Vísir - 18.12.1971, Page 7

V Í*S i R . Laugardagur 18. tíesemfaer 1071,
Oedipus konungur
æm er entm. eð£ ktíffiuharðasta
söogfatofaœek Oerfípusar Va®
teftn vetíSagar sarafaerjj John
Oedipus Rex.
Tönlist eftir Igor Stravinsky.
Texti eftir J. Cocteau byggður
á harmleik Sophoklesar.
Stjómandi: Dr. Róbert A. Ottós-
son.
Einsöngvarar: Ruth L. Magnús-
son John Mitchinson, Guð-
mundur Jónsson Jón Sigur-
tónsmíðatímabil meistarans, sem
Oedipus Rex tilheyrir.
Gagnrýnendur Stravinskys
gerðu þá skyssu, aö reyna að
flokka tónsmíðar hans. Dæmið
gekk aldrei upp, enginn vöru-
stimpill hæfði þeim. Sem tón-
skáld dafnaði Stravinsky f sér-
kennilegu innra frelsi. Vinur
markaður af orðunum síiálfum og
setningarskipan".
Stravinsky reynir ekkj að
túika innihald éða boðskap text-
ans með tónlist sinni. Hann læt-
ur í raun og vem ekki syngja
orð eða setningar, hekktr at-
kvæði.
Sérkennilegt statiskt jafnvægi
hvílir yfir verifeu — stærð-
fræðileg jafnvægishhitföH yfir-
borðsrósemi og mnri spenmi.
Þessi innri heimspeki Oedipus
Rex hygg ég að hafi verið leið-
arljós kvöldsins í Oáskótebíói
16. desem'ber. Stjómandhm dr.
Róbert A. Ottósson vami sftt
verk f þessum anda, hann flutti
harmieikinn á hlutlægan bátt.
Má vera að stjómandinn hafi
„túlkað“ eilítið hér og þar en
sú túlkun var öll til bóta og ?
rauninni einnig hlutlæg, a.m.k.
eins hlutlæg og túlkun Strav-
inskys sjálfs er á sínum eigin
verkum á þeim híjómplötum,
sem ég þekki til
Það er vandvirkni, músikötek-
nm faeiðarleika og innsýni stjóm
andans að þakka, að þessir tón-
leikar urðu að músfkölskum
merkisvtðfeurði.
JGHi lítið hefói oíðið úr þessum
tönlistarviðburði ef hjð
friða lið, sem fyllti svið Há-
sklabíós. hefðj ekki verið svo
vef valið og staðið sig svo frá-
bærtega sem raun bar vitni.
Oedipus gerir háar kröfur til
fíytjenda, ekkí aðeins tí! ein-
söngvara, heldur emnig til kórs-
ins og Mjómsveitarinnar (sér-
stafctega blásaranna).
IHínn eriendi gestur kvöldsins,
Jobn Mitcfatnson, söng hhrtverk
Oedipusar Harm gerði það af
fádæroa sntffi og með slíkri
rödd að hún fy»ti hvern krök
og kima tónleikasalarins, hwort
sem s«ngið var steikt eða veikt.
Hinir felenzku einsöngvarar
eiga mikið tof skibð fyrir frammi
stöðu sína, bver og einn. Ég vii
sérstaklega nefna hér Ruth L.
Magnússon i Wwtverfei Jókasta,
Kartekórinn Eðsttwæður var
aðdáunarveröur. Hlutverk kórs-
ins er bæði giæsiiegt og'erfkt,
og er óhætt að seg ja aö hvergi
ha€i baan brugðizt (þó kannski
borið á sivolitlum taagaóstyrk i
upphafi). Kórinn er geysilega
vei þjáífaðar og samstilltur, og
er það að þakka vandvirkni að-
alstjórnanda hans Garðars
Cortes.
Mjög reyndi á hæfíteika blás-
ara þetta kvöld, samspi] þeirra
og aga. Um fullkomnun var
ekkj að ræða en flest var mjög
vel gert.
l^að er mí löngu Ijóst, að S.í.
er fær til stórra átaka. Ef
unnið er markvisst og allrr leggj-
ast á eitt, verður árangurinn
góður. Stfórnunartímabil George
Cleve sannar þetta og flutning-
ur á Oedipus Rex undir stjóm
dr. Róberis staðfestir það. í
jú-nS 1972 verður önnur alþjóðleg
listáhátíð haldjn i Reykjavík.
FSutnmgur á Oedipus Rex við
það tæfcifæri væri vegtegur
skerfur tií sllkrar hátíðar. Þetta
ættu þeir sem vinna að skipu-
lagningu þessarar hátíðar, að at-
huga nú þegar — og bötea það
faja sér, svo það gieymist efcki.
Igor Stravinsky
björnsson. Kristinn Hallsson.
og Garðar Cortes.
Framsögn: Gunnar Eyjólfsson.
Karlakórinn Fóstbræður.
Sinfóníuhljómsveit íslands.
/\edipus Rex, samið á árunum
1926 — 27, er merkileg tón-
smíð eins af merkustu tónskáld-
um okkar aldar og gefur nokkra
jrmsýn í vinnubrögð Igors Strav-
insky.
Stravinsky, þessi Picasso tón-
smiðanna, hefur gert þeim
mönnum erfitt fyrir. sem hafa
ætlað sér að skilgreina tónlist
hans. Það mætti e.t.v, segja að
f tónlist sé bezt að sleppa ölíum
skýringum og skilgreiningum.
heldur hyggilegra að láta eyrað
taka við og tilfinningar og skiln-
ing síðan melta hið viðtekna.
Samt sakar ekki að brjóta svo-
lítið heilann um merkistónskáld-
ið Stravinsky.
Hann virtist alltaf jafn ör-
uggur og sannfærandi, óháö
þeirrj ,,tónsmíðastefnu“. sem
hann fylgdi á mismunandi tíma-
bSfess ævinnar. Hinir frægu ball-
eftft- fens á árunum 1909—-11
(Eldtugfinn Petruschka og Vor-
fa’ðfiðl vöktu jafnt aðdáun sem
•nneykslun á sínum tíma Sama
er að segja um hið „kíassiska"
hans Ramuz sagðj við hann i
bréfi (1917): „Þú virtist lifa i
frjálsu svæði, sem þú barst
innra með þér og sem þú hefur
svo oft boðið mér þátttöku 5,
að ég er farinn að elska hluti,
sem ég hafði aldrei þorað að 1
elska“
Djörfung tónskáldsins er
mikil. Þegar hann sem aldraður
maður leggur á sig hinar1
ströngu reglur tólftónasmíðinn-1
ar, þá ber hann enn sigur úr
býtum: Handbragð síðustu tón-
smíða hans í hinum nýja sfil er
jafn óeftirhermanlegur Strav-
insky og fyrri verk.
J~iedipus Rex er eins og ailir
vita tónsmíð, byggð á hin-
um fræga gríska harmleik.
Stravinsky var alla slna ævi
frábitinn natúralisma í tónlist
og fiarri ailri tilfinningasemj og
einstaklingshyggju. Hann jafnve)
bannfærir alla túlkun verka I
sinna en krefst þess Tstað hlut-
iauss flutning. Tónlist á ekki
aö túlka, tónlist er.
Stravinsky forðast realism- I
ann t.d. er ákvörðun um notkun
latínu í Oedipus Réx vafalaust ,
sprottin af ÞVí Hann segir sjálf-
ur: ,,Á þennan hátt finnst tön-
skáldinu hann ekki vera tak-
nytsamar jólagjafír
Ef tiJ vill vantar heimilið:
sófaborð
eða innskotsborð
eðo símaborð
eða kommóðu
eða eitthvað annað
sem skapar fallegt umhverfi
1

* *

w
Sími-22900 Laugaveg 26