Vísir - 23.05.1972, Blaðsíða 7

7
VlSIR. Rriöjudagur 2.1. mai 1!)72.
cJTlíenningarmál
Hagalín og háskólinn
Eftir Ólaf Jónsson
Guðmundur Hagalín lauk
á fimmtudaginn fyrirlestr-
um sínum um bókmenntir í
Háskóla íslands. Það fór
því svo, sem ekki munu a11-
ir hafa ætlað í haust, að
fyrirlestrarnir stóðu vetrar-
langt, orðnir rúmlega 20
talsins um það er lauk, ein-
att við sæmilega og að ég
hygg vaxandi aðsókn.
Að þessu leytinu að minnsta
kosti hefur Guðmundi Hagalin
tekizt sin tilætlun sem hann lýsti
yfir i haust um þær mundir sem
hann hóf fyrirlestra sina: hann
kvaðst takast þetta verk á hendur
til þess fyrst og fremst að tryggja
að fyrirlesara-starfið félli ekki
niður, úr þvi til þess hefði verið
stofnað. Enda þakkaði háskóla-
rektor Hagalin að loknu erindi
hans á fimmtudag sér i lagi fyrir
það ,,þor og þrek” sem hann hefði
sýnt með þvi að ráðast i þetta
ævintýr.
Háskólinn á að vera þjóðskóli,
sagði rektor ennfremur um það
hlutverk skólans að starfa með og
fyrir áhugasaman almenning.
Það ersamt satt að segja að ekki
kveður mikið að jafnaði að sliku
starfi innan háskólaveggja, en
opinberir háskólafyrirlestrar,
sem þó eru stöku sinnum haldnir,
einatt af mikilsvirtum erlendum
fræðimönnum, eru a.m.k. oft
mjög illa sóttir. Þó eru undan-
tekningar frá þvi, eftirminni-
legust þeirra erindaflokkar þeir
sem Þórhallur Vilmundarson
prófessor flutti fyrir almenning
um náttúrunafnakenningu sina
fyrir nokkrum árum. Það dæmi
sýnir, þó ekki væri annað, að þeg-
ar svo ber undir getur viðtækur
almennur áhugi vaknað á
viðfangsefnum fræðimanna í há-
skólanum.
Guðmundur Hagalin hefur i
vetur haft með höndum starf
..fyrirlesara um nútimabók-
menntir fyrir stúdenta og al-
menning”. Sjálfsagt eru verkefni
og starfsvið fyrirlesarans rými-
lega skilgreind i upphafi, enda fór
svo að Guðmundur Hagalin talaði
meira um önnur efni en nútima-
bókmenntir. En ástæðulaust held
ég sé að finna að þessu. Þótt
enginn dragi i efa einlægan vilja
fyrirlesarans að gera sér grein
fyrir verðleikum samtiðarbók-
mennta fór ekki dult tortryggni
hans i garð margs konar bók-
menntaskoðana og skáldskapar-
aðferða á seinni árum og ára-
tugum — sem að sönnu var
fremur látin uppi almennum
orðum um óþjóðhollan anda og
öfgastefnu, nýjungafýsn og
stundartizku i bókmenntum en
gagnrýninni umræðu og rannsókn
tiltekinna skáldverka og rithöf-
unda.
Að stofni til voru erindi Guð-
mundar Hagalins i vetur alþýðleg
yfirferð bókmenntasögunnar, eða
nokkurra/meginþátta hennar, frá
Eggerti þlafssyni og nokkuð fram
eftir þessari öld, mótuð af alveg
hefðbundinni söguskoðun, ihalds-
sömu og þjóðræknislegu mati á
gildi og hlutverki bókmenntanna.
Vafalaust verða þessi erindi siðan
gefin út i bók — kannski af
Almenna bókafélaginu? — og
gefst þá vonandi tækifæri til að
glöggva sig nánar á skoðunum og
málflutningi fyrirlesarans. En
þau erindi sem ég heyrði i vetur
fannst mér bezt og áheyrilegust
þar sem Hagalin lýsti beinlinis
sinni eigin reynslu af skáldskap,
einkum i æsku, sagði frá eigin
kynnum af skáldum og rithöf-
undum og lika af lesendum,
einkum fyrr á tið, en forðaðist
„fræðilegar” stellingar.
Hitt er sjálfsagt álitamál
hverjum fyrirlestrahald sem
þetta kemur að mestu gagni. Ætli
það hafi verið fjölmennur hópur
sem sótti fyrirlestrana að stað-
aldri i vetur? En væntanlega hafa
fleiri haft sama hátt og undirrit-
aður og komið nægjanlega oft til
að fylgja meginþræöinum i mál-
flutningi fyrirlesarans. Ekki er
heldur ljóst hvort svo fljótleg
yfirferð, algengar skoðanir á bók-
menntasögu 19du og 20ustu aldar
eru liklegar til að koma stúd-
entum við bókmenntanám að um-
talsverðu gagni. Til þess þvrfti,
að ég hygg, að koma til miklu
nánari og rækilegri umræða
einstakra ritverka og rithöfunda,
takmarkaðri timaskeiða og til-
tekinna viðfangsefna bókmennta-
sögunnar, en hér var nokkru sinni
til að dreifa.
En hið opinbera fyrirlestrahald
er varla eina verksvið fyrirlesar-
ans. Roskinn og reyndur rit-
höfundur eins og Guðmundur
Hagalin, með fjölbreytt verk og
feril að baki, er liklegur aö koma
bókmenntakennslu i háskólanum
að mestu gagni i samtalstimum
ogseminörum með nemendum og
kennurum — t.a.m. við yfirferð
hans eigin verka.
Til þessa starfs var á hinn
bóginn stofnað með svo vizku-
legum hætti, að fyrirfram vakti
mikla andúð innan háskólans,
bæði nemenda og kennara að ég
hygg. Heimspekideild lýsti fyrir-
fram andstöðu sinni við tilstofnan
starfsins — um það eitt efni tókst
mönnum að verða sammála þar i
deildinni! En reynslan af fyrir-
lestrum Guðmundar Hagalins i
vetur held ég að sýni að eigi
framhald að verða á sliku starfi
,,fyrir stúdenta og almenning”
þurfi að takast um það náin
samráð og samvinna milli
háskólakennara i bókmenntum
og fyrirlesarans á hverjum tima.
Það er að segja — ef ætlazt er til
að starfið komi að gagni. En
kannski var það aðeins sett á
laggirnar sem bitlingur —
heiðursvottur ef menn kjósa það
orðalag frekar — handa vel-
metnum, velséðum rithöfundi á
hverjum tima?
Stefán Edelstein skrifar um tónlist:
VÍNARVÍMA
Þaö er í sjálfu sér merki-
leg reynsla aö fara á auka-
tónleika hjá Sí, þótt ekki
væri nema um þaö eitt að
ræöa, að lita á tónleika-
gesti. Yfirgnæfandi meiri-
hluti þessa fólks fer ekki að
hlusta á áskriftartónleika,
þeirvilja eitthvað aögengi-
legra, léttara.
Sú stáðreynd, að svo til uppselt
er á aukatónleika hjá Sí, bendir
til þess, sem ég hef áður drepið á:
að tónleikahald St i núver-
andi formi er löngu orðið
staðnaö og þjönar ekki lengur
upprunalegum tilgangi
Áskriftartónleikum þyrfti að
fækka, en stórauka allskonar aðr-
ar tegundir tónleika, þ.á m. tón-
leika með tiltölulega léttu efni, og
auk þess tónleika, þar sem aðeins
hluti S1 kæmi fram (meðan hinn
hlutinn væri að leika úti á landi).
Tónleikarnir s.I. fimmtudag
voru sannarlega nógu léttir, en
þeir voru að sama skapi einhliða
og mér liggur við að segja leiðin-
legir. Við snobbum gjarnan fyrir
,,frægu” fólki, og Willi Boskovsky
frá Vinarborg er löngu orðinn
frægur fyrir stjórnun á hinni ekta
tónlist Vinarborgar völsum
Strauss-fjölskyldunnar. Þeir sem
ekki vissu um frægð hans, fengu
að sjá hana og heyra, þegar helzti
menningarfjölmiðill lands-
manna, sjónvarpið, sýndi hina
frægu nýárstónleika hans i vetur.
Efnisvalið: það hlaut að verða
Strauss. Sex sinnum Jóhann,
fimm sinnum Jósef o.s.frv. Hálf-
timi hefði verið nóg, af þvi að
Reykjavik er nú einu sinni ekki
Vin.
Stjórnandinn: hann fer létt með
það, sjarmerandi Vinarbúi, og að
þvi er virðist einnig show-maður
út i fingurgóma. Þegar hann
nennir ekki að veifa sprotanum
lengur, tekur hann fiðluna, snyr
sér að áheyrendum og leikur með,
brosandi. Það hlýtur að hitta i
hjörtun.
S1 er ekki Filharmóniusveitin i
Vin.Þessu hefur Willi Boskovsky
vafalaust tekið eftir. Við erum
vanari sjómannavölsum en
vinarvölsum, tengsl okkar við Vin
eru frekar gegnum pylsur en
valsa. En hvað um það: allir
gerðu sitt bezta og flest var
áheyrilegt. Þrátt fyrir það dugði
það ekki til að ná þeim léttleika,
dynamisku finheitum, ismeygi-
legum en smjördrjúpandi fiðlu-
tóni og rytmiskri nákvæmni, sem
þessir bíessaðir valsar krefjast.
Það er fjandakornið heldur ekki
hægt með átta fyrstu fiðlur, tólf er
lágmark, ef hljómsveitin á að
bera nafn með réttu. En hér er
sannarlega ekki um sök Sí að
ræða, heldur þeirra, sem vilja
henni i raun og veru vel, en eru
samt að ganga af henni dauðri.
There is no business like show-
business, heitir það einhversstað-
ar. Sýningin er bara heldur
leiðinleg, ef öll atriðin eru eins.
En eitt hefur þó vafalaust áunnizt
með þessum tónfeikum: Ef ein-
hver hefur ekki vitað fram að
þessu, að valsar eru i þriskiptum
takti, þá veit hann það nú.
Tilboð óskast i loftræsikerfi fyrir gjör-
gæzludeild Landspitalans.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu
vorri, Borgartúni 7, Reykjavik, gegn
2.000.00 kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað, mánu-
daginn 5. júni 1972, kl. 11.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844
BRUÐARGJAFIR
OG
AÐRAR
TÆKIFÆRIS-
GJAFIR
"V—^
í STÓRGLÆSILEGU URVALI
ÚTIÐ INN OG SKOÐIÐ
é TÉKK - KRISTALL
Skólavörðustig 16 simi 13111