Tíminn - 18.03.1966, Side 9

FOSTUDAGUR 18. marz 1966
TÍMINN
9
Magni Guðmundsson, hagfræðingur:
Engin haldbær rök
fyrir erlendri stóriðju
— Já, það mál er í athugun
að reisa hér verksmiðju til
framleiðslu á gaffalbitum og
talsverður áhugi meðal margra
einstaklinga, sem vilja gerast
hluthafar, þetta er hugsað sem
almenningshlutafélag. Slík
verksmiðja mundi ekki kosta
svo ýkja mikið, einar sex til
sjö milljónir, og er verið að
þreifa fyrir sér með möguleika
lánsfjár. Slík verksmiðja
mundi geta orðið til góðs hér
og með starfrækslu hennar
mundi notast vinnukraftur,
sem fá verkefni eru fyrir hér
enn sem komið er. Þessi hug-
mynd hefur sem sagt fengið
mjög góðar undirtekir hér.
— Heldur þú, að þetta kaup
tún flýti fyrir mönnum að yf-
irgefa jarðir sínar og flytja
hingað?
— Það tel ég ekki og veit
ekki til að það sé skoðun fólks
hér almennt um slóðir. Yfir-
leitt bera bændur og búalið
hér á Héraði góðan hug til
kauptúnsins, ég hef fáa heyrt
halda því fram, að þorpið hér
dragi úr búskap. Þvert á móti
telja margir, að hægt sé að
treysta búskapinn með því að
hafa hér nokkurn markað og
einnig þjónustu. Sem betur fer
er sú raunin, að það er mjög
góð samstaða fólks í þessum
sveitum og þorpinu hér.

EMIL R. B.
JOHANNSSON
Borinn er til moldar í dag vin-
ur minn Emil Rafn Breiðfjörð
Jóhannsson, (sem í daglegu tali
var meðal vina og kunningja kall-
aður Búddi). Emil var dæddur 12.
janúar 1925, en andaðist snögg-
lega 12. marz 1966. Hann hafði
þjáðst af magasári undanfarin ár,
en nýlega tók hann sér frí til að
dvelja hjá móður sinni meðan tog-
arinn, sem hann var á, fór í sölu-
túr. En skyndilega veiktist hann
svo hastarlega, að maginn sprakk,
og gátu læknar ekkert að gert.
Emil stundaði sjómennsku um
langt árabil á togurum. Með
prýði sá hann móður sinni far-
borða og gladdi að jafnaði vini
sína, en sjálfan sig lét hann mæta
afgangi af þessa heims veraldar-
gæðum. Hann var eftirsóttur sjó-
maður og þótti það rúm, er hann
skipaði vel skipað, svo að yfir-
menn hans fýsti ekki að fá ann-
an í hans stað. Glaðastur var
hann þegar hann gat miðlað öðr-
um. Móðir hans fór sízt varhluta
af gjafmildi hans.
Þegar Búddi kom af sjónum til
heimilis síns í Haðarstíg, voru það
ekki sízt bömin við götuna sem
fögnuðu honum ákaft, því aldrei
kom hann svo heim úr erleadri
sjóferð, að hann ekki gleddi þau
öll ásamt móður sinni og vinum.
Nú er stórt skarð höggvið í sjó-
mannastéttina við fráfall Eimils.
Hans er sárt saknað af vinum og
kunningjum, en þó ekki hvað sízt
af móður, systkinum og ungri
dóttur.
Ég vil hér með þakka Emil góða
samfylgd á lífsleiðinni og vona að
við eigum eftir að hittast síðar
bak við móðuna miklu.
Votta eftirlifandi ástvinum hans
innilega samúð.
Guðjón Andrésson.
Frá FUF, Kópavogi
Félag ungra Framsóknarmanna
i Kópavogi mun efna til stjórnmála
námskeiðs. Námskeiðið nefst
sunnudaginn 27. marz n. k. .d. 3
síðdeg's í félagsheimilinu Neðstu
tröð 4. Væntanlegir þátttakendur
snúi sér til fulltrúa stjórnarinnar
sem eru til viðtals í félagsheimil
inu frá 8—10 þriðjudaga, miðviku
daga og fimmtudaga. Veita þeir
allar nánari upplýsingar.
Ég hef ekki enn heyrt í
ræðu eða séð á prenti nokk-
ur sannfærandi rök fyrir er-
lendri stóriðju á íslandi. Áhug
inn, sem ráðandi menn hafa
á henni, verður ekki skýrð-
ur, nema kafað sé eitthvað
dýpra.
Frambornar ástæður hafa
breytzt.
Þær ástæður, sem fram hafa
verið bornar erlendri stóriðju
til réttlætingar, hafa breytzt
frá ári til árs. Fyrst var hamr-
að á svonefndu markaðsöryggi,
sem nú er tæpast lengur á
minnzt. Þá var því mjög á loft
haldið, að með erlendu einka-
fjármagni til atvinnurekstra
flyttist tæknireynsla inn í
landið. En nokkuð langt þótti
seilzt að bjóða útlendingum
auðlindir okkar til þess að
læra af þeim vinnubrögð —
fremur en senda syni okkar
út til tækniþjálfunar, ellegar
þiggja tækniaðstoð frá alþjóð-
stofnunum, sem jafnan stend-
ur til boða, og er þessum rök-
um minna hampað núna.
í seinni tíð er lögð á það
megin áherzla, að nú séu síð-
ustu forvöð til stórvirkjana,
því að kjarnorka verði innan
fárra ára ódýrari en rafmagn
frá vatnsafli.
Líklega eru þetta þó hæpn-
ustu rökin fyrir alúmínverk-
smiðju á vegum útlendinga,
því. að slík verksmiðja yrði
einfaldlega lögð niður, ef kjarn
orka gæti tryggt lægri rekstr-
arkostnað, og væri þá verr af
stað farið en heima setið. Enn
barnalegra er að sjálfsögðu að
gera sér í hugarlund, svo sem
einhvers staðar hefur fram
komið, að kjarnorkan verði ná-
kvæmlega þeim mun ódýrari
en rafmagn, að eldri vatnsafls-
stöðvar muni standast sam-
keppnina, en nýjar ekki!
En þessi staðhæfing um
„síðustu forvöð“ hefur áróðurs
gildi; við verðum sem sagt að
flýta okkur, ef við ætlum ekki
að missa af strætisvagninum.r
Við getum naumast tekið okk-
ur tíma til þess að hugsa mál-
ið. Þessu bragði var beitt, þeg-
ar til umræðu var að ganga
í Efnahagsbandalagið. Eitt dag
blaðanna birti fyrir nokkrum
árum stórfyrirsögn þess efnis,
að slíkt yrði að gerast án taf-
ar, helzt áður en sú vikan væri
liðin, svo að við biðum ekki
meiriháttar tjón. Við höfum
ekki gengið í Efnahagsbanda-
lagið enn og lifum þó sæmilegu
lífi.
Ódýr slagorð.
Nokkuð hefur borið á lág-
sigldum áróðri og slagorðum í
þessu máli. Um tíma var reynt
að veifa kommúnista-grýlunni
framan í alla, sem andæfðu er-
lendri stóriðju. Þegar ljóst
varð, að menn úr öllum flokk-
um voru þarna á öndverðum
meiði við stjórnarvöldin, var
blaðinu snúið við. Þessir menn
voru ekki lengur róttækir, held
ur afturhaldsseggir á borð við
þá, sem stóðu á sínum tíma
gegn talsíma og öðrum fram-
förum.
En érlend stóriðja telst þvi
miður ekki til framfara. Þvert
á móti er hér um að ræða aft-
urhvarf, fyrsta skrefið frá dög
Magni Guðmundsson
um lýðveldisins, til fyrri tíð-
ar, er atvinnutækin voru nær
öll á vegum útlendinga (Dana).
Er hollt að minnast þess, að
þá fyrst hófst öld framfara á
íslandi, er verzlun, útgerð og
iðnaður komst í hendur lands-
manna sjálfra.
Vel metinn þingmaður —
en þeirrar náttúru að fljóta
jafnan með straumnum — lét
svo um mælt- nýlega: „Erlend
stóriðja er það, sem kemur; er
gagnlaust að reyna að spyrna
gegn henni.“
Þessu skýtur skökku við.
Fjárfesting stórvelda í iðnað-
arlega vanþróuðum löndum er
á fallanda fæti. Víða um heim
eru gerð átök, stundum blóð-
ug, til þess að losna undan oki
auðhringanna. Og með tilkomu
Sameinuðu þjóðanna, Alþjóða-
bankans o. fl. stofnana og sjóða
var fátækum þjóðum einmitt
gefinn kostur þess að nýta auð
lindir sínar og byggja upp at-
vinnuvegina sjálfar með hag-
stæðum lánum og styrkjum í
einu formi eða öðru.
Aðeins ein gild rök.
Sannleikurinn er sá, að er-
lend stóriðja er aðeins réttlæt
anleg, ef alvarlegt atvinnuleysi
ríkir. Sú var ástæða þess, að
Norðmenn, sem oft er til vitn-
að, lögðu út á þá braut, en
að öðru leyti er samanburður
við þessa frændþjóð okkar út
í hött, því að hún telur milljón
ir íbúa og hefur aga og her.
Er þess tæplega að vænta, að
við, minna en 200 þús. talsins,
getum með sama árangri stað-
izt ásókn útlendinga.
Nú er kunnara en frá þurfi
að segja, að hér er ekkert at-
vinnuleysi, þvert á móti of mik
il atvinna, launaskrið og verð-
bólga. Á slíkum tímum er ekki
aðeins fásinna að hefja erlenda
stóriðju, heldur er slíkt t il-
ræði við stofnatvinnuvegina,
útgerð og landbúnað.
Staðhæíingar „sérfróðra" um,
að öllu sé óhætt, eru óábyrgar.
Hvað gengur þeim tU?
Þannig vantar bæði grund-
völl og frambærileg rök fyrir
erlendri stóriðju. En hví eru
sumir íslenzkir stjórnmála-
menn þá svo áhugasamir um
hana?
Þessu er vandsvarað. Undir-
rótin er líklega ótti þeirra við
einhæfni atvinnuveganna og
vald ASÍ. Verkföll á td. fiski-
Framhald á bls. 12.