Vísir - 30.01.1973, Blaðsíða 3
Vlsir. Þriöjudagur 30. janúar 1973
3
skeytunum áttu eftir að ráða úr
slitum um hvort fólkið i St.Pierre
lifði eða dæi. Það dó. 1 bænum
sjálfum huggaði blaðið Les
Colonies ibúana. Á forsiðu var
vitnað i ónafngreindan „sér-
fræðing um eldfjöll”, sem átti að
segja, að þetta öskufall mundi
standa skamma hrið og innan
skamms mundi gigurinn leggjast
til svefns. Boðað var, að
skemmtiferð yrði til gigsins, svo
að „lesendur geti séð hið rétta
ástandeigin augum”. Það átti að
kjósa á eyjunni, og landstjórinn
var staðráðinn I, að ekkert mætti
trufla kosningarnar.
Búgarður einangraðist af
hraunstraumi og menn dóu þar.
öskufall var mikið i bænum.
Margt dýra dó af brennisteins-
gasi. Hraun rann og aska kveikti i
húsum i nálægu þorpi. Maður
einn hrópaði á vegfarendur að
dómsdagur væri i vændum. Menn
gerðu gys að honum. Fljótt tók að
flæða yfir bakka. Jarðskjálfti.
Blaðið hélt áfram að lýsa þessu
sem skemmtun, en þó voru þeir,
sem bjuggu utan bæjarins, beðnir
að koma þangað, meðan eldgosið
gengi yfir. Gosið magnaðist. f lok
fjórða dags höfðu 617 farizt. Póli-
tikin stýrði gerðum stórnvalda i
St. Pierre. Þau gerðu litið úr
hættunni og stjórnarnefnd hélt
þvi fram, að askan væri góð fyrir
heilsu manna og uppskeru.
Kosningar voru i vændum.
Endalokin komu á 7. degi.
Brennisteinsgufur kæfðu fólkið.
Hraun og aska breiddi sig yfir
bæinn og ibúa hans.
Endalokið komu skyndilega að
morgni, milli mórgunverðar og
hádegisverðar. Nærri þrjátiu
þúsundir fórust þær mogun-
stundir I St. Pierre. Bærinn var
svo gereyddur eins og atóm-
sprengja hefði- hæft hann, mund-
um við vist segja.
Þetta var friðsælt sjávarpláss.
Embættismenn sættu ekki opin-
berri gagnrýni, hvorki þeir, sem
lifðu eða þeir sem létust. Menn
reyndu ekki að sigla burt frá St.
Pierre. Stjórnvöld höfðu á sjö
dögum ekkert gert til að forða
fólkinu.
Skipverjar á skipi skammt undan
horfðu glaðir á St. Pierre,
baðaðan i sólskini klukkan átta
morguns. Skyndilega grúfðist yfir
niðdimm nótt fyrir augum þeirra,
rofin af brennandi gasskýjum.
Eldur i höfninni. Askan féll þykk
og heit. Siðan regn smásteina. Þá
heitt leðjuregn, eins og sement,
sem lagðist yfir bæinn. Tveir
eftirlifendur fundust. Innilokaðir
báðir — dauðadæmdur fangi og
vitfirringur. — HH
mannaeyingarnir ættu að fá fritt,
eða allavega mikinn afslátt á far-
gjaldinu núna, þegar margir hafa
misst allt sitt.
„Reynum aðra
„Eldmessu""
Ásgeir Ebernezer hringdi:
„Ætli menn séu staðráðnir i þvi
að láta „Eldmessuna” frægu
verða algert einsdæmi? Og má þá
ekki gera tilraun til þess að láta
söguna endurtaka sig?
Ég skora á presta að gera nú
sitt — og sýna mátt kirkjunnar og
trúarinnar.”
Ríkisstjórnin
lóti kyrrt
Steingrímur Davíðsson hringdi:
„Vilduð þið koma á framfæri
fyrir mig vinsamlegum tilmælum
til rfkisstjórnarinnar, að hún
haldi sig fjarri hjálparstarfinu i
Vestmannaeyjum, og láti bæjar-
stjórnina þar, Rauða krossinn og
önnur hjálparsamtök um það.
Þjóðin mun sjálf rétta út sina
hjálparhönd og hefur þegar gert
það, enda treystir hún ekki
stjórninni til þess að ráða fram úr
þessum vanda.
Það var lika auðheyrt á viðtal-
inu við Lúðvik Jósefsson, að þeir
ætla að draga þetta áfall, eins og
hvern annan dulbúning yfir mis-
tök sin i þjóðarbúskapnum. Og til
að standa straum af hjálparað-
gerðum, ætla þeir að afnema visi-
tölubæturnar af öryrkjum og
ellilifeyrisþegum og vega þannig
i fjórða sinn i sama knérunn”.
Smithsonian varð að
hörfa með Lasertœkin
— kvarta undan lélegri fyrirgreiðslu
við gosstöðvarnar en voru í
leyfisleysi með of marga menn í Eyjum
Vísindamönnum Smith-
sonian Institute, einhverr-
ar frægustu vísindastofn-
unar veraldar, var gert
erfitt að komast á gos-
stöðvarnar í Vestmanna-
eyjum með tækjabúnað
sinn til rannsókna. Urðu
þeir að hverfa úr landi
aftur, án þess að árangur
yrði af för þeirra.
Ásgeir Long, kvikmyndatöku-
maður, hafði með höndum að-
stoð við visindaleiðangurinn,
sem var 9 manna og undir for-
ystu dr. Robert Citoron, fram-
kvæmdastjóra Educational Ex-
pedition Inc., sem er deild úr
Smithsonian. Ætlaði leiðangur-
inn aö fá svör við ýmsum
spurningum, athuga stærð og
magn hraunstrauma i rennum
til ákvöröunar á seiglu hraun-
massans, ákvörðun á öskufalli,
mælingu á skriði, en þar átti að
nota laser-geislatæki og loks átti
að safna sýnum til greiningar.
Erfiðlega gekk að komast til
Eyja, en loks fékkst vélbáturinn
Guðmundur Þórðarson til ferð-
arinnar. Þá tókst ekki betur en
svo að laser-tækið fékkst ékki
flutt á gosstoðvarnar. Niður-
staðan varð sú, að i stað 3-4
daga dvöl við rannsóknarstörf i
Eyjum varð viðdvölin aðeins 8-9
timar.
f viðtali við Visi kvaðst Ásgeir
Long skammast sin fyrir þær
viðtökur, sem visindamennirnir
fengu hér i Reykjavik og i Eyj-
um. Hins vegar hefði fyrir-
greiðsla skipstjóra og skipverja
á Guðmundi Þórðarsyni verið til
fyrirmyndar, og afhenti leið-
angurstjórinn skipstjóra 50 þús-
und krónur fyrir flutning og
fyrirhöfn, en skipstjórinn
kvaðst mundu senda féð i söfn-
unina til Vestmannaeyinga. —
Rannsóknarráð rikisins hefur
með erlenda visindaleiðangra
að gera. Steingrimur Her-
mannsson, framkvæmdastjóri
ráðsins, gaf Visi ..þær uppl.
i morgun, að svo kynni að fara
að hann yröi að skrifa Smitsoni-
anstofnuninni og kvarta yfir
leiðangri þessum. Visinda-
menn, erlendir sem innlendir,
hefðu sýnt einstaka lipurð og
skilning á þvi að samræma
störfin i Heimaey og skilið, að
ekki mættu of margir vera að
störfum þar. Aðeins þessi leið-
angur Smitsonian hefði farið
sinar eigin leiðir og tekið á leigu
bát og farið með allt sitt lið enda
þótt aðeins 5 menn hefðu fengið
rannsóknarleyfi i eynni. „Það
er hart fyrir islenzka jarðfræði-
stúdenta að fá neitun og sjá er-
lenda kollega fara út i eyjarn-
ar,” sagði Steingrímur, en i
flokki Smitsonianmanna voru 5
nemar. Alls kvað Steingrimur
stofnunina hafa veitt 20 til 25
leyfi til erlendra visindamanna,
sem óskuðu eftir að fara út i
Heimaey til rannsókna vegna
gossins. —JBP —
Búinn að játa á sig morðið
Maöurinn, sem skaut kunningja
sinn tii bana á Höfn í Hornafirðiá
sunnudagsmorgun, hefur nú játað
á sig verknaðinn, en hann var
yfirheyrður i gær. Bar maðurinn
þvi við, að hann hafi verið mjög
drukkinn, þegar atburðurinn
gerðist.
Maðurinn, sem skotinn var til
bana, var 33.ára að aldri og hét
Stefán Egilsson, frá Lóni i
Austur-Skaftafellssýslu Hann var
bifreiðaviðgerðarmaður. Maöur-
inn, sem verknaðinn framdi,
heitir Guðni óskarsson.41 árs að
aldri. Hefur Guðni verið úrskurð-
aður i allt að 3 mánaöa gæzlu-
varðhald og geðrannsókn.
Eins og áður hefur verið skýrt
frá i Visi , sátu mennirnir að
drykkju á heimili Guðna, er þeim
sinnaöist með fyrrgreindum af-
leiðingum. Guðni hafði rekiö
Stefán á dyr, og var Stefán
kominn út, þegar Guðni þreif
byssu sina og skaut Stefán. Var
skotið af stuttu færi, og beið
Stefán samstundis bana.
Einar Oddson, sýslumaöur I
Skaftafellssylsu, hefur rannsókn
málsins i höndum, og kom hann
með Guðna til Reykjavikur.
Einar er nú farinn aftur til
Hornafjaröar til aö yfirheyra
vitni að atburðinum, og gat hann
ekki sagt meira um málið i
morgun. Ekki er enn ljóst, hvers
vegna mönnunum sinnaðist.
—ÞM
Húsnœðismiðstöð
í Tollstöðinni
Féð streymir inn í söfnunina til
styrktar Vestmannaeyingum, en i
morgun höföu borizt um 15.2
milljónir króna að sögn Eggerts
Ásgeirssonar hjá Rauða krossi
islands.
Um 600-700 þúsund krónur
höfðu borizt i pósti frá ýmsum
aðilum viða um land. Nú eru
komnar 168 ibúðir á skrá hjá
Rauða krossinum eða tilboð um
ibúðii'.
Nú i dag verður sett upp mið-
stöð á vegum Rauða krossins,
bankanna og annarra opinberra
aðila i nýju tollstöðinni, sem sjá
mun um ibúðarmálin og hvernig
fjármagna á þau mál. Það mun
verða Rauði krossinn, sem setja
mun miðstöð þessa af stað, en
siðan munu bankarnir yfirtaka
skrifstofuna, þar sem fjárhags-
málin eru á þeirra vegum. Skrif-
stofa þessi verður einnig leið-
beiningastöð fyrir Vestmanna-
eyinga i húsnæðismálum.
Til tals hefur komið að taka til-
búnar ibúðir i Breiðholti, sem af-
hendast skyldu á næstunni, fyrir
Eyjamenn, en að sögn Eggerts
hefur enn ekkert verið ákveðið i
þvi máli. —ÞM
HÆTTIÐVIÐ
ÞJÓÐHÁTÍÐ
— segja skólastjóror
Hættið við fyrirhugaða þjóö-
hátíð vegna 1100 ára afmælis
íslandsbyggðar og verjið
fjármununum þess i stað til
aðstoðar Vestmannaeyjum,
segir i tillögu, sem samþykkt
var á fundi samtaka skóla-
stjóra i barna- og gagnfræða-
skólum.
Segja samtökin, að þau Ilti
svo á, að þjóðhátíðarinnar eigi
að minnast á látlausan hátt,
svo sem með þakkarguðs-
þjónustum I kirkjum landsins
og sögulegu yfirliti i fjöl-
miðlum. Senda samtökin
Vestmannaeyingum alúðar-
kveðjur og votta þeim virð-
ingu fyrir æðruleysi á
hættunnar stund. —JBP—
II
íslendingar vilja
ekki aðstoð" í Danmörku
Blöðin hafa itrekað það aftur og
aftur og sömuleiðis hefur það
komið fram i útvarpi og sjónvarpi
hér í Danmörku, að tsiendingar
væru of stoltir til að taka við hjálp
erlendis frá vegna náttúruham-
faranna i Vestmannaeyjum.
Fjölmiðlarnir hérna virðast þvi
alveg hafa misskilið málið, sagði
Finnur Erlendsson, læknir i Fred-
rikshavn, i viðtali við Visi i
morgun. Finnur er formaður
nefndar i þessum vinabæ Vest-
mannaeyja á N-Jótlandi, sem er
að hefja fjársöfnun til styrktar
Vestmannaeyjum. Fyrst hafði
nefndin þó samband við Magnús
Magnússon, bæjarstjóra i Vest-
mannaeyjum til að fullvissa sig
um, að tekið yrði við hjálp.
Það var þvi ekki að ástæðu-
lausu, sem bæjarstjórn
Vestmannaeyja samþykkti ein-
róma i fyrrakvöld ályktun þess
efnis, að þeir væru þakklátir fyrir
hjálp, hvaðan sem væri.
Dauflegar undirtektir undir
hjálpartilboð erlendis frá hafa
verið túlkuð þannig, að fslending-
ar vildu ekki aðstoð.
Einnig var þá samþykkt, að
kannað yrði, hvort unnt sé að afla
styrkja og lána frá sérsjóðum
erlendis, svo sem sérsjóðum
Evrópuráðsins, Sameinuðu þjóð-
anna og fleiri alþjóðasamtaka. —
VJ
Auglýst eftir litmyndum frá Vestmanna-
eyjum.
Vegna póstkorta-útgáfu til ágóða fyrir hjálparstarfið í
Vestmannaeyjum er auglýst eftir litmyndum frá gos-
stöðvunum. Greiðsla eftir samkomulagi.
Allur ágóði af útgáfunni rennur óskiptur til Vestmanna-
eyinga. Myndunum er veitt viðtaka hjá Sólarfilmu sf„
Bragagötu 27 i Reykjavik, simi: 12277.
Vinsamlegast bregðið fljótt við og hjálpið okkur að hjálpa.
Kvenfélagið Heimaey.
Orðsending
til Vestmannaeyinga
frá
Afgreiðsla Vestmannaeyja-umboða DAS
II i____xx« og SÍBS verður i Aðalumboði DAS Vestur-
Mappdr0GÍÍI veri frá 2‘6 daglega.
Vestmannaeyingar eru beðnir að hafa
samband við umboðin á tilgreindum tima
eða i sima 17757.
DAS
og SÍBS
Fanney Guðjónsdóttir
Ásta ólafsdóttir