Vísir - 04.10.1974, Qupperneq 6

6
Vlsir. Föstudagur 4. október 1974.
vísir
(Jtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Eréttastj.erl. frétta: Björn Bjarnason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Slöumúla 14. Slmi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Þungbúið loft
Loftið er þungbúið i alþjóðlegum fjármálum og .
viðskiptum um þessar mundir. Sumir spá þvi, að
ný kreppa sé i uppsiglingu um heim allan. Við
þurfum að fylgjast vel með þessu, þvi að einhæfni
innlendrar framleiðslu veldur þvi, að utanrikis-
viðskiptin eru lifæð okkar.
Ekki er samt ástæða til óhóflegrar svartsýni.
Enn sem komið er hefur hagþróunin ekki stöðv-
azt i viðskiptalöndum okkar, þótt hún sé hægari
en áður. Oliukreppan og önnur stundarvandamál
alþjóðaviðskipta geta horfið eins og dögg fyrir
sólu.
Ástandið mun samt enn magna vandamál ís-
lendinga á næstu mánuðum eins og það hefur
gert á undanförnum mánuðum. óvissan i alþjóð-
legum fjármálum veldur þvi, að erfitt er að fá lán
til langs tima. Þetta getur gert strik i reikninginn
i ráðagerðum okkar um lagningu varanlegs slit-
lags á vegi og mikla fjárfestingu i raforkuverum,
svo að dæmi séu nefnd.
Á undanförnum árum höfum við treyst mjög á
erlendar lántökur til að fjármagna ýmis innlend
framfaramál. Hætt er við, að i náinni framtið
verði að treysta meira á innlendan sparnað og
hægari uppbyggingu. Það er ekki að öllu leyti
neikvætt, þvi að erlendar lántökur hafa gengið úr
hófi fram á siðustu árum.
Við höfum ástæðu til að vona, að islenzkar
framleiðsluvörur lækki ekki i verði á erlendum
markaði. Hins vegar eru ekki heldur horfur á
hækkun fiskverðs erlendis. í heild má búast við,
að viðskiptakjör okkar versni nokkuð vegna
stöðugra hækkana á innfluttum vörum. Við
getum þvi ekki reiknað með, að viðskiptakjörin
bæti lifskjör þjóðarinnar á næstunni. Við verðum
eingöngu að treysta á innlenda hagþróun.
Við höfum þegar að mestu leyti tekið á okkur
skellinn af oliukreppunni. Liklega verður enn
nokkur verðhækkun á oliu, en varla i sama mæli
og á undanförnum misserum. Oliuverðið er
raunar þegar orðið óeðlilega hátt, þvi að fram-
leiðslan er mikil og birgðirnar miklar, en
notkunin hefur minnkað vegna verðsins. Margir
hagfróðir menn spá þvi, að þetta óeðlilega ástand
geti ekki haldizt mjög lengi og oliuverðið hljóti að
hrynja fyrr eða siðar.
Við eigum að geta komizt yfir þessi vandamál,
ef við förum gætilega i sakirnar. Vegna óviss-
unnar verðum við að draga nokkuð saman seglin
i fjárfestingu, svo að við höfum ráð á að mæta
óvæntum vandamálum, sem bera kann að garði,
án þess að rýra lifskjörin meira en orðið er.
Nú reynir á þolrifin i þjóðinni. Við verðum að
laga okkur eftir aðstæðum og sætta okkur við
stöðnun i lifskjörum að sinni. Við þurfum að
spara eftir megni til að leggja i varasjóði og fjár-
festingarsjóði, sem hafa verið að tæmast á
undanförnum mánuðum.
«
Með samstöðu þjóðarinnar og vinnufriði á að
vera unnt að verjast áföllum og byggja jafnframt
upp traustari fjárhagsgrundvöll efnahagslegra
framfara. Engin ástæða er til að örvænta, þótt
ýmsar blikur séu á lofti.
Nœr ár síðan
oktoberstnð-
ið brauzt út
ísrael og nágrannariki
þess virðast ámóta fjarri
friðarsamningum núna
og fyrir nær ári — sem er
anzi langt frá — þvi að um
þetta leyti i fyrra brutust
út bardagar og Yom Kipp-
ur-striðið logaði. — Það
hófst nánar tiltekið 6.
október.
Sama óljósa taliö um liklega
bardaga eða hálfgildings
samninga ómar enn núna, eins og
gerði þá, og virðist ekki bara að allt
striðið hafi verið til einskið háð —
eins og flest stríð — heldur hafi líka
allar samningaviðræðurnar eftir
það verið til litils.
Núna ári eftir 3 vikna langa
októberstyrjöldina eru leiðtogar
Israels vondaufir um, að náist alls-
herjarfriðarsamningar milli Araba
og Israela.
Yom Kippur-striðiö var fjórða
styrjöld Araba og Israela á þessum
aldarfjórðungi. Mikið mannfall var
á báða bóga, enda þetta strið eitt
það grimmilegasta, sem þessir
erkifjendur hafa háð. Sáu Banda-
rikin og Sovétrikin til þess að ekk-
ert skorti, að strfðsaðilarnir hefðu
úr aö spila hinum tæknilegustu
morövélum til að halda bar-
dögunum gangandi. Voru þarna
háöir skæðustu skriðdrekabardag-
ar, sem sagan hermir frá eftir að
siðari heimsstyrjöldinni lauk.
Engum I Israel kemur lengur til
hugar að bera á móti þvl, að áhlaup
Egypta og Sýrlands á Israel þegar
Yom Kippur-hátíöin fór I hönd,
kom flatt upp á israelsku þjóðina
og æðstu herstjórnendur hennar.
Hafa ísraelsmenn naumast náð sér
eftir það, hversu óvininum tókst vel
að koma þeim að óvörum. I lýð-
ræðisriki þar sem almenningsálitiö
skiptir mjög miklu létu afleiðing-
arnar heldur ekki á sér standa.
Þeir, sem stóðu við stjórnvöl þjóð-
arskútunnar þá, hafa allir verið
látnir vikja frá. Innan hersins
hefur einnig átt sér stað endur-
skipulagning.
Golda Meir, forsætisráðherra,
sem þá var, aftók með öllu að stýra
nýrri rikisstjórn. Yfirmaður her-
stjórnarinnar, David Elazar, hers-
höfðingi lét af störfum, þegar lágu
fyrir niðurstööur rannsóknar-
nefndar, sem kannaði, hverju það
sætti, að herstjórnin lét árás
Egypta koma svo flatt upp á sig.—
Og hinn nýi forsætisráðherra, Yit-
shak Rabin, sniðgekk Moshe
Dayan, sem þá var varnarmála-
ráöherra, þegar hann myndaði slna
nýju stjórn.
„Gamla varðliðið”, eins og
þessir ráðamenn ísraels höfðu
veriö kallaðir um árabil dró sig að
mestu I hlé. Andlitin, sem komu
fram á sjónarsviðið — I stjórnmál-
unum og innan hersins — voru þó
ekki öll ný. Kannski eitthvað yngri
en ekki bláókunnug og heyra
eiginlega til gamla kerfinu. Samt
hafa þau meiri sveigjanleika til að
bera og breiðari sjóndeiidarhring,
ef marka má yfirlýsingar þeirra. —
Kjarnann I stefnumálum sinum
hafa þeir þó erft frá fyrirrennurum
sínum.
Fyrst og fremst lofuðu þeir þó að
leggja áherzlu á eitt: „Aldrei aftur
verður komið þannig að okkur
blundandi,” lofaði hinn nýi varnar-
málaráðherra, Shimon Peres,
skömmu eftir að hann tók við
embætti.
Og þetta eina ár, sem liðið hefur
slðan, hafa tsraelar notað til að efla
Sigursæiar hersveitir tsraela
bruna áfram I Yom
Kippur-stríðinu, en tjónið var
hroðalegt og mannfall mikið á báða
bóga.
herinn, bæta upp striðstjónið og
afla sér tæknilegra hergagna, en þó
umfram allt til að fjölga bardaga-
sveitum.
Þegar striðinu lauk, stóð tsrael
uppi með landamæri, sem einn ráð-
herrann lýsti sem „öruggum og
verjanlegum”. Og það jafnvel þótt
þeir skiluðu einhverju af hernumda
landinu aftur I samningum um
aðskilnað hinna strlðandi herja I
Golanhæðum og á Sinaiskaga.
Rabin forsætisráðh'erra sagði
núna nýlega: „Þrátt fyrir að frum-
„Aidrei aftur veröur komið að okk-
ur blundandi,” segir Peres hinn nýi
varnarmálaráðherra.
kvæðið hefði verið Arabanna, og
það óvænta komið þeim til góða, þá
tókst herjum okkar að snúa gangi
strlösins við, okkur I hag.....Við
verðum að muna, hver strlðslokin
urðu svo.”
Eini raunverulegi land-
vinningur Araba I strlðinu, sem
þeim tókst að hanga á, var endur-
heimt Egypta á 5-8 milna breiðri
ræmu austur af Súezskurði. Aðrar
vígllnur voru nokkurn veginn þær
sömu eftir Yom Kippur-strlðið og
þær höfðu verið eftir sigur ísraels I
sex daga striöinu 1967.
Israelsher sneri gangi striðsins við og hrakti Egypta á einum stað yfir
Súezskurðinn aftur. Hér er hernumdum sovézkum eidfiaugum ekið heim
til tsraels, en stórveldin sáu til þess að hinir strlðandi aðilar hefðu gnótt
morðvéla.
—JK