Vísir - 23.01.1974, Síða 6

6
Vlsir. Miövikudagur 23. janúar 1974.
VÍSIR
tHgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Augiýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32 (Simi 86611)
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7 linur)
Askriftargjald kr. 360 á mánuöi innanlands.
t lausasölu kr. 22.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Hinn fullkomni sigur
Lifið gengur sinn vanalega gang i Vestmanna-
eyjum i dag, réttu ári eftir upphaf eldgossins i
Heimaey. Rúmlega helmingur Eyjamanna hefur
aftur tekið upp búsetu i Eyjum. útgerðin og fisk-
iðjan eru alveg komnar heim. Og bráðum verður
allt eins og ekkert hafi i skorizt.
Menn tala jafnvel um, að margt sé betra en
áður var i Eyjum. Gnægð er af góðu efni i
húsgrunna, vegi og jafnvel til útflutnings. Höfnin
er mun stærri og betri en áður og hentar betur
sem lifhöfn Suðurlands. Og menn eru jafnvel
farnir að leiða hraunhitann með góðum árangri
sem hitaveitu inn i hús.
Sætust er meðvitundin um unninn sigur i harðri
baráttu við náttúruöflin. Þessi sigur hefur eflt
sjálfstraust Eyjamanna og þjóðarinnar allrar,
aukið áræði hennar, dugnað og bjartsýni.
Mönnum finnst nú, að erfiðleikar séu til þess eins
að sigrast á þeim. í stað þess að gera greinarmun
á erfiðu og ókleifu tala menn nú aðeins um, að
verkefnin geti tekið mislangan tima.
Vatnaskilin á
þessu ferðalagi
fólust i kælingu
hraunsins með
vatni. Það virtist
fáránlegt að ætla
að beina bruna-
slöngum gegn
hraunstraumnum,
sjálfu náttúruafl-
inu. En visinda-
menn og athafnamenn létu hlátur ekki aftra sér
og réðust ótrauðir i hið ókleifa. Og eftir langt
varnarstrið tókst þeim að stöðva sigurgöngu
hraunflaumsins.
Menn vissu raunar áður, að mannsandinn og
mannshöndin geta rekið náttúruöflin af höndum
sér og jafnvel beizlað þau. Við höfum byggt af
okkur jarðskjálftana með traustum
járnbindingum húsa. Við klæðum af okkur kuld-
ann með hita úr iðrum jarðar og afli úr
jökulvötnum hálendisins.
En samt virtist eldfjallalandið allt i einu vera
byggilegra en áður. Ný sönnun var fengin, ný
skirskotun til skyldleikans við Sæmund fróða á
selnum. Þessi lifsreynsla mun verða okkur
styrkur i erfiðleikum náinnar framtiðar.
Eitt ár er nú liðið frá hinni einstæðu björgun, er
allir Eyjabúar fluttu til lands á einni nóttu og hófu
nýtt lif, dreifðir um byggðir landsins. Á þessu
eina ári gerðist gossagan og eftirleikur hennar.
Viðlagasjóður var myndaður og bráðabirgðahús
reist viða um land. Atvinnutæki og önnur verð-
mæti voru flutt frá Eyjum til lands og siðan aftur
til baka. Gosefnin voru hreinsuð úr bænum og
lagður grundvöllur að nýjum hverfum i stað
hinna eyddu.
Þessi hringrás hefur ekki tekið heila öld, heldur
aðeins eitt ár. Vestmannaeyingar minnast i dag
upphafs gossins, ekki i útlegð, heldur heima i
Eyjum. Þeir minnast þess með þvi að ganga til
daglegra starfa um borð i fiskiskipum sinum, i
fiskvinnslustöðvum, á verkstæðum, i verzlunum
og þjónustufyrirtækjum. Með þeim hætti sést lika
bezt, hve fullkominn sigurinn er.
—JK
Einbeitt og vandvirk
stjórn Kremlar á árás-
arkórnum, sem sigað
hefur verið á Alexand-
er Solzhenitsyn, styður
fremur en hrindir ásök-
unum nóbelshöfundar-
ins um, að Kremlherr-
arnir righaldi i blóðuga
fortið Stalinismans.
. Aðferðirnar, sem
hann beitir, for-
dæmingarkórinn, enda-
lausar endurtekningar
á slagorðum Stalinista,
hatursfull viðbrögðin,
ofsóknir leynilögregl-
unnar...allt er þetta
bergmál þess kerfis,
sem átti að hafa verið
lagt i kistuna með liki
einræðisherrans.
Vesturlönd láta sig það ekki
litlu varða, hve mikið eimir eftir
af stallnismanum í Sovétríkjun-
um. Ef hann helzt svona vel við
heima fyrir, hve mikil itök á hann
þá i utanríkismálum Sovét-
manna?
Eftir þvl að dæma, hvað gengið
hefur á þar austur frá upp á sið-
kastið, gætu Vesturlandamenn
haldið, að hinni risastóru
sovézku þjóð væri stýrt af ein-
ræðisfyrirkomulagi fámenns
hóps manna, sem meira og minna
mundu flokkast undir stalinista,
ef þeir væru dregnir I dilka.
Nikita Krúsjeff reyndi að kveða
niður afturgöngu Stallns með þvi
að vega að „persónudýrkuninni”,
en jafnvel þessi voldugasti maður
Sovétrikjanna á sinum tima rak
sig á, að of mikil eftirgjöf gat
orðið hættuleg veldi flokksins.
Hann varð að draga ögn i land
með upphafleg áform sin, en
eftirmenn hans drógu jafnvel enn
lengra i land, eftir að honum var
steypt af stóli 1964. Þeir jafnvel
tóku gömlu heitin, eins og „aðal-
ritari” og „æðsta ráð” yfir valda-
mestu pósta kerfisins.
Það þarf svo sem engan að
undra það, þótt stalinisminn sé
lifseigur i þessu kerfi. Flokkur-
inn, sem öllu er æðri og öllu
stjórnar, hann stjórnast af klúbbi
16 öldunga, æðsta ráðinu. Meðal-
aldur manna i þvi er sextiu og
þrjú ár, en elzti maður er sjötiu
og fimm ára, og þrir hinir yngstu
eru fimmtiu og fimm ára.
Allir sextán voru fóstraðir upp
á Stalinstimanum — jafnvel þeir
yngstu, sem voru deildarforingj-
ar ungkommúnista, þegar Stalin
hélt uppi einhverjum blóðugustu
hreinsunum sinum. Allir út-
skrifuðust þeir úr æðri flokks-
skóla Stalins.
Aðalritarinn (framkvæmda-
stjórinn), Lenoid Brezhnev, var
fjörutiu og sjö ára og full-
þroskaður flokksmaður, þegar
Stalin dó. Þá þegar var hann
orðinn háttsettur i Stalinskerfinu,
fyrrum erindreki flokksins i hern-
um o.fl. Hann hafði verið hátt-
settur flokksfulltrúi i tJkrainu,
þegar hreinsanirnar þar stóðu
sem hæst.
Gamli stríðsjálkurinn, hug-
myndafræðingurinn Mikhail Sus-
lov, sem núna er sjötiu og eins
árs, var aðalhugmyndafræðingur
Stalins, áróðursmeistari og
Stalins útvaldi aðalritstjóri
Pravda, málgagns flokksins.
Saga hans veröur rakin aftur til
fyrstu hreinsananna á fjórða ára-
tugnum. I dag blandast engum
hugur um, þegar hann hefur upp
raust sina, að þar er talað máli
ihaldssamasta stalinisma fyrir
lögum og reglu.
Þannig væri hægt að rekja sig
niður lista þessara sextán og
finna bein tengsl við Stalinstima-
bilið fyrir hvern einn þeirra.
Sumir sýnast meiri Stalinistar en
aðrir, en allir bera þeir bakteri-
una frá þeim tima.
Þessi eilifi barningur þeirra á
sérhverja gagnrýni, þar sem
bannað er lægsta hvísl, sem dreg-
ur ágæti flokksins i efa, setur
sitt mark á utanrikismál Sovét-
rikjanna og viðleitnin til þess að
draga úr spennu i alþjóðamálum.
Þessar afvopnunarviðræður,
eins og þær hafa verið nefndar,
hafa greinilega vakið upp um-
ræöur innan æðsta ráðsins sjálfs.
Hann kenndi þeim margt, sem
þeim gleymist seint.
Illlllllllll
Umsjón:
Guðmundur
Pétursson
Þar hafa skipzt i tvo flokka þeir,
sem fúsir eru til þess að taka ein-
hverja áhættu til að ná árangri á
þessu sviði, og svo hinir, sem
mega ekki til þess hugsa að tefla
á tvisýnu. Suslov og Andrei
Grechko, varnarmálaráðherra,
sjötugur marskálkur úr hernum,
eru I hópi hinna siðarnefndu.
Sömuleiðis Yuri Andropow.
yfirmaður leynilögreglunnar,
sem nýlega öðlaðist sæti i æðsta
ráðinu.
Þessi skoðanamunur fer ekkert
leynt, ef menn kunna bara að
leggja eyrun við til að greina
hann. Meðlimir æðsta ráðsins
hafa t.d. núna i kringum áramót-
in flutt ræður hér og þar hver
fyrir sig, oft i tilefni verðlauna-
veitinga vegna frækilegrar
frammistöðu einhvers flokks-
félagans i framleiðslunni i keppni
þeirri, sem Stalinistar mundu
kalla „sócialiska samkeppni”.
Þegar þessar ræður eru
bornar saman, kemur ágreining-
urinn berlega I ljós. Þannig er t.d.
Andropov auðheyrilega litið
bjartsýnn á tilslökun og varar við
þvi, að „afvopnun eða ekki, þá
getum við engan veginn lokað
augum okkar fyrir hættulegri
ertni hinna ofstopafyllri i röðum
heimsvaldasinna”. — Hann bætti
þvi við, að „siðustu viðburðir i
Austurlöndum nær bera vitni þvi,
hve áriðandi þessi viðvörun er”.
Grechko var eins og bergmál
þessarar viðvörunar.
Á hinn bóginn vakti Brezhnev
athygli á þvi, „að það bæri að
horfa með bjartsýni” til framtið-
arinnar. Þó virtist hann vilja
mýkja harðlinumennina með þvi
að bæta við: „Það þarf ekki að
taka fram, að i framtiðinni
verðum við einnig að styrkja
varnir landsins og öryggi allra
kommúnista”.
Þær hugmyndir, sem menn
gerðu sér um, að Brezhnev lyti að
lokum i lægra haldi I hinu eilifa
valdatafli, sem undir yfirborðinu
er þreytt, sýnast hafa verið rang-
ar. Allt bendir til þess, að hann
hafi fast tak á stjórnartaumun-
um. Rétt eins og á Stalinstiman-
um, þegar i fjölmiðlum var sýknt
og heilagt klifað á „æðsta ráðið
undir forystu aðalritans” hér og
„æðsta ráðið undir forystu aðal-
ritarans” þar, þá hefur þetta
veriö tuggið æ oftar i blöðum að
undanförnu.
Meöan menn hér á Vesturlönd-
um lita til Brezhnevs I von um að
hann fái félaga sina til þess að
fylgja sér I tilraunum til afvopn-
unar og friðunar, þá hljóta þeir þó
að spyrja sig þeirrar surningar,
að hve miklu leyti félagi Brezh-
nev búi aö uppeldisfræðunum frá
Stalinstimanum? Og að hve
miklu leyti utanrikisstefna hans
láti stjórnast af þvi?
Þyki það vera i tilfinnanlega
miklum mæli, er hætt við, að
vestantjalds fari menn að skoða
tillögur austantjaldsmanna um
fækkun i herliði og samdrætti i
vopnabúnaði meir sem gildrur.