Vísir - 23.02.1971, Qupperneq 6

6
VÍSIR . Þrlðjudagur 23. febrúar 1971,
Páll H. Jónsson, Laugum:
Sagan af dátanum ájsekkta
j^g d-unda við störf m£n dimman
skammdegismorgun og hlusta
'um leið á þul hljóðvarpsins þylja
fréttir. 1 þeim er meðail annars
sagt frá skemmdarverkum, sem
unnin hafi verið nóttina áður á
vinnutækjum þeirra verktaka, sem
hafa með höndum framkvæmdir
vegna virkjunar við Laxá f Suður-
Þingeyjarsýslu. Það er í annað sinn,
sem slík skemmdarveric eiga að
hafa verið unnin.
Fyrir fáum mánuðum, þegar
þetta gerðist, hafði á öðrum vett-
vangi verið safnað liði að hætti
lénsherra tiJ foma og beitt ofbeldi
með svip af múgæsingu, til lausuar
mistökum, sem auðvelt var að
leysa eftir öðrum leiðum og enn
auðveldara hefði verið að koma f
veg fyrir. Ofbeldi, það sló óhug á
marga héraðsbúa, þött öðrum þætti
það gott. Mig beit sá óhugur flla
og fast.
Fleiri fréttir, óhugnanJegar, ná
eyrum þess er Mustar, ein þennan
dag, önnur hinn, oft margar í einu,
frá ýmsum atburðum og ölikum
stöðum, utan lamds og innan.
AMt hverfur þetta að einum
punkti þennan dimma dag. Mér
verður á vörum vfeukom. Sú staka
er gerð undir áhrifum þess óhugn
aðar, sem óhappaveric og heimsku-
pðr af ýmsu tagi vekja, og nú sfðast
þessi morgunfrótt. Staka þessi geng
- ur undir nafninu „nKntrasýiwfs-
/ an“.
Vísur geri ég oft TíH þess bið
ég engan leyfis Ég geri þær fyrir
sjálfan mig, en fer stöku sinnum
með þær f eym vina minraa og góð
kunningja. Fyrir kemur að þeir
feera þær. Það er velkomið.
Af einhverjum ástæðum var þessi
skammdegisvfsa mfn flogin um allt
héraðið á fáum dögum. Skömmu
sfðar var hún komira á prent f fhnm
eða sex viku- og dagblöðum, alls
staðar án mfns feytfis, enda ekki utn
það beðið. Hitt er annað mál, að
blöðunum var velkomlð að birta
hana og reiðilaust frá minni hendi.
Bkki verður í fljótu bragði séð
hvað gerir vísukom þetta svo eftir-
sóknarvert. Stakan er ekki betur
gerð en þúsundir af stökum, sem
orfcar eru um aMt land. Bkki er í
henrai vegið persónufega að nokkr-
um manni. Ekki er þar lagður
neinn dómur á deilumál í héraði
Ekki er þar einu orði hafflað á þá
menn, sem fyrir síöustu jól voru
Hokkaðir undir hið fagra heiti
„þjóðhoMir ísiendiragar", ekki held
ur hina, sem samkvæmt þeirri skil
greiningu Mjóta þfi að nefnast 6-
þjóðhoítir.
Hins vegar er í stöfeunni felldur
dómur um þingevska menningu. —
Hún er sðgð sjúik — menguð. —
Sú mengun er þar kennd við
maurasýru að gefnu tiletfni.
Samkvæmt mínum skilningi er
hugtakið menning sú mynd mann
Iffsins er blasir við augum á hverj
um tfma og hverjum stað. Menning-
in — manralffið í Suður-Þingeyjar-
sýálu er lftið brot af mannlffinu f
landinu öllu, hvoriq verra né betra.
Áfellisdómurinn í stökunni er um
þirageysfca menningu, en þar er ekk
ert orð um það að hún sé sýktari
en menning þjóðarinnar allrar. Við
þennan dóm er ég fús að standa og
flæra rök fyrir, ef krafizt verður.
Næst gerist það, að ég frétti á
skotspónum að f dagblaðinu Vfsi
væri komin staka, sem nefnd væri
„Svar til Páls“ vegna „maurasýru
vfsunnar". Ekki hafði sú staka ver
ið mér send áður en hún var prent
uð og ekki sendi blaðið mér hana
efitir að hún var birt, Hins vegar
tók það á sig ábyrgð á henni með
’því að birta hana undir dulnefnirau
„bóndi".
Liðu nú fram dagar. Þá fékk Ósk-
ar Sigtryggsson, bóndi á Reykjar-
hóii bréf, póstlagt á Húsavík. Úr
umslaginu kom ósnyrtileg úrklippa
úr Vísi, með „svari til Páis“. —
Ekkert nafn sendanda fylgdi, hvað
þá staðsetning né dagsetning.
Vitanlega taidi Óskar sér visuna
óviðkomandi og sendi hana til mín.
Þannig komst hún að lokum í mfn
ar hendur.
Staka þessi er rétt kveðin hring-
henda. Efni hennar er í stuttu máli
það, að ég sé „auðnu“-iaus í taii,
beiti blekkingum, sé ménningar
„rýr“ og montinn. Br sú einfeunn
reiðilaus frá minni hendj og það
álit höfundarins honum velíkom-
ið og lætur mig með öllu ósnortinn.
Nú iiðu vikur. En um það bil
sem „náttúruvemdarmenn“ i
Reykjavfk undirbjuggu andlega tom
bðlu í HáskóiaWói til styrktar
„Þingevingum“, barst Óskari Sig-
tryggssyni bréff að nýju, þar sem
hann var að vinnu sinni heima i
héraði. Það var póstlagt í Reykja-
vfk í janúar 1971. Dagsetning á
póststimþli var svo máð að hún
verður ekki (tesin.
Eins og f hinu fyrra bréfi fylgdi
ékfeert nafn, engin dagsetning né
staðsetning. Inníhaidið vom 13 vís
ur, vélritaðar af viðvaningi á háift
annað biað, stærð A4. Helmingur
annairs blaðsins var skorinn af,
sem sýnir lofsverða nýtni á papp-
fr.
Fyrstu 6 vfeumar eru stíiaðar til
óskars Sigtryggssonar. ! þeim er
homum líkt við hund, sem ..byrsti
sig“ sig móti lögum, en skríði f'rrir
rangiæti, sé svikarí við alit. sem
heiðariegt sé í ættbyggö sinni, láti
Icaupa sig fvrir euii, sé montinn og
beri „aumart“'bÉ^raug’tól átthaga
sinna. Þá öriar þar einnig á hót-
uraum.
A*ar em vfeumar hraoð og tveir
þriðju Mutar þeirra ýmist með
rangri stuðlasetningu eða bragiiða
skiptum, nema hvort tveggja sé.
Hins vegar ótvíræð tilraun, að
yrkja naffnlaust níð og ærumeiðing
ar.
Síðari 7 vfeumar em „stíiaðar
„tfl Páis“. Taka menn það svo hér
í héraði, að iþar sé átt við mig, þótt
margir séu Pálamir.
Sá kveðskaour er miög í ætt
við stökuna í Vlsi, nema alls fjarri
dýmm kveðskap. Er þar litlu bætt
við þá frómu einkunn, sem mér
var gefin í þeirri vísu, nema helzt
því, að ég hafi aidrei ort neitt nema
leirburð, og dylgjur um það, að ég
muni hafa hætt mér út á vetrar-
hálkuna og helit maurasýru á viranu
tæki Norðurverks. Lýkur blaðinu
á fróðlegum upplýsingum um „efna
formúiu“ maurasýra.
Þrjár vísumar verða aö teijast
rétt kveðnar, hinar ekki.
Síðan þetta gerðist er sagt frá
því f dagblaði úr Reykjavfk, að
„Laxársamkoman" í Háskólabíói
hafi verið hið fegursta mannamót
og er það gleðilegt. Einnig kemur í
Ijós, að þeir suður þar kunna ennþá
óðinn um hina blessuðu sveit. Það
er einnig gleðiiegt. Þá bámst fund
inum „fjölmargar kveðjur, — fiest
ar úr Suður-Þingeyjarsýslu — og
þar á meðai vom nokkrar í bundnu
má1i“, segir b1að;ð. Enn er sagt í
fjöhniðium. að „fundurinn" hafi
samþykkt „ályktun", þar sem með-
al annars bændum á bökkum Lax-
ár og Mývatns er þakfeað „fordæm
ið, sem þeir hafi gefið öðrum lands
mönnum með einarðri og drengi-
legri baráttu gegn landspjölium f
héraði sínu....“ Sem sagt gott.
Vonandi hafa ijóðafcveðjur heima.
manna til þeirra fyrir sunnan verið
betur kveðnar og af öðmm toga
spunnar, en kveðjur þær í nafh-
lausu níðhnoði, sem okkur Ósikari
á Reykjarhóli vom sendar að sunn
an.
Og hamingjan gefi að sá „dreng
skapur", sem að baki þeirrar
kveðju býr, sé allt annars eðlis en
sá „drengskapur“, sem áiyktunin
lofar og þakkar.
Eikki kemur til nokkurra mála að
gera veður út af þessum kveðskap
til okkar Óskars, þótt nafnlaus níð
brðf hafi hingað til verið flokfcuð
á lægsta þrep menningar í mann-
legum viöskiptum. Það er einungis
sú aðferð, sem við er höfð til þess
að koma honum á framfæri og þær
ástæður, sem Mclegar em til þess
að hann sé yfirieitt kveðinn, sem
vekja til umþenkingar.
Óskar Sigtryggssson er einn
þeirra sárafáu Þingevinga, sem
hefur haft hugrekki og þegnskap
til þess að ræða deilumál í héraði
frá öðm sjónarhomi en þeir, sem
hæst hafa látið og staðið fyrir svo-
nefndum mótmælaaðgeröum og her
samkomum. Hann hefur skrifað fá
ar, stuttar greinar um máliö og
rætt það efnislega, án minnstu
persónulegrar áreitni og út frá því
sjóraarmiði, aö enn væri bæði
skoðanafrelsi og málffrelsi í land-
inu. Hann hefur ekki um þaö skeytt
hvort hann væri einn á báti eöa
ætti sér skoðanabræður, ekki all-
fáa. Hann hefur talið að hófleg
rök væm bverju máli meiri-styrkur
en ofbeldi og málamiðlun betri en
stórmæli, sem ieiddu til strands.
Þessi afstaða Óskars Sigtryggs-
sonar er eina hugsanlega skýring-
in á hinu nafnlausa níöbréfi til
hans, og að honum skuli vera séhcl
nafnlaus eftirlfking af skammarvlsu
um mig, sém' honum ktím þó' éfck-
ert við.
Ég hefi ekki komið við sögu i
núverandi deilumálum héraðsins.
Aftur á móti hafa atvikin hagað
því svo, að ég hef um alliangt ára-
bil átt nokkum þátt að mannlífinu
norður hér. Hvort sá þáttur hefur
verið til meins eða gagns er ekki
mitt að dærna. En nokkur vorkunn
er mér, þótt mér standi ekki á
sama um menningu héraðsins, og
þótt mér á dimrnum vetrardegi
þyki sem eifcthvað sé bogið viö
mannlif þess, eins og það kemur
fyrir sjónir.
Þessi afstaða mín og svo hin
margumt. maurasýmvísa, er svo
óverðskuldaða athygili hefur vakið
og því miöur virðist hafa valdið
miklum sárindum i sumum tiifeli-
um, er eina skýringin, sem ég kom
auga á sem orsök þess að mér
skuli vera sendur nafnlaus níðfcviðl
ingur, þótt eftir krókaleiðum sé.
Níð þessa nafnlausa dáta, hver
sem hann er, skiptir okkur Óskar
á Reykjarhóli ekki minnsta máli.
Það Skiptir héraðið og málefni þess
heldur ekki neinu hvað um ofckur
kann að vera persónulega sagt eða
skrifað. Þaö er annað og miklu
aivarlegra I efni.
Hamingjan hjálpi þvi málefni,
sem hefur slíkum hermönnum á
að skipa sem þeim, er standa að
hinum nafnlausu bréfum, hvað þá
ef þeir skyldu telja sig kjörna til
þess að berjast í fylkingarbrjósti.
Ekki vitnar nafnlaust níð um hug
rekki heldur hugleysi. Ekki um góö
vild heldur hið gagnstæða. Ekki um
vitsmuni heldur í þessu tiiffelli um
tregar gáfur. Ekki um hugsjónir og
fómariund, heldur um mið. dregin
af maurum og ótta þess sem hefur
vonda samvizku.
Og hamingjan hjálpi þessari bless
uðu þjóð á þeim degi, þegar skoð-
□ Unglingar í
leigubílum
„Hafa leigubílstjórar enga
sómatilfinningu? Leyfa lögin
þeim að hafa böm og unglinga
að féþúfu? Seinni spuraingunni
vil ég beina til lögreglunnar
vegna atburða, sem uröu hér
f Kópavogi á föstudagskvöld.
Við emm nýflutt hingað, og
sonur minn 11 ára, hefur lent
í slagtogi með eldri drengjum,
sem oft eru ekki vandir aö
virðingu sinni. Nú á föstudags-
kvöldið fóm þeir á skemmtun
og áttu að koma heim milli
tfu og ellefu, en klukkutimi
leið, og ekki kom sonur minn
heim. Ég var farinn að óttast
um hann, þegar hanra loks kom.
Kom f ljós. að eldri drengirnir,
um það bil 12—14 ára, höfðu tek
ið sér leiguhíl og „rúntað‘‘ um
í klukkutima. Svona vitleysa
kostar ekki lítið, en strákarnir
höfðu einhverja peninga. En ég
vil spyrja: Er leigulbílstjórum
leyfilegt að hagnast þannig á
heimskupömm barna?“
Reiður faðir.
Þvf er aðeins til að svara i
þessu tilfelli. að naumast getur
það verið hlutverk leigubilstjór
ans að gæta þess að unglingar
séu komnir heim til sin á rétt-
um tíma. — Og leigubilstjóri
getur varla raeitað manneskju
' um far, svo framarlega sem
hún ai með ráttu ráðj og fær
um að borga feröina. — Hingað
til hefur ekki þurft passa til
þess að komast upp I leigubiL
□ Hvar eru þessir
náttúruverndarmenn?
K. Á símsir eftirfarandi:
— Það er mikið rætt um
náttúruvernd um þessar mund-
ir. Mér datt þess vegna i hug
að spyrja um hvað liði bygg-
ingu sumarbústaða á Þingvöll-
um. Fyrir tveimur árum eða
svo var úthlutað þarna nokkr-
um lóðum undir sumarbústaði
og virðist þar vera um að ræða
einhverja umbun til pólitískra
gæðinga. Þetta var réttilega
gagnrýnt á sínum tíma. — En
nú er líklega búið að byggja
þessa sumarbústaði, svona í
kyrrþey og enginn segir neitt
meira.
Það er satt að segja hom-
grýti hart, að þurfa að vaða f
gegnum einhverjar einkalóðir
auðmanna. ef mann langar til
að skoða sig um á þessum fagra
sögustað. Sumarbústaðaeigendur
við Þingvaliavatn leyfa sér að
girða lóðir sfnar niður að vatn
inu, svo að venjulegu fólki er
ekki fært að ganga meðfram
því nema þá klofa giröingar.
Hvemig væri nú að Náttúm-
verndarráð, sem lét ekkj svo
Mtið tii sín heyra út af Kísil-
veginum og annarrj ógnun við
náttúrufegurð Mývatns, léti nú
Þingvellj og Þingvaliavatn til
sín taka. Em sumarbústaða-
lóðir til dæmis arfgengar. Verða
kofamir þama allt f kringum
vatnið til eilifðamóns? Það er
taiað um að byggja þama stór-
hótel fyrir þjóðhátíðina 1974 —
Hvað verða margir sumarbú-
staðir byggðir við Þingvalia-
vatn yfir hátíðina?
□ Leiðrétting við
rækjuveiði
1 bréfi HjaJta Einarssonar um
rækjuveiðina f fimmtudagsblað-
inu misritaðist, að bréfritari
gerði ráð fyrir að hver rækju-
bátur dræpi fiskungviðj og
síli sem næmi 750—800 smál.
af fullorðnum fiski . . . á dag.
Það átti auðvitað að standa
... á mánuði.
HRINGID í
SÍMA1-16-60
KL13-15
anafrelsi og ritfrelsi og frelsi til
að gera stökur verður af henni tek
ið og látið varða stórmælum, og of-
beldi iátið skera úr um ólík sjón
armið og Hfsviðhorf.
Það er gott að vera kominn á
síðari hiuta ævinnar og eiga þess
góða von, að þurfa ekki að lifa
slík ótíðindi.
„1 Kinnittni fvrir norðan“ stend
ur enn það fjall, sem hefur þrjú
nöfn, eftir því hvaðan það er séð.
Af því fjflilli hefur Nóbelsskáldið
tekið dærmf þess að ekki aðeins
einn sannleikur, heldur tveir og
jafnvel þrfr, varði ýmis mál. Það
dæmi sfcendur einnig óhaggað. Af
því dæmi mættu þeir gjama draga
lærdóm, sem staddir em f sálar-
háska í fremstu víglinum óttasleg-
innar veraldar og verða nauöugir
viljugir að ráöa fram úr vanda-
máluiai mannlífsins. — Gildir það
jafnt hvar sem er á hinni hrjáðu
jörð.
Margir bjartir sólskinsblettir
prýða enannlífiö í Suður-Þirageyjar-
sýslu sem annars staðar á landinu.
Það breytir ekki þeim dómi, að yf-
ir því hvílir eiranig dimmur skuggi
maratss konar mein~emda.. Það bæt-
ir ekki úr skák að loka augunum
fyrir þeirri staöreynd.
Við Óskar Sigtryggsson munum
ekki binfca Mnn nafniausa níökviðl-
ing, þótt mangir hafi farið þess á
leit. Tii þess er hann í eðli sínu
ailt of n auðaómericilegur og illa
geröur. Hins vegar teldum viö það
ekki brot á neinum leikreglum, þar
sem höfundurinn hefur kosið að
faira f felur. APbur á móti mura
kveðskapurinn geymdur á söfraum,
tii vitniBbuirðar, ásamt öðru, þegar
menning þess timabiils sögunnar,
sem við nú lifum á verður krufin
tifl mergjar.
Ég heffi hins vegar séð mig tifl
neyddan að segja framangreinda
sögu. Til þess Mggja þrjár höfuö-
ástæður. Sú fyrst, að dómur minn
um þirageyska menningu, sem að
gefnu tilefni var feiJdur f einnd
llítffli stöku, hefur fariö svo í taug-
araiar á mönnum. =em raun ber
vitni. í öðm lagi, að þeirri stöku
hefur verið ,,svarað“ með persónu
legri áreitni — sem að vísu mig
varðar engu — í víðlesnu b'laði,
undir duilnefni. 1 þriðja lagi sú
glæfrastefna, sem deilumál héraös-
ins hafa tekið, ef naffndaus nfðbréf
og persónulegar aðdróttanir sdculu
vera heflzta má'isvörn gegn rökum
og hóflegum umræöum.