög Alþýöusambands
islands hyggi ekki á verkfalls-
aögeröir fyrr en I fyrsta lagi i
febrúar á næsta ári, ef samn-
ingar dragast á langinn, sem
raunar fiest bendir til.
Þessar upplýsingar hefur
Alþýðublaöiö eftir áreiðan-
legum heimildum úr herbúðum
Alþýðusambandsins. Sagði
heimildarmaður blaðsins, að
ljóst væri að vinnuveitendur og
rikisstjórnin myndu reyna að
draga samninga á langinn.
Verkalýðshreyfingin heföi þá
ekki önnur andsvör en verkföll,
en litil stemmning væri fyrir
verkfallsaðgerðum á næstu
vikum, — menn vildu ekki
desemberverkföll. Þvi myndi
ekki draga til tiðinda i
samningamálunum fyrr en eftir
áramót og ef ekki miöaöi neitt i
samningaviðræðum þá, myndu
skella á verkföll i febrúar eða i
siðasta lagi i mars.
1 framhaldi má benda á, að
þau stéttarfélög sem þegar eru
komin út i harða kjarabaráttu
og hafa boðað til vinnustöðv-
unará næstu dögum, munu gera
sér ljóst að engar linur munu
liggja fyrir um meginkröfur
Alþýðusambandsins fyrr en
eftir áramót og einnig aö vinnu-
veitendur vilja ekki semja við
einstök stéttarfélög fyrr en
ákveðnar rammalinur eru
fyrirliggjandi. Þess vegna hafa
t.a.m. bankamenn og bóka-
gerðarmenn viðrað þær hug-
myndir nú siðustu daga, að ef til
vill sé raunhæfast að semja til
nokkurra mánaða, en taka siðan
upp samningaviðræður á nýjan
leik, þegar Alþýðusambandið og
aðildarfélög þess hafa náð
samningum.
VHV -
Ur einu
Eins og fram kemur i’forsiöu-
frétt Alþýöublaösins I dag, þá
bendir allt til þess aö aö samn-
ingaviðræöur aöildarfélaga Al-
þýöusambandsins og viösemj-
enda þeirra dragist langt fram
yfir áramót. Þess hefur greini-
lega orðið vart', aö vinnuveit-
endur vilja draga samninga-
geröina og hafa stuöning rikis-
stjórnarinnar i þvi ætlunar-
verki.
Og nú spyrja menn: ætlar
verkalýðshreyfingin að láta þaö
átölulaust að vinnuveitendur og
rikisstjórnin neiti aö semja við
launþega, þótt kröfugerö verka-
lýðshreyfingarinnar liggi klár
fyrir og samningar hafi verið
lausir i nokkrar vikur? Hvers
vegna þarf það að vera einhver
óumbreytanleg regla aö samn-
ingartaki fleiri, fleiri mánuði —
jafnvel upp i ár?
Launþegar uröu af verulegum
fjárhæðum á siöasta ári þegar
samningar voru lausir i heilt ár
og þar sem viðræður d ógust.
Launþegar fengu þetta heiia ár
ekki bætt, vegna þess að vinnu-
veitendur vildu ekki frekar en
fyrri daginn heyra á þaö minnst
að samningar giltu aftur fyrir
sig, eða frá þeim tima aö samn-
ingar voru lausir. Nú urðu
samningar lausir 1. nóvember
s.l. og sú krafa hefur aldrei
verið jafnsterk hjá launafólki og
nú, að það komi hreint ekkert
annað til greina, en hinir
væntanlegu samningar taki
gildi frá 1. nóvember. Það er
ofureðlilegt að launafólk vilji að
það standi sem samið er um.
Þegar gengið er frá þvi að
samningar gildi frá timanum X
til Z, þá vill fólk að samningar
gildi þann tíma — ekki lengur.
Þaö vill ekki að þeir gildi
langtum lengur aðeins vegna
þess að vinnuveitendurreyna að
draga nýja samningagerð á
langinn. Samningur til eins árs
á að gilda I eittár og eftir þann
tima á nýr samningur að taka
gildi.
Tiðar fréttir hafa borist af
bágri stöðu atvinnuveganna
siðustu vikur og mánuði. At-
vinnurekendur kvarta og kveina
og segja fyrirtækin á hausnum.
Leita þeir eftir aðstoö i sjóðum
skattgreiðenda og vilja styrki —
vilja fjármagn. Allur kraftur
rikisstjórnarinnar hefur farið i
það uppá siðkastið að halda
Nú er semsagt búið að „fella”
gengið. Að visu er þaðheldur óná-
kvæmlega orðaö, að segja gengið
fellt. Réttara er auövitað aö segja
að gengið hafi fallið. Og allir vita
auðvitað, að þaö var fallið löngu
áður en „Seðlabankinn að höfðu
samráði viö rikisst jórnina ”
ákvað að fella. 1 raun og veru ætti
ekki að kalla þessa nýafstöðnu
aðgerð ríkisstjórnar og Seðla-
banka, „gengisfeliingu”, heldur
„gengisviðurkenningu”. íslenska
rikisstjórnin og Seðlabankinn
hafa ekki raunverulegt vald yfir
þessum málum.
Það er hinsvegar athyglisvert,
og skemmtilegt, að fylgjast með
öllum dansinum í kringum þenn-
an furðulega einiberjarunn. Frá
þvi gengið var „fellt” siðast, fyrir
nokkrum mánuðum, hafa allir
vitað, að nauðsyn'myndi krefjast
annarrar „fellingar” undir ára-
mótin. Þórikti um það löng þögn,
framanaf. Það teljast ekki góðir
mannasiðir i islenskri pólitik, að
tala um framtiðina, nema þá i
hjólum atvinnulífsins rúllandi.
Og atvinnurekendur leggja
málið þannig fýrir: ,,Viö eigum
fullti fangi með aö halda fyrir-
tækjum okkar á floti og þurfum
hjálp. Hvernig stæðum við ef við
færum lika að semja nú um
verulegar kauphækkanir til
launþega? — Og rikisstjórnin
allra þrengsta skilningi, svo sem
eina viku frammi timann i einu,
eða svo.
En siðan upphófst leikþáttur-
inn. I fyrstu voru allir leikendur
þegjandalegir. En smáttog smátt
fór að heyrast stunur og muldur,
æmt og skræmt. Eftir þvi sem á
leið og færðist nær „fellingunni”
jókst hávaðinn og varð smátt og
smátt ærandi. Og ekki var fyrr
búið aö tilkynna um „fellinguna”,
en þjóðin skiptist i tvo hópa. Ann-
ar hópurinn þangaði þegar, heR
til síns heima, og hóf biðina eftir
næstu „gengisfellingu”. Hinn
hópurinn laust upp sigurópi, og
hrópaði: „Of litið, of seint”. ,,Til-
gangslaust”. „Hálfkák”, og þar
fram eftir götunum. En. þessi
hópur endist svo sem ekki lengi.
Að lokum fer hann.heim lfka, og
bíður.
Þaö varannars athyglisvert, að
skoða það í samhengi, að gengis-
fall var viöurkennt, á sama tfma,
og samningaviðræöur milli
verkalýðshreyfingar og vinnu-
hjól nálægt stöðnun en einungis
hjól fyrirtækjanna. Það eru
heimili i þessu landi, svo
þúsundum skiptir, sem eru við
gjaldþrot. Heimilisem sjá ekki
framúr peningavanda-
málunum. Þaö þarf þvf einnig
að huga að stöðu launþega f
landinu. Og launþegar þurfa á
veitenda eru að komast ígagn. Þá
er enn þaö merkilegt við viður-
kenninguna á gengisfallinu, að
fallið þurrkar úr þann ávinning,
sem launþegar þessa lands stóðu
til að ná, með verðbótum, sem
koma á laun um næstu mánaðar-
mót. En þessi rikisstjórn er vin-
veitt! Og það er allavega huggun
harmi gegn, að vita að þjófurinn
stelur frá manni þvi þjóðarhagur
krefst þess.
Enannað spaugilegt við „geng-
isfellinguna” er það, að hverjar
„hliðarráðstafanir” „rikisstjórn-
in” gerir meö þjófnaðinum.
Vegna þess, að gengi krdnunnar
okkar nýju hefur farið hríðlækk-
andi, hefur Seðlabankinn hagnast
nokkuð á þvi, að erlendur gjald-
miðill hefur sifellt kostað fleiri og
fleiri krónur. Þessi hagnaður er
auðvitað fyrst og fremst bók-
haldsatriði. En nú á að taka þann
„hagnað” af Seölabankanum og
veita honum til fyrirtækjanna,
sem úrræðaleysi rikisstjórnar-
innar hefur nærri sett á hausinn.
dag hangir á horriminni. Það
þarf launabætur og ætlar sér að
ná þeim, hvað sem það kostar.
Ef verkalýðsforingjar ætla sér
aö vera meö einhverja linkind i
garð vinnuveitenda og rfkis-
stjórnarinnar, þá mun því ekki
tekið með þegjandi þögninni.
Það mun veröa fylgst grannt
með þvf hvort Alþýðubanda-
lagsmenn, Gunnarsmenn og
Framsóknarmenn i verkalýðs-
forystunni muni láta hollustuna
við samflokksmenn sina i ríkis-
stjórn verða sterkari en
taugarnar til sinna umbjóðenda
— launafólksins í landinu.
Þvf varlýst yfir strax i’byrjun
sam ninga, aö alltkapp yrði lagt
á aö ljúka þeim hið fyrsta. Nú er
hins vegar annað hljóö komið I
strokkinn. Það á að biða fram
yfir áramót. Biða eftir hverju?
Akveðin stéttarfélög hafa verið
fyrri yfirlýsingum trú og boðað
til vinnustöðvunar á næstunni,
enda finna þau að samningsvilji
vinnuveitenda og stjórnvalda er
enginn. Þessi stéttarfélög vilja
hins vegar ekki að vinnuveit-
endur geti einhliða haft það i
hendi sér að draga samninga á
langinnf þess vegna knýja þau á
um að samningar náist. Þess
vegna fara þau i verkfall.
Verkfall er auðvitað neyðar-
úrræöi verkalýöshreyfingar-
innar og skal beita sem slfku.
Þegar hins vegar það liggur
fyrir að samningsvilji er enginn
hjá viðsemjendum launafólks,
þá á að beita þvi vopni. Það á
ekki að biða f fleiri, fleiri
mánuöi bara biðinnar vegna.
Þvi biðin eftir nýjum samn-
ingum kostar launafólk stórfé.
Þvi skulu menn ekki gleyma.
—GAS.
í annað
Þegar menn skoða þessa hag-
speki, verða þeir að leita ein-
hverra samlfkinga. Og Þagall
man tvær,svona i svipinn. önnur
er af manninum, sem keypti
birgðir af nöglum á tvo aura
stykkið, seldi þá á eyri stykkið og
þóttist ætla að lifa á „umsetning-
unni”. Hvort sem þessi saga er
sönn eöa ekki, þá ber hún alla-
vega vitni svipaðri hagspeki og
rikisstjórnin hefur sýnt.
Og hin sagan? Þaö er auðvitað
sagan af þvi, þegar hinn þýski
barón Munchausen lenti i fc*-ar-
pytti eitt sinn þegar hann var á
útreiðartúr. Hann komst þó upp
meö hreystimennsku og harð-
fylgi, og bjargaði meir að segja
hestinum lika. Hann tók bara of-
an, og reif sig upp á hárinu'.
Vilji er alltsem þarf, sagði ein-
hver. En það hjálpar að hafa
sterkt höfuöleöur!
— Þagall
Eru ríkisfjölmiölar að snú-
ast gegn forsætisráðherra?
Hvernig stendur á því að Helgi
H. Jónsson ersvona púkalegur
við Gunnar Thor og ætiast til
að hann svari spumingum?
Og sjónvarpið, er hægt að ætl-
ast til að það sýni Gunnar á
réttum hraða verðbólgunnar,
þegar hann skýrir gengissig-
feilingaaðiögunina?
tekur þátt i leik atvinnurekend-
anna. Hún vill láta hag launa-
fólks liggja i láginni, a.m.k.
meöan hún er að redda
rekstrarstöðu fyrirtækjanna.
En hvort sem grunnkaups-
hækkanirog nýirog sanngjarnir
samningar myndu virka sem
laukurá grátbólgna hvarma at-
vinnurekenda, þá verður þessi
rikisstjórn Alþýðubandalags og
Framsóknar, sem sækir sin at-
kvæði m.a. til launafólks, að
átta sig á þvi, að það eru fleiri
launahækkun að halda. Og þeir
þurfa hana strax.
Rikisstjórnin verður að átta
sig á því, að launafólk tekur þvi
ekki meö þegjandi þögninni, að
aöeins séu það laun þeirra sem
notist i baráttunni við verðbólg-
una. Verðþólgan verður ekki
drepin á kostnað launþega
einna. Það er vert, að rikis-
stjórn hafi það í huga.
Og eftirfarandi skulu for-
kólfar verkalýðshreyfingar-
innar einnig muna: Launafólk i
A RATSJÁNNI
GENGISFELLING?