Tíminn - 01.10.1966, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
LAUGARDAGUR 1. október 1966
Varnartæknin brást
nú varnarlaus.) 60. Dc6, B\g3!
61. Bxg3, Rlixg3. Hvítur gafst upp.
Hann á enga vörn við —, Dh3J .
Bent Larsen vann það afrek í
Piatigorski-mótinu í Los Angeles
að sigra Tigran Petrosjan tvíveg-
is. Fyrri skák þeirra birtist hér
í þættinum fyrir nokkru, en hin
síðari fer hér á eftir. Skákin er
sérlega vel tefld af hálfu Larsens
og vafalaust lang-bezta skák hans
i mótinu.
Hv-: Tigran Petrosjan.
Sv.: Bent Larsen.
Kóng-indversk vörn.
1. c4, Rf6 2. Rc3, g6 3. g3, Bg7
4. Bg2, 0-0 5. d4, d6 6. e3. (Þessa
uppbyggingu notaðist Petrosjan
við í síðustu einvígisskákinni gegn
Spassky, og einnig Botvinmk, er
hann á sínum tíma varði titUinn
gegn Smyslov. Hún virðist hafa
fátt til síns ágætis nema vera lítið
tefld, enda á svartur ekki í mikl
um erfiðleikum með að fá jafnt
tafl.) 6. —, c6 (Larsen hefur vafa
laust verið búinn að kynna sér
rækilega skák Petrosjans við
Spassky og leggur nú drögiu að
áætlun, sem á að tryggja honum
frumkvæðið á drottningarvængn-
um. Áætlunin reynist vel og hefur
að.sínu leyti úrslitaáhrif á gang
mála í skákinni.) 7. Rge2, a5 8.
b3, Ra6 (Svartur ætlar sér að
sjálfsögðu að leika e7-e5, en vill
fyrst koma í veg fyrir, að hvitur
geti sótt að svarta d-peðinu ineð
B-a3.) 9. 0-0, e5 10. Bb2 (Nú
mundi 10. Ba3 svarað með —, Rb4,
sbr. aths. við 8 leik svarts.) 10
—, He8 11. a3, Hb8 (Kemur í
veg fyrir b3-b4 hjá hvíti og undir
býr sjálfur aðgerðir á drotlning
arvængnum.) 12. h3, h5 (Drottn
ingarbiskup svarts gæti eftir at
vikuim þurft að fara til f5 og þá
er gott að vera búinn að úti
loka g3-g4. Leikurinn hefur auk
þess fleiri góða kosti, eins og
síðar kemur í ljós.) 13. Dc2 (Það
er alltaf að koma betur í ljós, að
uppbygging hvíts er þung í vöf
um og hann á í erfiðleikum með
að finna viðunandi áframhald.
Ilann bíður þvi átekta og lætur
andstæðinginn ráða ferðinni. Ein
kennandi fyrir Petrosjan!) 13 —,
Be6 14. Kh2 (14. d5, cxd5 15. cxd5,
Bd7 mundi einungis vera vatn á
myllu svarts, eins og auðvelt er
að sannfæra sig um. Hvítur má
ekki við því að opna taflið á
þennan hátt vegna veikleikanua á
drottningarvængnum.) 14. —,
Dc7! (f fljótu bragði virðist þessi
leikur gera hvíti kleift að losa
uin sig með 15. c5!?, en málið
er ekki svo einfalt Eftir 15. —,
dxc5 (jafnvel —, d5!) 16. dxeð,
Dxe5! 17. Re4 á svartur svarleik
inn —, Rg4t ásamt 18. —, Dxb2.t
15. Hacl (15. f4 mundi ekki
breyta neinu, svartur léki óhik
að —, b5, eins og í sikákinm.)
15. —, b5 16. cxb5, cxb5 17. Ddl,
De7 (Sennilega var 17. —•, Db6
öruggari leikur.) 18. Rbl? (Tafl-
mennska Petrosjans fram að þessu
hefur einungis miðast við það að
halda í horfinu, enda hefur byrjun
in ekki gefið tilefni til annars.
Staða hans er þröng og útlit er
fvrir, að hún þrengist enn meira
fái Larsen að fara sínu fram. Það
er því vissulega orðið timabært
fyrir Petrosjan að grípa í taum
ana og reyna að losa um stöðu
sína, en þá rís sú stóra spurning-
„Er honum þetta kleift?“ Petro-
sjan er eiginlega þegar búinn að
reisa sér hurðarás um öxl með
þróttlausri taflmennsku sinni o|
vel má vera, að staða hans sé orð
in illverjanleg „strategiskt“ séð.
| En það verður efcki um Petrosjan
; sagt, að hann reyni að spyrna fæti
við örlögum sínum. Síðasti leik-
ur hans gefur ótvírætt til kynna,
að hann ætli sér bara að verjast
og sætti sig við, að Larsen taki
öU völd í sínar hendur. Þetta
er kannski skiljanlegt, þegar þess
er gætt, að Petrosjan er talinn
ráða yfir mestri vamartækni allra
núlifandi skákmeistara, en skyidi
hann hafa órað fyrir því, hversu
gjörsamlega vonlaus staða hans
verður að lokum. Áreiðanlega
ekki. í stað 18. Rbl, átti hvítur
kost á a. m. k. tveimur leikjum,
sem hefðu losað um stöðu hans
án teljandi áhættu, þ. e. 18. Bc6
eða 18. e4. Eftir t. d. 18 BcR,
Bd7 19. Rd5, Rxd5 20. Bxd5 væri
hvítur búinn að létta töluvert á
stöðu sinni og með 18. e4 mundi
hvítur koma í veg fyrir, að svart
I ur gæti þrengt að stöðu hans með
! þeim hætti, sem fram kemur í
skákinni. Auðvitað nýtnr svartur
einnig yfirburða’ í báðum þessum
i dagsljósið veiiurnar í stöðu
hvíts.) 30. —, Bxh3 31. Rxh3, BfS
32. Kg2, Dc6 33. Ddl (Hvítur get-
ur ekkert aðhafst eins og sakir
standa, aðeins beðið þess, sem
koma skal. Staða hans er að vísu
ekki árennileg, en Larsen barf
ekkert.að flýta sér og getur þreif
að fyrir sér án .nokkurrar áhættu.
Næstu 25 leikir veita lærdóms-
ríka fræðslu um það, hvemig meö
höndla á slíka stöðu.) 33. —, Bd6
34. Rf2, Re6 35. Bcl, Rg7 36. Bd2,
Rf5 37. Kh3, Dc8 38. Kg2, Kg7
39. Rhl, Rh6 40. Bel, Da6 (Hér
fór skákin í bið og Larsen gafst
gott tóm til að rannsaka stöðuna.)
41. Rf2, Rf5 42. Dd2 (Svartur hót
aði —, Dxflt 43. KxD, Rxe3t o s.
frv). 42. —, Bb8 43. Rdl, Rg4 44.
Kgl, f6 (Vörn hvíts heldur enn
sem komið er og svartur ákveður
að opna h-línuna til að skapa sér
frekari færi.) 45. Kg2, g5 46. Rf2,
Rgh6 (Svartur verður að sjálf-
sögðu að gæta þess að einfaida
stöðuna efcki of mikið.) 47. hxg5.
fxg5 48. Rdl, Kg6 49. Rh2,g4!
(Svartu er búinn að gera sér grein
fyrir vinningsleiðinni.) 50. Dc2,
Bd6 51. Rfl, Rg8 52. Rh2, Rf6 53.
Rfl, Kh5 54. Rh2, Kg5 55. Rfl,
Rh5 56. Bf2, Rf6 (Leikið til að
vinna tíma.) 57. Bel, Rh5. 58. Bf2

Petrosjan
tilvikum, en hann hefur efcki eins
ótakmarkað rúm til athafna, og
verður í skákinni — Larsen á
vissulega hrós skilið fyrir tafl-
mennsku sína fram að þessu. Hann
hefur eiginlega hitt naglann á
höfuðið í hverjum leik og sýnt
fram á, að taflmennska, sem er
bara „traust**, er ekki alltaf leiðin
til lífsins. Uppbygging hvíts þarf
sannarlega endurskoðunar við.)
18. —,Bd7 (Kemur í veg fyrir 19.
Hc6 og undirbýr að negla niður
miðborðið.) 19. Rd2, e4 20. RÍ4
(20 d5 strandaði á —, Rc5) 20.
—, d5 (Larsen hefur nú fengí'ð
Íþví framgengt, sem hann vildi
:og nú hefst sá þáttur skákarinn
| ar, þar sem hann hægt og sígandi
gerir sér mat úr stöðuyfirbuvðum
sínum.) 21. De2, Dd6 22. Hc2 (22-
f3, sem svartur svarar bezt með
—, Bf5, mundi skapa veikleika á
e3.) 22. —, Hec8 23. Hfcl, Hx«*2
24. Hxc2, h4 (Þessi leikur miðar
fyrts og fremst að því að veikja
hvítu kóngsstöðuna og svipta hvít
öllum gagnsóknarmöguleikum þar.
Þarna kemur í ljós einn góður
kostur leiksins 12. —, h5.) 25. Rfl
(Völdun g3-peðsins er I sjálfu sér
engin nauðsyn, en sannleikurinn
er sá, að hvítur getur ekkert að
hafst.) 25 —, hxg3t 26. fxg3, bl
27. a4, IIc8 (Yfirleitt er það svo,
að sá sem rýmra athafnasvæðis
nýtur, ber hallann af því að fara
í mannakaup. Hér á sú regla ekki
við.) 28. HxHt, BxH 29. h4, Re7
30. Bh3, (Samkvæmt mottóinu:
Mannakaup létta vörnina. Eins og
áður er sagt, þá er ekki víst, að
sú regla eigi við hér. Mannakaup
in virðast aðeins draga betur fram

m

Bent Larsen
(Ótrúlegt en satt, skákinni er
lokið eftir aðeins 4 leiki. Athugið
vel þessa stöðu og reynið að
gera ykkur grein fyrir, hvernig
svartur fer að.) 58. —, Da8! 59.
Bel, Dh8! (Stórkostlegur endir á
gláesilega tefldri skák. Hvítur er
Fiðlutón-
leikar
Fyrstu hausttónleikar Tónlist-
arfélagsins fóru fram í Austur-
bæjarbíói þann 26. sept., er
rússnesku listamennirnir Mark
Lubotsky, fiðluleikari og Lubov
Edlina píanóleikari léku saman
fjórar fiðlusónötur. — Lubotsky
er dugmikill og öruggur lista-
maður með trausta og gallalausa
tækni, hefur til að bera geysi-
legan skaphita, sem stundum
getur orðið all aðsúgsmikill og
gengur þá út yfir tón og túlkun
er sízt skyldi. — Efnisskráin
samanstóð af sónötum eftir
Haydn, Prokofieff og Schnitke
)g var sú síðastnefnda mjög flók
in og erfið í samspili, en þar
kom undirleikarinn Lubov Ed-
lina til með frábæra túlkun og
skynjun, fyrir því er máli skipti
og sýndi hún glöggt, hve mikið
má gera úr tiltölulega litlu efni.
— Hámark þessara tónleika var
samt fiðlusónatan í d-moll eftir
Brahms og var þar bæði ein-
leikur og samleikur með mikl-
um ágætum. — Verk þetta hvil
ir frá hendi höfundar ekki síð-
ur á píanói en fiðlu og kom
þar allt vel til skila í hinum
nána samleik listamannanna. —
Jafngóður undirleikur og hér
var á ferð er sjaldheyrður og
ánægjulegt að heyra nýtt og
persónulegt svipmót með hverju
verki um sig.
Unnur Arnórsdóttir.
Mekong-fljótiS beizlað
Samstarfsnefnd Mekong-áætl
unarinnar fékk nýlega Magsay-
say-verðlaunin fyrir markvissar
framfarir í nýtingu eins af
stærstu fljótum Asíu án hags-
munastreitu viðkomandi ríkja.
Einmitt á þessu svæði — Cam
bodia, Laos, Thailand og Viet
nam, — þar sem svo mikil upp
lausn ríkir á ýmsum öðrum svið
um, en verið að vinna að einni
umfangsmestu og efnilegustu
þróunaráætlun veraldar, Me-
kong-áætluninni.
Mekong-fljótið er eitt af
mestu fljótum í heimi, 4,600
km langt. 50 milljónir manna
búa á svæðinu, sem áætlunin
nær til. í Mekong eru fólgin
margvísleg auðævi, sem fram
til þessa hafa verið furðulega
og hörmulega illa nýtt.
Það er aðeins veitt vatni á
tæplega 3% af svæðunum við
fljótið, þótt auðvelt væri að
koma á fót víðáttumiklu aveitu
kerfi. Næstum engin vatnsorka
er virkjuð í fljótinu, þótt virkj
anlegt vatnsafl í því og þverám
þess sé nóg til að skapa rafmagn
til iðnvæðingar allra fjögurra
landanna. Flóð eru tíð og valda
mikilli eyðileggingu. Erfitt er
að sigla um fljótíð.
Mekong-áætlunin miðar að al-
hliða uppbyggingu svæðisins.
Að henni starfar nefnd fulltrúa
frá löndunum fjórum og starfs
manna frá Sameinuðu þjóðun
um. Mikilvægustu hlutar áætlun
arinnar eru þrjár stíflur.
Pa Mong fyrir sunnan Vienti
ane á að tengja Laos og Thai
land, skapa áveitu á einnar
milljónar hektara skrælnað
svæði í norðausturhluta Thai
lands og í Laos, gefa einnar
milljónar kílówatta vatnsorku,
koma í veg fyrir flóð og auð
velda siglingar. Þessi mikla
stífla er efst á svæðinu og á
að auðvelda framkvæmdir neð
ar. við fljótið.
Neðar verða stíflurnar Sam
bor og Tonle Sap í Cambodia.
Á síðarnefnda staðnum verður
lögð áherzla á fiskirækt, auk
þess sem stíflan gerir kleift að
rækta upp eina milljón hekt
ara.
Þessar þrjár stíflur eiga að
verða fullgerðar á tíu árum Síð
an verða reistar fimm aðrar stífl
ur í fljótinu.
í áætluninni er gert ráð fyrir
hliðstæðum framkvæmdum í
hliðaránum. Nokkur orkuver í
þeim hafa þegar tekið til starfa.
f heildaráætluninni er gert
ráð fyrir, að hægt verði að sigla
um allt vatnasvæðið. Verða gerð
siglingakort af svæðinu, smíð
aðir bátar af nýrri gerð, grafn
ir skurðir, reistar skipasmíða
stöðvar og hafnir.
Með stíflunum verður rennsi
inu jafnað og komið í veg fyrir
flóðahættu. Þarna geta þessi
fjögur lönd einnig fengið allt
það rafmagn, sem þau munu
þarfnast í náinni framtíð. í
áætluninni er einnig gert ráð
fyrir skógrækt og fiskirækt, iðn
væðingu og nýtizku heilsu-
gæzlu.
Mikilvægur hluti áætlunarinn
ar varðar menntun fólksins,
Samstarfsnefndin hefur skipu
lagt námskeið, námsferðir og
útvegað námsstyrki. Þar að
auki er útvegaður fjöldi kennslu
bóka og tæknilegra leiðbeininga
bæklinga.
Þegar hafa verið greiddar um
110 milljónir dollara í formi
beinna framlaga og lána. Næst
um þriðji hluti þessarar upphæð
ar hefur verið greiddur af lönd
unum fjórum, sem hafa hag
af áætluninni. Hinn hluti upp
hæðarinnar er frá 21 landi, 12
stofnunum Sameinuðu þjóð-
anna, þremur sjóðum og frá
nokkrum einkaaðilum.
(Fréttir frá Starfsemi Sþ.)