Tíminn - 05.02.1966, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 5. febrúar 1966
TlMINN
9
með því að setja hann niður
á Horn?
— Það virðist alveg mega
ráða það af þeim viðtökum.
sem launakröfur okkar
hafa fengið. Sko, launagreiðsl
ur til vitavarða hafa nefnilega
fram að þessu byggzt á löngu,
löngu úreltu hlunnindakerfi,
sem byggðist einfaldlega á því
að fyrir fjörutíu til fimmtíu
árum voru lífsbjargarmögu-
leikar fólks fyrst og fremst
þeir að geta holað sér ein-
hvers staðar í helvítinu niður
til að geta lifað. Það átti
ekkert skylt við þá möguleika,
sem liggja fyrir núna.
Nú, við sem sagt gengum frá
greinargerðum um þetta allt
þegar við stofnuðum félagið,
og í fyrra gekk ég frá þessu
og gerði tæmandi greinar-
gerð yfir starfið á Horn-
bjargsvita. Hinir vitaverðirn
ir, nokkrir þeirra, gerðu hið
sama yfir starfið við sína
vita. Og ég setti fram kröfur
ofckar alveg eins og við vorum
búnir að ræða þær. Síðan send
um við þetta til Starfsmanna
félags ríkisstofnana. Við urð
um fyrst að berjast fyrir því
að fá skipunarbréf. Þau feng
um við og jafnframt loforð
um inntöku í lífeyrissjóð, en
það er nú ekki búið að efna
það enn. Vonandi verður það
samt gert innan skamms. Nú
gerðist það í samningum árið
1963, að þá var gengið fram
hjá vitavörðum, eins og þeir
væru ekki til. Þær upplýsingar,
sem BSRB fékk frá vitamála-
stjórn, voru þær, að það væri
augljóst mál, að ekki gæti ver-
ið um fullt starf að ræða hjá
vitavörðum, af því launin væru
frá tveim þúsund krónum og
upp í sextíu þúsund á ári. Það
voru einu rökin, sem hún
hafði fraim að færa.
Svo settum við málið í hend
urnar á Starfsmannafélag-
inu. Og úr því gátum við
ekkert gert, og ákváðum að
bfða eftir kjaradómi núna,
er vísaði máli okkarhreinl. frá.
Eg er með veðurtöku
8 sinnum á sólarhring. Veður
urstofustjóri segir, að þetta
sé það mikið starf, að það sé
útilokað, að ein manneskja
geti annað því. Og hún greið
ir laun með tilliti til þess, að
þar komi aðstoðarmann-
eskja til greina. Skilyrði fyrir
veitingu vitavarðarstarfs á
Horni er það, að vitavörður-
inn hafi aðstoðarmanneskju,
þessir aðilar sameinaðir leggja
því dæmið þannig fyrir, að
þetta sé fullt starf fyrir þrjár
manneskjur, en þó getur Kjara
dómur ekki fallizt á, að þetta
sé fullt starf fyrir eina mann-
eskju, og því ekki hægt að
setja hana í launaflokk.
Við; skulum taka dæmi um
Svalvogsvita. Þar er vitajörð.
Landfræðileg aðstaða Sval-
vogsvita jaðrar við það að vera
í fyrsta flokki, einangrunin er
svo mikil. Mig minnir, að kaup
ið sé eitthvað um sjö þúsund
krónur á ári.
— Á hann þá að lifa á því,
sem jörðin gefur?
— Við eigum víst að lifa
á þessari hlunnindastefnu vita
málastjórnar. Það var hægt að
búa á svona jörðum, þegar
fólk var tilneytt og eygði
enga aðra möguleika. En þessi
hlunnindastefna er horfin úr
sögunni, af því það er ekki
lengur um nein hlunnindi að
ræða. Yfirleitt og undantekn-
ingarlaust eru þessar vitajarð-
ir, einhver mestu helvítis
harðbalakot, sem til eru á
landinu. Það er öruggt mál.
Það er þessi hlunninda
stefna, sem þeir hafa reynt
að halda dauðahaldi í, þannig,
að ástandið er orðið fyrir
neðan allar hellur, eins og
sést bezt í dag á þeim laun-
um, sem vitaverðir fá.
Ef við snúum okkur
að Reykjanesvita, þá þarf ekki
um það að ræða, að þar er
vitavarzlan fullt starf, og vita-
málastjórn viðurkennir það.
Vitaverðinum er ekki heim-
ilt að víkja af staðnum, þótt
hann verði óhjákvæmilega að
hafa einhverjar aukatekj-
ur. Mánaðarlaun Sigurjóns
vitavarðar við Reykjanes-
vita, og ég tek fram, að hann
á tólf börn á aldrinum eins
eða tveggja og upp í fimmtán
eða sextán ára aldur, eru fjög-
ur þúsund krónur. Og ég
skal bæta því við, svo að það
komi fram, að það hefur legið
við að fjölskylda hans hafi
orðið að stórlíða fyrir þetta.
Þetta er slíkt reginhneyksli, að
það tekur engu tali.
Nú er augljós hlutur, að
vitaverðir eru ekki að gera
kröfur til að vitamálastjórnin
eigi að sjá fyrir fjölskyldum
þeirra. En lágmarkið er að
greidd séu viðunandi laun fyr
ir vitavörzlu, þar sem hún er
fullt starf.
— Þið þurfið að greiða
allan ykkar kost af þessum
launum?
— Kost, jú. Allt saman. Vita
málastjórnin leggur aðeins til
húsnæðið og það sem því fylg
ir. En við vitum, að sá háttur
er hafður á núorðið, að þeir,
sem vinna á vegum hins opin
bera og í þess húsnæði, borga
enga húsaleigu, en samkvæmt
hlunnindareglunni, þá hefur
húsnæðið verið metið til tekna
þegar vitavarðalaun hafa verið
ákveðin.
— Eigið þið þá að búa
á þessum stöðum.
— Það virðist vera augljós
skoðun vitamáiastjómar Oð
sannleikurinn er sá, að vita-
málastjórn heldur dauðahaldi i
hlunnindastefnuna, eftir að öll
hlunnindi eru úr sögunni.
Teletype 10 cic. J.J.
— Áttu að hafa rollur á
Horni?
— Ja, eigum við að hafa
rollur?
— Ef þú átt að hafa rollur,
hvernig áttu þá að gæta vit-
ans?
— Það er einmitt þetta, sem
er dálítið skemmtilegt. . Sko,
þótt ekki hafi fengizt nokkur
viðurkenning á því, að þetta
sé fullgilt starf, þá krefst vita-
málastjórn þess engu að síður,
að það sem við gerum fyrir
sjálfa okkur sé unnið í vinnu-
tíma. Ég hef bent á það, að
viðleguskylda á Hornbjargi
væri svo algjör, að ekkert væri
hægt að hreyfa sig, þá var
mér tjáð, að ég gæti farið á
berjamó. Við gefum þér sem
sagt heimild til að fara á berja
mó, var mér sagt.
Það ömurlega í þessu er líka
það, að á nokkrum vitum, þar
sem vitaverðir voru láglaunað-
ir, voru í fyrra hækkuð laun
þeirra. Núna snýst öll baráttan
um það að svipta þá þeirri
hækkun.
— Til hvers?
— Ja, það er ekki talið að
neinar forsendur séu fyrir því
að greiða mönnum laun, sem
eru bara með gasvita og þess-
háttar. Það er rétt að starf
þessara vitavarða er aukastarf.
en að fara að svipta þá laun
um, sem þeir eru búnir að fá
er nokkuð langt gengið.
— Þið fáið sérlega greitt fyr
ir veðurþjónustu?
— Já, og ég vil gjarnan að
það komi fram, að Veðurstofu-
stjóri hefur gengið fram í því,
að veðurtökumenn fengju sóma
samlega hækkun. Þannig að
hækkunin hefur verið mjög ríf-
leg núna.
Veðurtakan á Hveravöllum
er greidd með 270 þús. krón-
um á ári. Fyrir hliðstæða veð-
urtöku á Hornbjargsvita hef
ég að ég held 28 þús. Ég held
að á Hveravöllum sé frítt fæði
auk húsnæðisins. Þegar Yeður-
stofustjóri fer af stað með að
staðsetja svona, þá tekur hann
fullt tillit til þess, sem viður-
kennt er í öðrum löndum, og
viðurkennir hlutina. eins og
þeir liggja fyrir.
— Þetta með Hveravelli er
náttúrlega mikil viðurkenning
fyrir ykkur, sem gætið erfið
ustu vitanna?
— Vitaskuld. Það er mér al-
veg ljóst. Landfræðileg aðstaða
á Hveravöllum er að sumu
leyti sambærileg við Horn.
— Hefurðu gert þér grein
fyrir þvi, hvað þú mundir gera
þig ánægðan með í laun á
Horni?
— Þetta er spurning, sem
á fullan rétt á sér, og liggur
auðvitaf beint við í þessu við-
tali. Vitamálastjórn gerir kröfu
til aðstoðarmanneskju. Það er
ekki um að ræða, að til sé eitt
einasta fordæmi í þjóðfélaginu
fyrir því, að starf, sem krefst
aðstoðarmanneskju sé ekki
greitt í samræmi við það. Vita-
málastj. virðist á þessu stigi
launaumræðna líta svo á, að
starf aðstoðarmanneskju komi
málinu ekki við. Vitavarðar-
starfinu' fylgir mikil ábyrgð,
og það er ekki hægt að vera
á svona stað, nema vitavörð-
urinn njóti aðstoðar.
Ég er á því að borga eigi
ein sameiginleg laun fyrir
þetta, veðurþjónustu og vita-
vörzlu. Með tilliti til þess, sem
er greitt á Hveravöllum, sem
er þó aðeins fyrir veðurtöku,
þá verður ékki annað álitið en
það sé rnjög sanngjörn krafa
að greiddar séu 300 þúsund
krónur árslaun fyrir saman
lögð störf á Horni.
— Hefurðu nokkrar skepn-
ur eða_ hlunnindi?
— Á nokkrum stöðum á
vitamálastjórnin jarðnæði og
hefur reynt að skapa einhver
skilyrði til tekjuöflunar af bú-
'•ekstri fyrir vitavörðinn. En
þetta eru yfirleitt harðbalakot
eins og ég sagði áðan, sem
ekki geta gefið neitt af sér
Það almesta sem mér er kunn-
ugt um er hundrað kinda bú
é einum stað á Kambsnesi fyr-
ir austan. Á Hombjargsvita t
d., er ekki um búskap að ræða.
Það er útilokaður möguleiki.
Meira að segja er það þannig
þar að útilokað er að rækta
éina einustu kartöflu eða rófu.
Það hefur aldrei verið hægt,
vorkuldarnir eru svo miklir
þar. Ég var þarna með niu
kindur síðastliðið ár, bara til
að hafa kjöt, og svo er gaman
að hafa þær hjá sér yfir vet-
urinn. Það skapast tengsl við
dýr, sem maður hefur hjá sér
á svona stað. Vitavörðurinn,
sem var á undan mér haíði
tvær kýr og eitthvað þrjátíu
kindur, en hann varð að heyja
ekki aðeins á næstu víkum,
heldur uppi í dölum og uppi
á fjöllum, og varð meira að
segja að fá hey að frá öðrum
býlum, sem voru þarna austar.
— Er ekki hægt að komast
að Horni nema á sjó?
— Það er útilokað. Ja, það
er hægt að labba. Það er hægt
að labba um allt ísland. Nú
er allt komið í eyði inn á
Snæfjallaströnd. Að austan-
Þetta er landtakan við Horn. Um þessa ur5 hefur orðið að flytja bæði hjónin, þegar veikindi eða slys
hefur borið að höndum þeirra.
verðu má segja að allt sé kom
ið í eyði að Ingólfsfirði. Ófeigs
fjörður fór í eyði núna, en
hún hefur verið ein af mestu
hlunnindajörðum landsins.
Drangar, sem hefur verið næsta
jörðin, fara í eyði í vor. Og
það er. útilokaður möguleiki að
sækja aðstoð á landi vegna þess
hvað þarna er um langar leið-
ir og erfiðar að ræða. Það er
engin aðkomuleið þarna nema
á sjó, eða þá í kopta.
— Hvernig er með mjólk á
svona stað?
— Ja, ég hef nú haldið því
fram áður, að mjólkurdrykkja
væri bara ávani, sem fullorð-
ið fólk ætti að leggja niður.
— En nú voru þið með börn
in þarna áður en þau fóru í
skóla?
— Maður fékk auðvitað
mjólk einstöku sinnum, þegar
ferð féll. Nú, og ég hafði
þarna tvær eða þrjár geitur.
og mjólkin úr þeim leysti úr
brýnustu þörfum, þegar börn-
in voru. Og þótt hægt væri
að heyja þarna, sjá allir hvaða
erfiðleikum það væri bundið
fyrir einn mann, sem þarf að
sjá um veðurtöku á þriggja
stunda fresti, jafnt alla helgi
og frídaga sem virka daga. Og
sést á því hver munur er á
starfi annarra opinberra starfs
manna og okkar, burtséð frá
einangruninni og hættunni,
sem því er samfara að lokast
inni vegna veðurs. hvernig sem
á stendur.
Starf vitavarðarins stendur
allan sólarhringinn, því fyrir
utan veðurþjónustu þarf mað-
ur að vera reiðubúinn að fara
upp í ljósvitann í öllum hríð
arveðrum á veturna, til að
skafa af honum að utan og
bera spritt á hann að innan
svo glerin haldist.hrein.
Á sama tíma og ’aun vita-
varða eru fyrir neðan allar
hellur, byggir vitamálastjórn-
in yfir kýr fyrir milljónir. sam
kvæmt þeirri kenninku, að
hlunnindi skuli vitaverðir hafa.
Nú vil ég taka það fram, að
ég minnist ekki á þetta til að
stefna því að viðkomandi vita-
verði. Það á ekkert skylt við
það. Heldur tek ég þetta dæmi
til að sýna hve stefna vitamála
stjórnar hefur verið fáránleg-
Á Garðskagavita er ræktarland
ið, sem vitamálastjórn á tæp-
lega handa tveim kúm. Vita-
vörðurinn sjálfur á þarna jörð,
og hefur haft og hafði sex kýr,
að ég held. Vitamálastjórnin
byggir þarna, sem framhald á
sinni hlunnindastefnu, fjós og
hlöðu fyrir sex kýr, sem kost-
aði upp undir tvær milljónir,
á sama tíma og barizt er með
kjafti og klóm gegn því að
vitaverðir fái einhverja launa
hækkun.
Sannleikurinn er sá, að þetta
er neðan við allar hellur. Það
er enginn að fara fram á það
svo við snúum okkur aftur að
vitaverðinum á Reykjanesi, að
vitamálastjórn eigi að sjá fyr-
ir fjölskyldum vitavarðar. held
ur að hún greiði þeim laun
samkvæmt eðli starfsins.
— Þeir eyða sem sagt tveim
mílljónum i kýr á meðan þeir
greiða hæst rúm 60 þús. á ári
í vitavarðarlaun?
— Já, og ekki nóg með það
vitamálastjórnin á ekki rækt-
arland, þar sem hægt er að
heyja handa þessum kúm.
Ég vi) að það komi fram.
að það er svívirðing, sem er
einsdæmi i landinu, að opin
ber stofnun skuli knésetja
starfsmenn sina svona misk
unnarlaust.
Pramhald á bls i*