Vísir - 04.11.1975, Blaðsíða 7

VÍSIR. Þriðjudagur 4. nóvember 1975
7
Þriðju tónleikar Sinfón
íuhljómsveitar íslands
Sinfóniuhljómsveit islands
3. tónleikar, 30. oktöber
Stjórnandi: Karsten Andersen
Einsöngvari: Elisabet Söder-
ström
Efnisskrá:
Wagner: Forleikur að
Meistarasöngvurunum i Nurn-
berg
Jónas Tómasson: 1.41
llaydn: Scena dei Bernice úr
óperunni Antlgónu
Malcolm Williamsson: Mynd af
Degi Hammarskjöld
Brahms: Tilbrigði um stef cftir
Haydn.
Tónleikarnir hófust á for-
leiknum að Meistarasöngvurun-
um i Nurnberg. Þessi glæsilega
tónsmið var fremur dauflega
leikin og kom greinilega i ljós
hversu liðfáir strengirnir eru og
slappir — t.d. i samanburði við
blásarana. Einkum á þetta við
fiðlurnar. Næst á efnisskránni
var verk eftir Jónas Tómasson
sem nefnist einfaldlega 1.41.
Um þetta verk segir höfundur i
efnisskránni:
„Verkið 1.41 er:
a) ný-neo-rómantiskt og
þættirnir heita:
1. Komið i þotu til Islands að
vetrarlagi i myrkri.
2. Krýsuvikurbjarg að hausti.
3. Endurminningar
b) stærðfræðilegs eðlis 1.41 má
tengja formúlu.sem byggist á
mikrókosmiskri konstrúktion
verksins og einnig talnaröð,
sem makrokosmos verksins
byggist á.
c) tónaljóð, sem fjallarum upp-
vaxtarár þriggja manna, sem
hétu Beethoven, Berlioz og
Birkiland.
Veljið rétta skýringu.
Verkefni: Búið til fleiri
skýringar.
Góða skemmtun.”
Skýringar sem þessar bera
vott um ákaflega gott hugarfar.
Höfundur tekur sjálfan sig ekki
of hátfðlega og er það að minu
mati mikil dyggð. Þó var ekki
að heyra neitt spé i verkinu
sjálfu. Still þess er einstaklega
gegnsær og skýr. Jónas skrifar
gjarnan kyrrstæða, spennlausa
músik og notar langa en fin-
gerða tónfleti. Hver þáttur hef-
ur sterk sérkenni og greinist vel
frá hinum. Þetta stutta verk er
mjög persónulegt, og það er
Leiðsla eftir Jón Nordal, JÓ eft-
ir Leif Þórarinsson og nú verk
Jónasar. Er þetta mikil framför
og þakkarvert, enda sýna öll
þessi verk hversu framarlega
islensk tónskáld standa.
Næst var flutt sena Bernice úr
óperunni Antigónu eftir Haydn.
Einsöngvari var sænska söng-
konan Elisabet Söderström.
Hún er mjög góð söngkona,
röddin mikilograddsviðið jafnt,
og tækni hennar prýðileg. Var
auðséð að hér var um þraut-
reynda óperusöngkonu að ræða.
En þrátt fyrir mikla snilli tókst
Söderström ekki að lyfta næsta
verki til flugs en það var Mynd
af Degi Hammerskjöld eftir
ástralska tónskáldið Malcolm
Williamson. Til þess var tón-
smiðin of léleg: safn af lumm-
um úr mörgum áttum, raðað
saman á akademiskan máta i
mikla langloku. En hinn látni
aðalritari Sameinuðu þjóðanna
hefur auðsjáanlega verið fyrir-
taks ljóðskáld.
Seinast á efnisskránni voru
tilbrigði eftir Brahms um stef
Haydns, sálm heilags Antónius-
ar. Þar náði hljómsveitin sér
allvel á strik undir greinargóðri
en nokkuð rólegri stjórn Kar-
stens Andersen.
ogsál, fyrir utan það að kostim-
ir vógu margfalt þyngra en
smágallar.
Sigriður E. Magnúsdóttir
vann þetta kvöld eftirminnileg-
an listasigur i hlutverki aðal-
hetjunnar. Fór saman prýðileg-
ur söngur dans og leikur. Sigrið-
ur er glæsileg á sviði og hefur
mjög létta rödd. 1 hennar túlkun
er Carmen tælandi daðurdrós
fremur en femme fatale. Ég hef
aldrei heyrt né séð Magnús
Jónsson eins góðan og nú i hlut-
verki Don Jose. Röddin er mikil
og hann beitir henni mjög
dramatiskt. Leikur hans var
lika stundum góður, t.d. i loka-
atriðinu, — i stuttu máli sagt:
frábær frammistaða. Walton
Grönroos, ungur finnskur
söngvari sem nú starfar við
þýsku óperuna i Berlin, söng
hlutverk nautabanans.
Grönroos er kraftmikill söngv-
ari. Hann er kannski ekki sú
týpa sem hæfir hlutverkinu en
leikur hans var þaulunninn og
markviss. Grönroos söng hlut-
verkið á sænsku og skyldi ég
hvert orð. Mættu islensku
söngvararnir taka hann sér til
fyrirmyndar þvi að litið get ég
dæmt um þýðingu Þorsteins
Valdimarssonar vegna lélegs
framburðar einsöngvara og
kórs.
Það var sérlega ánægjulegt
hvað sýning þessi var jöfn,
minni hlutverk voru yfirleitt
prýðilega af hendi leyst. Elin
Sigurvinsdóttir og Svala Nielsen
léku stöllur Carmenar, Kristinn
Hallsson og Garðar Cortes léku
smyglara, Halldór Vilhelmsson
og Hjálmar Kjartanssón léku
liðsforingja og Ingveldur
Hjaltested lek hið erfiða hlut-
verk sveitastúlkunnar Micaelu.
Þjóðleikhúskórinn stóð sig
‘ vel, og er betri en áður.
Leikur Sinfóniuhljómsveitar-
innar var kannski veikasti
hlekkur sýningarinnar hvort
sem það var að kenna æfinga-
leysi, áhugaleysi eða lélegri
framkvæmdastjórn. Sérlega
voru fiðlurnar veikar enda
kemst ekki stór hljómsveit nið-
ur i hljómsveitargryfjuna, sem
er litil og þröng. En styrkleika-
jafnvægi milli hljómsveitarinn-
ar og söngvaranna var gott.
Það rikti mikill fögnuður á
frumsýningunni og var flytjend-
um forkunnarvel tekið. Þetta
var mjög vel heppnuð og eftir-
minnileg sýning, prófsteinn á
hæfni islenskra söngvara og
tónlistarmanna. Er full ástæða
til að hvetja sem flesta til að sjá
þessa merku og skemmtilegu
sýningu.
fullt af góðum hugmyndum, t.d.
samspil dempaðra blásara, sem
spila þar að auki flatterzunge
(þ.e. blása r i hljóðfærið) i
fyrsta þættinum.
Það sem af er vetrar hafa is-
lensk verk verið flutt á öllum
tónleikum hljómsveitarinnar.
Ég man eftir mörgum prýði-
legum óperusýningum á frum-
býlingsárum Þjóðleikhússins.
Sérlega eru mér minnisstæðar
sýningarnar á Rigólettó, La
Boheme og La Traviata. En ein-
hverra hluta vegna lognuðust
óperusýningar útaf, og þess i
stað voru mjúsiköl árlegur við-
burður i Þjóðleikhúsinu, en
mjúsikalinu lýsti þýski
heimspekingurinn Adorno á þá
leið að þau væru ruddaskapur
pakkaður inn i sellófanpappir.
En nú á seinustu árum hefur
fyrirtilstilli Sveins Einarssonar
orðið ánægjuleg breyting og
vandaðar óperusýningar eru að
verða fastur liður i starfi
leikhússins. Ég minnist góðra
sýninga á Leðurblökunni,
Þrymskviðu og nú er mjög
ánægjulegt að geta gefið
uppfærslunni á Carmen bestu
meðmæli.
Það er skemmst frá að segja
að sýningin tókst mjög vel og
verður án efa álitinn merkur
áfangi i islenskri óperusögu.
Carmen er með skemmtilegustu
óperum, og ein þeirra allra
vinsælasta. Það er merkilegt
hvað tónlist Bizets er alltaf
fersk og heillandi, þótt hún sé
mikið spiluð. En músikin er
meira en falleg, hún fellur
frábærlega að efninu og þvi sem
er að gerast á sviðinu. Carmen
var um margt timamótaverk,
kannski fyrsta raunsæisóperan.
Að öðrum ólöstuðum átti
hljómsveitarstjórinn Bohdan
Wodiczko mestan heiðurinn af
þessari sýningu. Gerð hans að
LEIKHUS
Umsjón: Atli
Heimir Sveinsson
samanburði við hinar sviðs-
myndirnar.
Um leikstjórn Jóns Sigur-
björnssonar er allt gott að
segja. Samvinna hans við
hljómsveitarstjórann og Baltas-
ar var til fyrirmyndar þvi að
allir þrir stefndu samhuga að
settu marki. Jón gengur Ut frá
þvi að Carmen sé eitthvað
meira en tónleikar i leikbUning-
um. Mikil áhersla er lögð á
dramatiska heild verksins, and-
stæður undirstrikaðar og
spenna verksins mögnuð upp.
Frumsýningin var ekki
hnökralaus, og vissulega eiga
frumsýningar að vera óað-
finnanlegar. En þó fannst mér
þaö ekki koma svo mjög að sök
þvi að allir sem fram komu á
sýningunni lögðu sig fram af lifi
Umsjón
Atla Heimi
Sveinsson
verkinu, niðurfellingarnar, voru
ákaflega sannfærandi, gerðar i
þeim tilgangi- að þétta hinn
dramatiska vef. Það er geysi-
legur hraði i sýningunni og
hvergi auður punktur. Svo
virtistsem einsöngvarar, kór og
hljómsveit ættu fullt i fangi með
að fylgja kyngimögnuðum
hraða Wodiczkos, en það tókst.
Sviðsmynd Baltasars og
bUningar féllu vel að verkinu.
Sviðsmynd var einföld og litirn-
ir minntu á myndir Goya. Þó
fannst mér sviðsmynd 3ja þátt-
ar vera óþarflega stiliseruð i
CARMEN í Þjóðleikhúsinu:
„Kostirnir vógu
margfalt þyngra
en smógallar"
TÓNLIST