Vísir - 29.09.1971, Síða 8

V 1 S 1 R . Miðvikudagur 29. september 1971,
i
VÍSIR
CJtgetanm: KeyKlaprenT W. \
Framkvæmdastióri Sveinn R Eyjólfsson /
Ritstjóri ■ lónas Kristjánsson \
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson /
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. fóhannesson )
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson fl
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Simar 15610 11660 )
Afgreiösla Bröttugötu 3b Simi 11660 (
Ritstlórn: Laugavegi 178. Simi 11660 f5 Unur) /
Áskriftargjald kr. 195.00 ð mðnuði innanlands \
í iausasölu kr. 12.00 eintakiö /
Prentsmiöia Visis — Edda hl. \
Vér brottrekstrarmenn (
Hin síðustu ár hafa íslenzk stjórnvöld fylgt þeirri )
stefnu á vettvangi Sameinuðu þjóðanna, að bæði Kína \\
og Formósa ættu að vera aðilar að samtökunum. Full- ((
trúar íslands hafa ár eftir ár stutt ítalska tillögu um (i
þetta efni. Sú tillaga miðar að því, að Formósa geti II
verið áfram í Sameinuðu þjóðunum, þótt Kína verði ))
hleypt inn. )1
Sumir kalla þessa stefnu óraunhæfa, þar sem Kína- \\
stjórn hafi margsagt, að hún muni ekki taka þátt í ||
Sameinuðu þjóðunum, ef Formósa fái að vera þar )
áfram. Þess vegna hefur þeirri skoðun aukizt fylgi J
að betra sé að fá stórveldið inn, þótt einu smáríki \
sé sparkað í staðinn. V
Þetta er náttúrlega ekki geðslegur hugsunarhátt- (
ur. Hann er raunar í hróplegu ósamræmi við tilgang I
Sameinuðu þjóðanna. Þar hafa óvinaríki setið til /
borðs, meira að segja Sovétríkin og Bandaríkin. Og jj
fáum aðildarríkjum samtakanna hefur enn dottið í \\
hug að krefjast brottvikningar annarra ríkja út af v
erjum. Kínverska stjómin hefur hins vegar sett þetta (
á oddinn. Og henni kann að takast að kúga samtökin /
á þessum vetri. )
Þar með héldu nýjar siðareglur innreið sína. Vald- )
beitingarstefna kæmi í stað virðingarinnar fyrir rétti \
smáríkja. Hinir raunsæju og kaldlyndu stjórnmála- (
menn heimsins ypptu öxlum og segja: Það eru bara 15 (
milljón íbúar á Formósu, en 700 milljónir í Kína. En /
á 200 þúsund íbúa ríki eins og ísland að standa að )
slíku vígi? Við ættum að hafa í huga, að það, sem )
snertir Formósu nú, kann að snerta fleiri smáríki síð- \
ar. \
Norðurlöndin, önnur en ísland, hafa fylgt albanskri (|
tillögu, sem miðar að því, að Kína fari inn í Samein- )
uðu þjóðirnar í stað Formósu. Nú eru nokkrar horfur \
á, að þessi tíhaga verði samþykkt. Og við stjórnar- V
skiptin hér á iandi hefnr afstaða ícln’’ ’s breytzt. Við
styðjum nú þessa tiliCgu e;rs og hin Norðurlöndin //
og höfum þannig fært atkvæði okkar milli vogar- )
skálanna. )
í einfeldni sinni telja margir íslendingar, að það sé \
trygging fyrir siðferðilegu réttmæti málstaðar, ef \
hin Norðurlöndin styðja hann. Afstaða Norðurland- (
anna í þessu máli mótast hins vegar af heimspólitísk- /
um hagsmunum. Stjórnir þessara ríkja vita, að Kína )
er vaxandi afl, og vilja koma sér í vinfengi við hið nýja /
stórveldi. Tilfinningarnar fyrir hagsmunum smáríkis- \
ins Formósu verða að víkja fyrir hagsmunum á skák- (
borði heimsmálanna. (
Fyrir tilverknað vinstri stjórnarinnar hafa fslend- /
ingar nú skipað sér í sveit brottrekstrarmanna. Við, /
200 þúsvnd talsins, bendum á smáríkið Formósu, sem )
telur ekki nema 15 milljón íbúa, og segjum: Burt með \
þá, flísina í hörundi stórveldisins. Við stuðlum þannig (
að nýrri valdbeitingarstefnu gagnvart smáríkjum. (
Mfjriíf r''in erum við. ((
£r Afffo að eyða persónu-
dýrkunmni á sjáifum sér?
— Dularfullir afburbir i Kina
Þessi mynd mun vera tekin, þegar Mao kom siðast fram op-
inberlega, og er hún því birt, þðtt hún sé nokkuð ðskýr. —
Með honum er Lin Piao, sem er hinn opinberi arftaki Maos,
en lítið hefur heyrzt frá að undanfömu.
Dularfullar fréttir hafa borizt
frá Kína að undanförnu. Ýmis-
legt óvenjulegt hefur gerzt, og
með þvi fylgt hinar „venju-
legu“ sögusagnir. Sagt hefur
verið. að Mao Tse Tung sé lát-
inn eða að dauða kominn, að
foringjar í kommúnistaflokknum
berjist upp á líf og dauða um
völdin, að Sovétríkin séu f þann
veginn að ráðast inn í Kína-
Þetta hafa væntanl. verið sög-
ur einar, en hins vegar tala stað-
reyndir sínu málj um umbrot.
Fróðir athugendur Kinamála
hafa í stellingar og látið
frá sér fara umsagnir um á-
standið. Þeir halda því fram,
að eitt sé víst: Persónudýrkun-
in á Mao Tse Tung sé að syngja
sitt síðasta.
Kínverjar hafa hætt við að
hafa skrúðgöngur 1. okt. þann
dag sem ár hvert hefur verið
skrúðganga og hersýning f Pek-
ing Fiug yfir meginlandj Kína
hefur að mestu iegið niðri um
hríð. bæð; herflug og almennt
flug. Hermenn „frelsishers ai-
þýðunnar“ hafa verið kallaðir
úr leyfum.
Mao efast um persónu-
dýrkunina
Mao Tse Tung hefur veriö
dýrkaöur sem lifandi guð. Orð-
ið „persónudýrkun" hefur i
kommúnistaríkjum fengið sama
hljóm og einræði Eftirmenn
Staiins brutu niður dýrkunina á
persónu gamla mannsins og
höföu um hana ljót orð. Rússar
tala um „t’ímabil persónudýrk-
unarinnar‘‘ frá 1923 til 1953.
Mao hefur sjálfur viðurkennt,
að dýrkunin á persónu hans
sjálfs hafi farið út f öfgar. Hvar
vetna í Kína eru myndir og
styttur af Mao. Alþýða manna
hefur litla rauða kverið hans
Maos með sér. Menn vitna f
kenningar hans í tíma og ót’fma.
Mao var jafnan á hátindinum
við hátíðahöldin 1. október,
þegar minnzt er valdatöku
kommúnista f Kína árið 1949.
Þá þrömmuðu endálausar raöir
Kfnverja um Hlið hins himneska
friðar og sungu Mao dýrð. Mao
viðurkenndi efasemdir um per-
sónudýrkunina við Edgar Snow,
bandariskan rithöfund og gaml-
an vin sinn, f viðtali 18. desem-
ber sfðastliðinn. Þá sagði Mao,
að tilgangur persónudýrkunar-
innar hefði f upphafi verið að
..örva fjöldann til að brjóta nið-
ur skriffinnskuna" f kommún-
istaflokkum, sem var beint gegn
Mao
Myndir og styttur
f^rlægðar
Sumir hafa getið sér þess til,
að tilgangur þess að hætta við
hátíðahöld 1. október kunnj að
vera að hindra, að persónudýrk-
unin magnist á nýjan leik. Frétt-
ir frá Peking hafa greint frá þv\,
að myndir af Mao og styttur
hafi verið fjarlægðár að miklu
ieyti af torgum og færri beri
nú mvnd af honum framan á
sér en áður. Útvarpið í Peking
hættj daglegum þáttum sfnum
um kenningar Maos.
Þó halda athugendur þvi
fram. að þetta tákni ekki, að
áhrif Maos hafi minnkað eöa
breytingar hafi orðið á aðalatrið-
um í stefnu flokksins. Þarna sé
einungis um að ræöa breytingu
á „stílnum“ f landsstjóm for-
mannsins.
1. október er enn háttðisdag-
ur, þótt hvorki verði nú skrúð-
göngur og hersýningar né flug-
eldaskothríð. Alþýðu manna er
ætlað aö dveljast f skrúðgörð-
um Peking þann dag og verja
kvöldinu til hugleiðslu.
Fyrrnefndur Snow er einn
þeirra sem telur að síöustu at-
burðir í Kína stefni að minnkun
persónudýrkunarinnar. Snow var
sannfærður um að ekkert amaði
að Mao. Það kom Ifka f ljós, að
bandarískj hjartalæknirinn
White neitaðj að hafa nokkrar
spurnir af veikindum Maos. en
Kínaför White ýtti undir sög-
umar um sjúkdóm Maos. Snow
benti á, að bandarísku læknarn-
ir ákváðu að fara til Kína fyrir
löngu. Hann telur einnig, að ó-
líklegt sé. aö hörð valdabarátta
eigi sér nú stað í Peking, þar
sem flokkurinn hafi nýlega ver-
ið endurskipulagður og ætt; aö
vera samheldinn um þessar
mundir.
Hugmyndir um
„hreinsamr“
Starfsmenn Bandaríkjastjóm-
ar hafa spáð því, aö fyrir dyrum
séu „hreinsanir“, brottvikning
einhverra af meðlimum æðstu
stjómar kommúnistaflokksins.
Hafa ýmsir menn verið nefndir,
sem kynnu að verða að víkja úr
stöðum.
Athyglin hefur meöal annars
beinzt að þvf, að Lin Piao mar-
skálkur, sem hefur verið hinn
opinberi arftaki Maos, er ekki
nefndur jafnmikið og áður í
kínverskum fjölmiðlum. Hins
vegar er meira en áður talað
um Chou En-Lai forsætisráð-
herra. Ýmsir af æstustu hvata-
mönnum „menningarbyltingar-
innar" á sinum tíma hafa lækk-
að í sessi undanfarin ár. En
fæstir hafa búizt viö miklum
umskiptum meðal æðstu manna.
Þá segja fróðir menn um Kína aö
„hreinsanir“ meðal óæðri flokks
manna séu nægileg skýring á
afturköllun leyfa hermanna og
ööru umstangi í hemum undan-
famar vikur.
Óræð skapgerð Maos
Skýring á því gæti að ein-
hverju leyti falizt f deilunum við
Sovétmenn. Samningaviðræð-
ur um landamæraþrætur hafa
farið út um þúfur eftir tveggja
ára undirbúningsviðræður f
Peking Rússum geðjast illa að
heimboöi Kínverja til Nixons.
Mao Tse Tung hefur oft kom-
ið á óvart. Hann hefur ósjaldan
fyrr á árum snúið viö blaöinu
og gjörbreytt stefnu á einni
nóttu. Hann hratt af stað menn-
ingarbyltingu og snerist sfðar
gegn mörgum hvatamönnum
hennar. Hörð stjórn og skipulag
tók skyndilega við af glundroða
byltingarinnar. Hann kallaði, að
öli blóm skyldu fá að spretta
f Kína en gekk síðan mill; bols
og höfuðs á þeim, sem töldu sér
heimilt að láta í Ijós andstöðu
við stjórnina Það væri f fullu
samræmi við þessa skapgerð,
að Mao væri um bessar mund-
ir að brjóta niður persónudýrk-
unina á sjálfum sér.__________
Umsjón: Haukur Helgason