Vísir - 28.02.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Fimmtudagur 28. febrúar. 1974.
(Jtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjí erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritst jórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
llaukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Sfðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald kr. 360 á mánuði innanlands.
i iausasöiu kr. 22 eintakið.
Biaðaprent hf.
Veljum sjálf
Prófkjörin eru ein merkasta nýjung stjórnmála
siðustu ára. Þau hafa stuðlað að heilbrigðri
endurnýjun. Þau hafa opnað stjórnmálin og á
þann hátt orðið lýðræðinu til styrktar. Með próf-
kjörunum er hamlað gegn ægivaldi hinnar
ópersónulegu fámennisstjórnar i flokkunum og
almennum kjósendum opnuð ný leið til pólitiskra
áhrifa.
Lýðræðislegust eru þau prófkjör, sem eru ekki
einungis opin flokksmönnum, heldur einnig öðr-
um stuðningsmönnum flokksins. Og lýðræðisleg-
ust eru þau prófkjör, sem hafa bindandi úrslit, ef
þátttakan i þeim er
næg. Slik prófkjör hafa á
undanförnum árum ver-
ið séreinkenni Sjálf-
stæðisflokksins.
Hið sama virðist vera
uppi á teningnum að
þe s s u s i n n i .
Framsóknarflokkurinn
fetaði fyrir f jórum árum
nokkuð inn á braut próf-
kjöra og skoðanakann-
ana um skipun framboðslista, en virðist ætla að
draga i land að þessu sinni. Hins vegar hefur
Alþýðuflokkurinn, sem fyrir fjórum árum var
andvigur þessari grein lýðræðis, hætt sér að
þessu sinni út i skoðanakannanir meðal flokks-
manna.
Opin og bindandi prófkjör ætla enn i ár að verða
séreinkenni Sjálfstæðisflokksins. Þau fóru mjög
vel af stað á Seltjarnarnesi i siðasta mánuði.
Rúmlega helmingur kjósenda á Jtesinu tók þátt i
prófkjörinu. Það lofar góðu um, að þátttaka verði
einnig góð i öðrum sveitarfélögum.
Um næstu helgi verður i Reykjavik viðamesta
og mikilvægasta prófkjörið. Fjórir af átta
borgarfulltrúum Sjálfstæðisflokksins verða ekki i
kjöri að þessu sinni. Þess vegna er nú óvenju
mikil ástæða fyrir almenna kjósendur að taka
þátt i þeirri endurnýjun, sem óhjákvæmilega
verður á borgarstjórnarflokki sjálfstæðismanna.
Ekkert getur betur tryggt góðan framboðslista en
einmitt mikil þátttaka i prófkjörinu.
Almenningur á þvi að venjast, að efstu menn
framboðslista séu valdir af fámennum valdaklik-
um og siðan staðfestir af fámennum flokksfund-
um. Hin opnu og bindandi prófkjör eru hressandi
gustur i mollulofti baktjaldamakksins. Þau hafa
endurvakið trú margra á styrk og gildi lýðræðis-
ins.
Þetta nýja vopn almennings má ekki ryðga i
sliðrum. Visir vill skora á kjósendur að nota sér
traustið, sem þeim er sýnt. Þessari áskorun er
ekki eingöngu beint til sjálfstæðismanna i
Reykjavik, heldur til allra þeirra, sem kost eiga á
þátttöku i prófkjöri i sinni heimabyggð.
Framundan eru tvisýnar kosningar i Reykja-
vik. Sjálfstæðisflokkurinn og vinstri flokkarnir
berjast um meirihlutann. Ef allt gengur að ósk-
um i kosningunum i vor, hafa þátttakendur próf-
kjörsins átt þátt i vali mannanna, sem skipa
meirihluta borgarstjórnarinnar. Þátttakend-
urnir hafa jafnframt tekið þátt i fyrsta bardagan-
um um að verja Reykjavik fyrir ásókn þeirra
flokka, sem fara með völd i landinu um þessar
mundir.
— JK
FALSKUR TÓNN
íNORRÆNU
SAMSTARFI?
— forystugrein í norsku bloði
um rœðu Mognúsor
Kjartonssonor í Norðurlandaráði
Þetta var fyrirsögnin á forystugrein Norges Handels og Sjöfarts
Tidende að loknuni Norðuriandaráðsfundi. Tilefni hennar var ræða
Magnúsar Kjartanssonar i ráðinu.
Nokkur blaðaskrif munu hafa orðið um ræðuna á Norðurlöndunum.
Til að sýna viðbrögð eins norsks blaðs birtist hér forystugrein
Norges Handels ogSjöfarts Tidende i heild. Tekið skal fram, að þýðing-
in er lausieg, og i henni hefur verið leiðréttur sá misskilningur blaðsins,
að Gylfi Þ. Gislason sé samráðherra Magnúsar Kjartanssonar. Hefst
þá forystugreinin:
Mjög margir eru þeirrar
skoðunar, að ekki ætti að vera
spurningarmerki við fyrir-
sögnina. Þvi að framferði hr.
Kjartanssonar, islenzka ráð-
herransá fundi Norðurlandaráðs,
verður að kalla falskan tón og
þess vegna vakti hún mikla
óánægju. Á fundinum gerðist
einnig sá einstæði atburður, að
bæði forsætisráðherra íslands og
einn af þingmönnum sósial-demó-
krata á íslandi lýstu andstöðu við
skoðanir hr. Kjartanssonar, auk
þess sem norski forsætisráðherr-
ann og K.B. Andersen, fyrrv.
utanrikisráðherra Dana, svöruðu
honum mjög ákveðið. Sá siðast-
nefndi var ef til vill skýrmæltast-
ur i gagnrýni sinni: Rödd hr.
Kjartanssonar var þjóð-
rembingsleg grafarraust.
Raunar hafði K.B. Andersen al-
veg rétt fyrir sér, þetta var fram-
koma að hætti rússneskra þjóð-
ernis-kommúnista: Við höfum
rétt fyrir okkúr og allir aðrir
rangt fyrir sér. Einnig mátti sjá
merki rómverskrar heimsveldis-
stefnu I móðursýkislegri árás
Kjartanssonar: Sá, sem ekki er
með okkur, er á móti okkur. Og
vei honum.
Það er nú það. Við tökum þessu
rólega. Við getum að einu leyti
næstum sagt, að þessi þjóðernis-
kommúnisku mótmæli hafi haft
eða muni hafa góð áhrif. Þau gefa
nefnilega tilefni til umræðna, sem
bæði geta fjallað um grundvallar-
atriði og framkvæmdaatriði. Og
getá bæði snúizt um Keflavikur-
stöðina og fiskveiðilögsögumálin.
Það yrði alltof langt mál að
gera grein fyrir bakgrunni og
sögu Keflavikurstöðvarinnar.
Landvinningar Sovétrikjanna og
spennan milli austurs og vesturs i
kjölfar þeirra, lega íslands og sú
staðreynd, að landsmenn hafa
sjálfir ákveðið að hafa ekki eigin
her, allt þetta varð til þess á sin-
um tlma, að tslendingar báðu
Bandarikjamenn að starfrækja
hina mikilvægu eftirlits- og
varnarstöð i Keflavik. Það er ekki
óliklegt, að á þeim tima hafi ein-
hugur Islands og Bandarikjanna
stuðlað mjög að, kannski ráðið
úrslitum um, að Vesturlönd
björguðu frelsi sinu og björguðu
friðnum. Við færum báðum lönd-
um þakkir fyrir það.
Nú vilja sem sé margir ís-
lendingar, að Bandarikjamenn
hverfi á brott — þótt 40.000 hafi
skriflega beðið þá um að vera.

K.B. Andersen, fyrrv. utanrikis
ráðherra Dana. Lýsti viðhorfum
Magnúsar sem „grafarraust,
rödd sem er fulltrúi hinnar
þröngu þjóðarrembu, sem finna
má yzt til vinstri í Evrópu sam-
timans.”
Magnús Kjartansson. Veitti hann
Norðmönnum kærkomið tækifæri
1 til umræðna um varnir islands
með ræðu sinni i Norðurlanda-
Iráði?
Maður þarf að vera strútur með
höfuðið langt niðri I sandinum til
að imynda sér, að þetta skipti
Noreg engu. Þetta hefur bein og
óbein áhrif á alla herfræðilega
stöðu Noregs og stefnu landsins i
hermálum. Staðreyndin er sú, að
öll okkar framtlð, staða okkar —
og tslands — sem sjálfstæðs rikis
getur ráðizt af afstöðunni. Með
rússneska skriðdreka við Boris
Cleb (þeir hafa alltaf verið þar)
og með sovézka flotann á sama
tima við Grense Jakobsfljót, utan
við strendur Finnmerkur og milli
tslands og Noregs, er Noregur I
sömu aðstöðu og Tékkóslóvakia
eftir að Austurriki var innlimað i
rlki Hitlers. Við viljum ekki ótil-
neyddir vera I þessari aðstöðu.
NATO-aðild Islands og raunveru-
legt „hernaðarbandalag” þess
við Bandarikin hafa fram til
þessa komið i veg fyrir það.
Ættum við að dylja það fyrir góð-
um vinum og norrænum frænd-
um?
Við segjum nei. Ákvarðanir eru
teknar I Reykjavik. En menn
fengju slæma samvizku, ef þeir
létu ekki íslendinga vita, að
ákvörðunin skiptir okkur mjög
miklu og einnig Evrópu — raunar
jafnframt friðinn.
Bandarikin geta alltaf bjargað
sér.
Kröftug árás hr. Kjartansson-
ar, sem bæði hefur vakið athygli á
Norðurlöndunum og alþjóðavett-
vangi, er augljóslega ekki i sam-
ræmi við starfsvenjur
Norðurlandaráðs. Varnar- og
utanrikismál eiga ekki að ræðast i
ráðinu, og þegar norrænt land
reyndi á sinum tima að brjóta
þessa hefð, var það utanrlkisráð-
herra okkar sem stöðvaði það.
(Hér á blaðið við tillöguflutning-
inn um að gera Norðurlöndin að
kjarnorkuvopnalausu svæði,
þýð.) Magnús Kjartansson lét
ekkert stöðva sig, og tala þvi
margir um falskan tón.
Ekkert er við þvl að segja. En
okkarskoðunersú.að það beri að
fagna þessum falska tóni, þvi að
hann gefur kærkomið tilefni til að
ræða opinberlega um ástandið
1974 i stað þess að lygna augunum
aftur og fjasa um 1938. Það, sem
þá gerðist, leiddi ekki til annars
en 4 Norðurlönd drógust inn i
striðið á 4 ólika vegu.
Envið æskjum (þótt það gerist
utan Norðurlandaráðs) ýtar-
legrar og opinnar umræðu um
mikið meira en Keflavikurstöð-
ina. Við höfum ekkert á móti þvi,
að Islendingar ræði varnarmátt
okkar. Við höfum ekkert á móti
þvi að Danir spyrji, hvað herdeild
okkar I norðri geti ábyrgzt —
hvað hún geti veitt viðnám i
marga tima eða sólarhringa. Við
munum ekki heldur taka það illa
upp, þótt forystumenn sænskra
varna minni okkur á atburðina
1940 og hvernig við létum vestur
landamæri Sviþjóðar vera opin.
Svo getum við spurt bæði Svia og
Dani um Eyrarsund og spurt
frændurna á Sögueyjunni, hvort
jólatré sé það eina, sem fara eigi
milli landanna tveggja.
Hvað um heimavarnarlið?