Vísir - 05.01.1972, Qupperneq 8

V í SI R . Miðvikudagur 5. janúar 1972.

ism
(Jtgefanai: KeyKjapnan bf.
’ramkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánssoo
Fréttastjóri: Jón Birgir'Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Augiysingastjóri : Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Símar 15610 11660
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Slmi 11660
Ritstjóm Síöumúia 14. Símá 11660 (5 línur)
Áskriftagjald kr. 225 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 15,00 eántakið.
Prentsmiðja Vísis — Edda hf.
y
'

Skipt um andlit
„J>ar fengu fantamir loksins fyrir ferðina“. Af er- /
lendum atburðum liðins árs telja margir íslendingar )
ánægjulegastan þann sigur, sem fólkið í Austur-Pak- )
istan vann í sjálfstæðisbaráttu sinni. Hið nýja ríki, \
Bangla Desh, mun einnig þurfa samúð og stuðning l
úr öllum heimi til að valda þeim gífurlegu verkefnum, (
sem við því blasa. )
Það var óneitanlega snjallræði hjá Vestur-Pakistön- )
um, eftir að þeir höfðu fylgt dyggilega stjóm einræðis- )
herra síns Jaja Kans í undirokun á almenningi í Aust- \
ur-Pakistan og stríði, að sparka honum og fá völdin \
í hendur sósíalistanum Bhutto. Hin fyrirhafnarlausa (
„stofubylting“ Bhuttos sýnir bezt, hvað var að gerast. /
Vestur-Pakistönum skildist, að hraksmánarleg útreið )
þeirra í styrjöldinni við Indverja og eindreginn stuðn- )
ingur um allan heim við sjálfstæðishreyfingunav í \
Austur-Pakistan gerði þeim nauðsynlegt „að skipta \
um andlit“. (
Maðurinn Bhutto er athyglisverður. Fáir hafa leikið \
slíkan hráskinnaleik á sviði stjórnmála. Hann var á (
sínum tíma hægri hönd einræðisherrans Ajub Kans, (
fyrirrennara Jaja Kans, sem hrökklaðist frá völdum. /
Bhutto hafði fallið í ónáð einræðisherrans, og hann )
stofnaði „alþýðuflokk“ og tók að boða sósíalisma. )
Flokkur Bhuttos varð stærsti flokkur Vestur-Pakist- \
an í kosningum fyrir ári, en í þeim kosningum var það (
sjálfstæðishreyfing Austur-Pakistan, sem sigurinn (
vann. Foringi hennar Mujibur Rahman hafði áður átt /
að taka völd í Pakistan, en því undi Bhucto i. Þann- \
ig atvikaðist það, að Ali Bhutto varð undir lokin hægri (
hönd Jc.'r þess manns, sem hann hefur nú ((
steypt af stóli. //
Því að Bhutto gerði sitt ítrasta til að bjarga skinni (I
Jaja Kans. Hann flutti meðal annars á þingi Samein- //
uðu þjóðanna hinztu vöm fyrir einræðisherrann og )
kúgunarstefnu hans. Hann lagði sig allan fram um )
að fá virkan stuðning Kína og Bandaríkjamanna til \
að einræðisstefnan mætti standast. V
/
Nú gerist hinn sami Bhutto talsmaður breytinga á \
stefnu Pakistanstjómar, bæði innanlánds og utan. (
Nú virðist ekkert til fyrirstöðu að viðurkenna sjálfs- (
forræði Austur-Pakistans, ef það sé áfram í bandalagi (
við Vestur-Pakistan. Nú skal Mujibur Rahman sleppt /
úr fangelsi, þótt hann væri áður kallaður landráða- )
maður. Auk þess hefur Bhutto tekið sér fyrir hendur \
að kollvarpa völdum þeirra fjölskyldna, sem hafa alla (
tíð einokað auð og áhrif í Vestur-Pakistan. (
Með þessu bragði ætla Vestur-Pakistanir að láta \
fyrri ávirðingar gleymast og 'grafast. (
Jl
Bandciriskir læknar „skurbglabir":
Fimmtimgur upp-
skurða ónauðsynlegur
Læknar eru nokkuð skurðglaðir, ef marka má
nýútkomna bók eftir einn skurðlækni í Bandaríkj-
unum. Hann fullyrðir að fimmti hver uppskurður
þar í landi sé ónauðsynlegur. Stundum fari fólk
undir hnífinn vegna ágirndar læknisins, en í Banda
ríkjunum greiðir fólk enn stórfé fyrir læknishjálp
og er stundum sagt að hið fjárhagslega áfall af
veikindum sé meira en hið líkamlega. Þó hafa al-
mennar tryggingar unnið nokkuð á þarlendis að
undanfömu, en mjög fjarri fer því, að þær séu
nokkuð nálægt því, sem við eigum að venjast á
íslandi og hjá nágrannaþjóðum okkar.
synlegur og fimmtungur botn-
langaskurða. Sérstaklega gremst
honum. að osft virðast uppskurð-
ir gerðir „reglulega", þegar fólk
nær ákveðnum aldri. Þar á hann
við töku kirtla úr börnum,
umskurð barna og fleira af þvl
tagi.
mmmiis
Bókin heftir „Hvernig komast
á hjá ónauðsynlegum upp-
skurði“. Höfundurinn er skurð-
læknir á vesturströnd Banda-
ríkjanna, en skrifar undir dul-
nefni, væntanlega af ótta við
uppskurðir eru vafalaust nauð-
synlegir heilsu og jafnvel lífi.
En tvær milljónir eða þrjár eru
ónauðsynlegir samkvæmt fram-
angreindu, sem höfundur bókar-
innar telur sannað.
Utnsfðn: Haukur Helgasor
Undir hnífnum.
stéttarbræður sína. Hann segir,
að „margt fólk og sumir læknar
missi sjónar“ af því, hvemig
eðlilegt sé, að ákvörðun um
uppskurð skulj tekin. Mönnum
beri að vega g'agn af uppskurð-
inum á móti þeirr; hættu, sem
I honum felst og því gagnj, sem
mætti vinna r'r~* læknis-
oð*' -' : i ...tu.ini við sjúk-
(.—uUl.
10 þúsund „ónauðsyn-
leg“ dauðsföll.
Þótt rétt sé að minna á, að
sú tala er ekk; ýkja há miðaö
við margt annaö, skal þess getið
hér, að samkvæmt tfmaritinu
Newsweek deyr einn sjúklingur
af hverjum 1500 að meðaltali
af svæfingunnj en dánartala
við meiriháttar uppskuröi i
Bandarkjunum er 1,2 prósent,
segir tTmaritið, en við það skai
því bætt hér að sú tala segir í
rauninn; ekkert. Hins vegar er
sú röksemdarfærsla tímaritsins
vafalaust réttmæt, er þaö segir,
að af tveimur milljónum ónauð-
synlegra uppskurða T Banda-
ríkjunum á ári gætu leitt 10
þúsund dauðsföll („ónauösyn.
1eg“).
Alls fara fram milli 12 og 15
milljón uppskurðir í Bandarikj-
unum árlega T ríki rúmlega 200
milljón manna. Flestir þessir
Skortir „samvizku".
Höfundurinn, sem kallar sig
Williams segir, að iæfcnum,
sem sker; fólk upp að nauð-
synjalausu, megi skipta í þrjá
flokka.
í fyrsta Iagi er tiltölulega fá-
mennur hópur lækna, sem skeri
upp vegna digra fúlgna, sem
þeir fá að launum, eða af því,
að þeir heföu annars efcki gert
eins marga uppskurði og starfs-
bræður þeirra og þætti van-
sæmd að!
Þá eru þeir skurðlæknar sem
einfaldlega fylgjast ekfci með
framförum á öðrum sviðum
læknavísindanna og þekkja ekki
ýmsar aðrar aöferðir, sem nota
mætti gegn sjúkdómnum. Loks
er stærsti hópurinn, sem skortir
„smyjzku“, það er að segja taka
tillit til annarra en beilbrigðis
þarfa sjúklinganna. Til dæmis
hafa rannsóknir leitt T ljós, að
sjúklingar sem hafa góða trygg-
ingu upp á að hlaupa fara nærri
helmingi oftar undir hnffinn. en
þeir, sem ekki hafa tryggt lieil-
brigði sitt
„Helmingur hálskirtla-
töku ónauðsynlegur“.
Williams telur afleiðingu þessa
vera, að meira en helmingur
allrar hálskirtlatöfcu sé ónauð-
„Sérfrvert tilvik verður að
meta og engin einföld formúla
getur sagt til um, hvenær upp-
skurðar er þörf og hvenær
eklki“, segir hánn.
„Leita álits annars“.
í bókinni leitast hann við að
svara þeirri spurningu. hvað
leikmaðurinn geti gert ‘ til að
hindra þá hættu, að hann verði
að nauðsynjalausu færður
undir hnífínn, Aðalboðorðið,
segir Williams, er að vanda
vaj læknis og ieita skoðunar
annars læknis. áður en menn
samþykkj tillögur um uppskurð.
Til dæmis telur hann, að senni
lega sé þriðjungur allra upp-
skurða í BandarTkjunum gerður
af mönnum, sem ekki hafi neina
sérstaka þjálfun í skurðlækning
um, nema sem kandídatar. Sér-
fræðingar 1 skurðlækningum
hafj aftur á móti fjögurra ára
viðbótarþjálfun á þvT sviði. þar
sem hæfni þeirra hljóti frekari
staðfestingu og eftirlit skurð-
iæknasamtaka og opinberra að-
ila.
„Er þetta vantraust
á mig?“
Með símhringingu tfl læfcna-
samtaka á hverjum stað geta
borgaramir fengið fullvissu um
menntun þeirra læfcna, sem um
ræðir. En Williams minnir á, að
stafli prófskírteina og annarra
skjala tryggi ekki, að skurðlækn-
irinn hafi í rauninni staðið í
stykfci slnu. og þess vegna ætti
hver sjúklingur að gera sitt
bezta til að afla frekar; upplýs-
inga um fæmi læknisins, áður
en hann leggst á skurðarborð.
Menn ættu að hugsa sinn gang,
einkum ef læknirinn viröist ætla
að koma sjúklingnum f skyndi
á skurðarborðið, þegar greini-
lega, er ekki um beina neyð að
ræða. Og veröi læknirinn vond
ur og spyrji sem svo,
hvort menn telji hatm ekki
nógu góðan — þá er greini-
lega timabært að snca sér fnó
fyrsta til einhvers annars og
bera niðurstöður hins önuga
læknis undir hann.