Vísir - 03.02.1973, Blaðsíða 4

Sr. óskar J. Þorláksson
Af öllumþeim aragrúa mynda,
sem birzt hafa i blööum og mynd-
varpi af eidgosinu á Heimaey er
sú eftirminnilegust, sem sýndi
sáluhliöiö.
t baksýn hvítir krossar, hálf-
sokknir i vikurbreiöuna. For-
grunnurinn hvitur bogi, letrað-
ur oröum lifsins sem ris svo tigu-
lega upp úr svartri auöninni. Var
þessi lithrcina mynd ekki tákn
þess og spádómur um þaö, aö
þrátt fyrir allt muni lifiö ganga
meö sigur af hólmi i þessari ægi-
legu raun og aftur muni blómgast
byggö á Ifeimaey.
Siöastliöinn sunnudag var Vest-
mannaeyinga minnzt i kirkjum
landsins. i Dómkirkjunni I
Reykjavik messaði sr. óskar J.
Porláksson kl. 11.
Hann cr Skaftfellingur að ætt en
árið 1925 fluttust foreldrar hans
til Vestmannaeyja. Atti hann þar
heima næstu árin unz hann varö
sóknarprestur á Kirkjubæjar-
klaustri og prófastur Skaftfell-
inga. Siðan var l.ann prestur
Siglfiröinga i 16 ár þar til hann
fiuttist hingaö til borgarinnar.
Kirkjusiðan hcfur fengiö leyfi
til að birta prcdikun sr. Óskars
frá s.l. sunnudegi og fer hún hér á
eftir:
Dav. sáhn 50.
Eldgosið og atburðirnir i Vest-
mannaeyjum hafa verið íslend-
ingum efst i huga siðustu vikuna.
Þó að slikir atburðir séu ekki
óþekkt fyrirbrigði á Islandi, þá
eru þeir einstæðir að þvi leyti, að
þeir eru svo nálægt fjölmennri
byggð, og óneitanlega hafa slíkir
atburðir miklar hættur i för með
sér og margar ófyrirsjáanlegar
afleiðingar fyrir islenzkt þjóðlif.
Ennþá er þetta allt svo nýtt, að
vér getum ekki sagt hvað fram-
tiðin kann.að bera i skauti sinu.
En það, sem er alveg sérstak-
lega þakkarefni vort i dag, það er
hve giftusamlega tókst að flytja
Eyjafólkið burt, án þess að tjón
hlytist af, og eins og á stóð hlutu
slikir flutningar að verða það,
sem fyrst hlaut að koma i huga
manna, þegar slikir atburðir voru
að gerast við bæjardyrnar. Drott-
inn leggur likn með þraut i hverj-
um vanda. Það fáum vér svo oft
að reyna i lifinu, og það höfum
vér fengið að reyna nú i sambandi
við þessar náttúruhamfarir og
vist megum vér muna það, sem i
sálminum stendur. „Náð Drottins
er ekki þrotin, miskunn hans ekki
á enda, hún er ný á hverjum
morgni”.
Og vist megum vér treysta þvi,
að með hans hjálp mun rætast
betur úr um framtiðina, en vér
kannski þorum að vona i dag.
Reyn$la kynslóðanna hefur
sýnt oss, að jafnvel hið mótdræga
og erfiða getur orðið oss lær-
dómsefni, og ,,að þeim sem Guð
elskar samverkar allt til góðs”.
Þegar vér hugsum um atburði
eins og eldgos og jarðskjálfta,
sem koma óvænt og skyndilega,
öllum að óvörum, þá erum vér
alltaf óviðbúin að mæta slikum
atburðum, og sem betur fer eru
slikir atburðir næsta fátiðir og
OCr
Visir. Laugardagur 3. febrúar 1973.
neyðarinnar
oftast fjarri byggðum stöðum, og
þó að nokkur eldsumbrot hafi
orðið hér á landi á þessari öld, þá
hafa þau flest verið allfjarri
byggð eða i óbyggðum og þvi
valdið minna tjóni en annars
hefði orðið.
Ennþá eru rannsóknir og vis-
indi ekki komin svo langt, að þau
geti sagt fyrir um jarðskjálfta og
eldsumbrot, þó að menn þekki
orsakir þeirra. En þó að slikir at-
burðir geti gerzt viða um landið,
þá væri það ekki viturlegt að lifa i
stöðugum ótta við slika atburði.
Sagði ekki Jesús Kristur: „Veriö
ekki áhyggjufullir um morgun-
daginn, þvi að morgundagurinn
mun hafa sinar áhyggjur, hverj-
um degi nægir sin þjáning”.
En áhyggjur er ekki sama og
fyrirhyggja. Að sama skapi, sem
Jesús Kristur varar við áhyggj-
um hvetur hann til árvekni og
fyrirhyggju. Um það snúast t.d.
margar af dæmisögum hans.
„Vakið, þareð þér vitið ekki dag-
inn eða stundina”.
Oss mönnum er nauðsynlegt
að sýna fyrirhyggju. Þaö á við i
lifi hvers einstaklings. Fyrir
þeim, sem aðeins hugsar um lið-
andi stund og ekki gerir neinn
greinarmun á þeim verðmætum,
sem varanlegt gildi hafa og þess,
sem er fánýtt og jafnvel skaðlegt,
fyrir honum fer illa fyrr eða sið-
ar, og það þjóðfélag, sem sýnir
litla fyrirhyggju og miðar flest
við timanleg gæði, veitir ekki
þann styrk, sem hverjum þegn er
nauðsynlegur frá hendi samfé-
lagsins.
„Sú þjóð, sem i gæfu og gengi
vill búa,
á Guð sinn og land sitt skal
trúa”.
Þegar vér tölum um fyrir-
hyggju, þá má einmitt minnast á
þær ráðstafanir, sem gerðar voru
Bæn.
Miskunnsami, algóði faðir.
Gef að vér megum koma fram fyrir auglit þitt á þessari morgunstund
i auðmýkt hjartans, er vér leitum styrks hjá þér i þeim vanda, sem
steðjar að þjóðinni.
Þig vantar aldrei vegi, þig vantar aldrei mátt.
Vér þökkum þér fyrir handleiðslu þina i sambandi við brottflutning
ibúanna frá Vestmannaeyjum undan eldgosinu þar.
Og vér biðjum þig Drottinn með titrandi hjarta, að láta rætast úr
þeim erfiðleikum, sem nú steðja að þessari byggð.
Gef að vér megum horfa til framtiðarinnar i trausti til þin og gef oss
þinn styrk að mæta hverjum vanda, sem á veginum verður.
Heyr þú bæn i Jesú nafni.
Amen.
og verið er að gera I sambandi við
atburðina I Vestmannaeyjum.
Með rósemi, æðruleysi og trúar-
trausti ber oss að mæta þeim
erfiðleikum, sem ekki verður
komist hjá. Þá mun greiðast úr
þeim vanda, sem á veginum
verður i lifinu.
Erfiðleikarnir i heiminum i
dag, stafa ekki fyrst og fremst af
náttúruöflunum heldur frá sjálfu
mannfólkinu. Um það bera vitni
tvær styrjaldir og uppreisnir,
sem geisaö hafa viða um heim á
þessari öld.
II.
Þegar vér hugsum um atburöi,
eins og þá sem nú eiga sér stað i
Vestmannaeyjum, þá eru oss
hulin þau dýpri rök, sem að þeim
liggja. En áreiðanlega eru slikir
atburðir sem þessir, þörf áminn-
ing til vor allra, að binda aldrei
hug sinn um of við timanlega hluti
og allt hið jarðneska getur verið
hverfult, og að það getur aldrei
orðið annað eða meira en tæki i
lifsbaráttu mannanna.
Takmark mannsandans verður
alltaf að þroskast i samfélagi við
Guð til eilifs lifs og öruggasti
vegurinn til þess þroska er að
missa aldrei sjónar á takmarki
eilifðarinnar og gildi kærleiks-
samfélagsins fyrir heilbrigða
þróun lifsins.
Þegar svo válegir atburðir ger-
ast, eins og eldgosið i Vestmanna-
eyjum, þá snerta þessir atburðir
ekki aðeins fólkið þar eystra,
heldur alla landsmenn. Það er
vissulega ánægjulegt að finna,
hvernig að ekki aðeins stjórnend-
ur landsins og forystumenn þjóð-
arinnar, hafa fundið til þessarar
ábyrgðar og hvatt þjóðina til
samhjálpar og samstarfs heldur
ekki siður hitt hve undirtektirnar
hafa verið góðar og allir hafa
viljað létta þeim byrðarnar, sem
þarna hafa orðið fyrir svo þung-
um búsifjum. Auðvitað er það ósk
vor, að oss sjálfum og öðrum sé
hlift við slikum atburðum sem
þessum, en þegar þeir atburðir
koma, sem ekki verða umflúnir,
þá biðjum vér Guð um styrk, til
þess að mæta þeim með festu og
trúartrausti.
I Ritningunni er sagt frá
reynslu mannanna i ýmsum
myndum. Það er sagt frá björtum
og ánægjulegum stundum i lifi
manna, þegar allt lék i lyndi og
það er sagt frá margvislegum
erfiðleikum og þjáningum, sem
steðjað hafa að mönnunum. En
eitt er sérstaklega áberandi i frá-
sögnum hinnar helgu bókar: það
er hvatningin að mæta reynslu
lifsins með festu og trúartrausti.
Fá orð koma þar oftar fyrir en
einmitt þessi: „Verið óhræddir,
verið hughraustir”. Gull prófast i
eldi og guðhræddir menn i nauð-
um. Þetta hafa margar þjóðir
fengiðaðreyna og islenzka þjóðin
lika, ekki sizt á fyrri öldum.
Þá hafði þjóðin minni úrræði og
þá var að ýmsu leyti erfiðara að
mæta slikum atburðum en nú á
timum. En i fátækt sinni átti þó
þjóðin vonina og trúartraust til
guðlegrar handleiðslu.
Vér þurfum lika að eiga trúar-
traust samfara þeim úrræðum,
sem felast I þeim framförum i
tækni og þekkingu nútimans, sem
vér höfum yfir að ráða.
Þar sem þetta fær að haldast i
hendur, gefur það styrk að horfa
með rósemi og æðruleysi til fram-
tiðarinnar.
III.
Fyrir rúmum fjórum áratugum
átti ég heima i Vestmannaeyjum.
Ógleymanlegar voru morgun-
stundirnar, þegar sólin kom upp á
morgnana og varpaði geislum
sinum yfir eyjuna i sumarblið-
unni.
„Yndislega eyjan min,
ó, hve þú ert morgunfögur,”
kvað skáldið Sigurbjörn Sveins-
son, sem lengi var kennari i Vest-
mannaeyjum og samdi margar
vel þekktar barnabækur. Og vist
er það, að margir Vestmannaey-
ingar hafa tekið tryggð við eyjuna
sina og lagt fram krafta sina i
þeirri uppbyggingu, sem þar
hefur orðið siðustu áratugina.
Það er þvi skiljanlegt, að þessir
siðustu atburðir séu þungt áfall
fyrir marga, og vist eiga þeir
skilið samúð vor allra og styrk.
Þegar ég fór frá Vestmanna-
eyjum lá leiðin austur á Siðu.
Þar hafði ég svo að segja dag-
lega fyrir augum minjar um ein
mestu eldsumbrot, sem orðið
hafa hér á landi siðan tsland
byggðist, minjar um Skaftáreld-
ana frá 1783. Ég þurfti ekki annað
en að ganga nokkur hundruð
metra vestur frá Kirkjubæjar-
klaustri, vestur fyrir Systra-
stapa, og horfa á hrauntangann,
sem kallaöur hefur verið Eld-
messutangi og þar sem hrauniö
stöðvaðist á leið þess austur með
siðunni. Vér höfum frásagnir um
hug fólksins frá þeim árum og
hetjulega baráttu þess, meðan á
þessu stóð og á eftir.
Enginn, sem lesið hefur,
gleymir frásögn sr. Jóns Stein-
grimssonar um guðsþjónustuna á
Kirkjubæjarklaustri þann 20. júli
1783, þegar hætta var á þvi að
byggð á Siðunni lokaðist inni af
hraunflóðinu.
Eldmessutanginn fyrir vestan
Systrastapa hefur löngum veriö
siðari kynslóðum tákn um kraft
trúarinnar. Og hvers vegna
skyldum vér ekki geta trúað á
æðri mátt, handleiðslu og krafta-
verk nú eins og áður?
Að treysta á handleiðslu og
vernd Guðs felur i sér orku, sem
hvorki verður vegin eða mæld á
mannlegan mælikvarða.
„Akalla mig á degi neyðarinn-
ar, og ég mun frelsa þig og þú
skalt vegsama mig”.
Með þeim hug horfum vér til
framtiðarinnar og biðjum Drott-
inn að halda sinni almáttugu
verndarhendi yfir byggðinni i
Vestmannaeyjum og greiða úr
vanda fólksins, sem nú á við svo
margvislega erfiðleika að etja.
Það er sameiginleg bæn vor
allra.