Vísir - 15.07.1972, Blaðsíða 7

Yisir. l.augardagur. 15. júli. 1972
7
ÞAÐ SEM FÆR HJARTAÐ TIL AÐ SLA
ÖRAR OG AUGUN TIL AÐ STÆKKA
- spjallað við Else Faber, sem semur barnabœkur jöfnum höndum og glœpasögur
Umsjón:
Svanlaug Baldursdóttir
— Má bjóða þér
isígarettu, vindil? Ég
reyki sjálf vindla. Else
Faber tekur fram vindla-
kassa með gylltri áletrun
og vindlarnir eru ekki af
smærri gerðinni.
Svo hófst samtalið við
litríkan persónuleika i lit-
ríkum fötum. Else Faber
ernefnilega gjörólík hinni
viðurteknu ömmuímynd
þar sem hún situr i fjólu-
bláum flauelsbuxum
hvítum háhæla skóm og
peysu,með hárband og
skart sem táningar
myndu hiklaust nota. En
allt fer þetta vel saman og
það er glæsileg heims-
kona, sem hefur gist ís-
land og Norræna húsið að
undanförnu.
ömmulikingin er tekin fyrir
vegna þess, aö Else Faber er
bæöi amma og semur sögur. En
eins og klæðnaðurinn eru sög-
urnar hennar ólíkar ævintýrun-
sem ömmurnar segja.
Barnabækur
og glæparómanar
t>aö mun vera fátitt, að sami
rithöfundur fáist við að semja
barnabækur og glæpasögur þar
sem morð eru algeng viðfangs-
efni. Það gerir Else Faber á-
samt þvi að vera varaformaður
dönsku rithöfundasamtakanna.
Fyrir tveim árum kom hún i
fyrsta sinn til íslands. Tilefnið
var norrænt rithöfundaþing. Og
aftur gisti hún tsland. Nú var
það þing norrænna barnabóka-
höfunda. Og á björtum nóttum,
þegar hún hefur ekki verið a
ferðalagi, hefur hún setið og les-
ið um hof á islandi við gluggann
sinn á gistiherberginu i Nor-
ræna húsinu Bók er einnig i
smiðum og hefur tekið miklum
breytingum frá þvi að Else Fa-
ber gerði fyrstu frumdrögin i
fyrri heimsókn sinni til íslands.
Kannski fer hann
alls ekki
■ til Danmerkur aftur
— island hefur haft mikil á-
hrif á mig. Bókin fjallar um em-
bættismann i ráðuneyti. sem er
vanur að fara alveg eftir siða-
reglunum. Svo kemur hann
hingað og hann hefur mjög gott
af þvi og veröur að allt annarri
manneskju. Kannski fer hann
alls ekki til Danmerkur aftur,
segir Else Faber og skellihlær.
Allavegana breytist hann mikið.
Mér finnst þið islendingar hafa
svo gott viðhorf til lifsins.
Eg hef lesið bók eftir Helga
Péturs, Framnýall. Ég varð
mjög hrifin. Ég gat na?stum
skilið islenzkuna. Mér finnst
Helgi Pjeturs skrifa svo greini-
lega. Jú, núna er ég Nýalssinni.
Ég hef lika verið upptekin af
Ásatrúnni og fornri galdratrú.
Nú hefur klámbylgjan risið
hæst, og ég held að galdratrú
komi næst. Ég trúi ekki á hana,
en finnst hún vera athyglisverð.
Á morgun fer ég til Bandarikj-
anna i heimsókn til dóttur minn-
ar og þá ætla ég að spyrja
tengdason minn, sem er pró-
fessor i listasögu, hvort æskan
hafi ekki áhuga á þessu.
ibúi Noröursins
á islandi
Else Faber mun nota islenzka
náttúru i næstu bók sinni.
— tsland er eini staðurinn i
heiminum þar sem mér finnst
ég vera ibúi Norðursins.
Maður getur ekki skrifað um
tsland án náttúrulýsinga, vegna
þess, að landið hefur svo sterk
áhrif á mann.
Ég hef ferðast um i nágrenni
Vatnajökuls með Agusti Böðv-
arssyni / forstöðumanni Land-
mælinga og konunni hans, og
einnig farið upp i Hvalfjörð,
Borgarfjörð og að Reykholti. t
Reykholti sá ég Snorralaug,
sem kitlaði imyndunaraflið.
tsland var Else Faber ekki ó-
kunnugt, þegar hún kom hér i
fyrsta sinn.
— Faðir minn kortlagði ls-
land á sinum tima, aðallega
Vatnajökul og nágrenni hans.
Og þegar hann kom heim sagði
hann frá tslandi. Ég var alveg
uppgleypt af þvi.
Orðið, sem mér finnst lýsa ts-
landi er orðið „Skönt”. Veiztu
hvað það merkir? Það merkir
. . . kannske fer hann alls ekki til Danmerkur aftur. . .
það, sem fær hjartaö til að slá
örar og augun til að stækka, og
maður getur bæði grátið og
hlegið af gleði. tsland er þetta
fyrir okkur Dani. Og sem rithöf-
undur fæ ég þá tilfinningu hér,
að ég óska þess, að ég gæti mál-
að. Orðin verða hversdagsleg,
þegar maður ætlar að lýsa þvi,
sem fyrir augun ber. Svo að orð-
ið ,,Skönt” er það eina rétta.
Jafnvel þótt það sé grámósku-
legt og rigning, er þessi birta
hér. Það er það, sem ég meina.
Glæpasagan
eins og skákin.
Það er kannski undarlegt
sambland að skrifa bæði barna-
bækur og glæpasögur. Ég hef
skrifað þrjár barnabækur. Ein
gerist'vestur i Indium þar sem
Danir áttu nýlendur fyrr á tim-
um, og ég hef mikinn áhuga á
þessu timabili. önnur fjallar um
negrauppreisnina miklu og hin
þriðja um pilagrimana, sem
fóru til Ameriku á Mayflower.
Mér finnst frelsið ekki hafa ver
ið skapað i Frakklandi, undir
skugga fallaxarinnar, heldur
um borð i Mayflower þar sem
100 pilagrimar sömdu innbyrðis
stefnuskrá um frelsi, jafnrétti
og bræðralag, áður en þeir
gengu frá borði.
Tvær bókanna minna á að
þýða á islenzku. Unnur Eiriks-
dóttir mun þýða ,,Den grá
Dame” en Gréta Sigfúsdóttir
„Opröret pa St-Jan", sem fjall-
ar um negrauppreisnina miklu
á nýlendusvæði Dana, og er ein
barnabókanna minna, sem ég
'tel að séu fyrir börn á aldrinum
10—14 ára.
Ég tel, að börnunum sé sýnt
fram á; i þessari bók að það
eru sömu vandamálin
sem rikja i kynþáttamis-
réttinu i Bandarikjunum i dag
og i gamla daga, þegar þræla-
salan var við lýði. Við höfðum
nýlendur á Gullströndinni á
vesturströnd Afriku og þar náð-
um við i þrælana og sigldum
meö þá i skip'i til Vestur-India.
.Og þessir þrælar voru stoltir
striðsmenn og ekki undarlegt,
að þeir gerðu uppreisn. Og það
er það sama, sem gerist i dag
þótt á annan hátt sé, þegar mis-
munur er gerður á kynstofnun-
um. En börnin mega ekki álita,
að mismunurinn liggi i þvi, að
kynstofninn sé annar.
Þegar ég var telpa, tólf ára,
þá ákvað ég að skrifa þrjár
bækur og ég skrifaði þær, það
eru barnabækurnar.
Og nú komum við að sam-
henginu milli þess að skrifa
barnabækur byggðar á söguleg-
um grundvelli og glæparómani.
Leitin að sögulegu staöreynd-
unum er nákvæmnisvinna og
alit verður að falla saman og
sagan hefur þetta spennandi við
sig og leitin einnig. Glæpasagan
er eins og skákin. Ef þú leikur
einum manni verður þú að tefla
öðrum fram, ef ekkber leikurinn
búinn.
Jesús og Hitler
Talið berst að barnabókum óg
ýmsum aðferðum við gerð
þeirra og umræðum, sem hafa
verið siðustu ár um barnabæk-
ur.
— Hver sé min skoðun? Börn
hafa svo rikt imyndunarafl. Við
fáum aðeins einu sinni tækifæri
til að vera börn og þvi þá ekki að
leyfa það.
Ég hafði þá reglu, þegar min
börn voru að alast upp að tala
aldrei við þau um stjórnmál og
heldur ekki um trúarbrögð. Ég
er sjálf alin upp á trúræknu
heimili, og ég vildi ekki fyrir
neina muni innprenta þeim eina
. . . ef þú leikur einum manni verður þú að tefla fram öðrum. . .
skoöun sem væri hún hin eina
rétta.
Það kom þó ekki i veg fyrir
það, að miðdóttir min talaði ein-
göngu um Jesús eftir að hún
hafði verið i heimsókn hjá móð-
ur minni og um Hitler eftir að
hún hafði verið i heimsókn hjá
tengdamóður minni. Hitlerstal-
ið stafað af þvi að tengdamóðir
min talaði ekki um annað
en hvernig ætti að berjast gegn
Hitler, en móðir min elskaði
Jesús.
Meö Pétur keisara
um hálsinn.
Nú rýfur ljósmyndarinn sam-
talið og Else F'aber skiptir á
hálsmeninu sem hún hafði keypt
ásamt barnabörnunum i bygg-
ingu Sameinuðu Þjóðanna og
setur upp verndargripinn,
handmálaða mynd af Pétri
Rússakeisara, sem er inngreipt
i men með keisarakórónu.
— Zarinn Pétur lét mála
mynd af sér handa liðsforingj-
um sinum i staðinn fyrir að
prýða þá orðum. Þessi gripur
hefur gengið i erfðir i ætt
mannsins mins og ég fékk hann
hjá tengdamóður minni. Þegar
ég bar Pétur um hálsinn þá
gekk allt vel, maður er vist of-
urlifið hjátrúarfullur.
En það er hins vegar ekki
mikið af hjátrúnni i að vera
varaformaður fyrir dönsku rit-
höfundasamtökunum. Þar eru
það þurrar tölur sem maður
fæst við.
Else Faber segir frá vinnunni
þar, vinnu við löggjafarendur-
skoðun, hvernig samið er við
bókasöfnin og útgefendur og
þau tiðindi að frá og með 1. júli
hafi dönsku rithöfundasamtökin
sameinazt i einn félag eftir að
hafa verið klofin i tvö félög i tvö
ár.
Og Else Faber full af kimni og
lifsorku fær siðustu spurning-
una.
— Ég er viss um, að þér eruð
bjartsýnismanneskja?
— Já, það er ég, vegna þess,
að ég er þakklát þvi að lifa. Það
skulum við segja. — SB