Tíminn - 15.11.1966, Qupperneq 5

ÞRFÐJTJDAGUR 15. nóvember 1966
TÍMINN
wmm
Útgefandi: FRAMSÓKNARiFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305, Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. tnnanlands. — í
Iausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Landgrunnið
f einróma ályktun Alþingis um landhelgismál, sem
samþykkt var 5. maí 1959, var lögð á það megináherzla,
,að afla beri viðurkenningar á rétti íslands til landgrunns-
ins alls ,svo sem stefnt var að með lögunum um vísinda-
lega verndun fiskimlða landgrunnsins“. f landhelgis-
samningnum við Breta, sem gerður var veturinn 1961 er
tekið fram, að „ríkisstjórn íslands mun halda áfram að
vinna að fram'kvæmd ályktunar Alþingis frá 5. maí 1959
varðandi útfærslu fiskveiðilögsögunnar við ísland".
Þótt senn séu liðin 7 ár frá því, að áðurnefnd ályktun
Alþingis var gerð, og nær 5 ár síðan landhelgissamning-
urinn var gerður, bólar ekkert á aðgerðum af hálfu ríkis
ríkisstjórnarinnar í þessa átt.
Það var því ekki að ófyrirsynju að Ólafur Jóhannesson
og fjórir þingmenn Framsóknarflokksins aðrir lögðu fram
á seinasta þingi svohljóðandi tillögu til þingsályktunar:
,,Alþingi ályktar að kjósa 7 manna nefnd til að vinna á-
samt ríkisstjórninni að því að afla viðurkenningar á rétti
íslands til landgrunnsins, svo sem stefnt var að með lögun
um um vísindalega verndun fiskimiða landgrunnsins frá
1948, sbr. ályktun Alþingis frá 5. maí 1959 og yfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar í auglýsingu nr. 4 frá 1961“.
í greinargerðinni er það síðan rakið, að þótt mikið
hafi áunnizt með útfærslu fiskveiðilandhelginnar sé ekki
fullur sigur unninn fyrr en tryggður hafi verið rétturinn
til landgrunnsins. Það er samdóma álit þeirra, sem gerst
þekkja, að veiði á uppeldisstöðvum fiskstofnanna á land
grunninu utan núverandi landhelgislínu gangi langt úr
hófi fram. Síðan segir:
,,Það er því orðin brýn og aðkallandi þörf framkvæmda
á grundvelii ályktunar Alþingis frá 5. maí 1959. Það þarf
að tryggja íslandi fulla lögsögu yfyir landgrunninu. Undir
búning þess mál$ þarf að hefja sem skjótast. Ákvarð-
anir í því máli þarf að undirbúa vandlega og á svipaðan
hátt og landhelgisútfærslan var undirbúin á sínum tíma.
Setja þarf kunnáttumenn til að kynna sér mál þessi öll
og réttarþróunina sem rækilegast, svo og til að kynna
öðrum þjóðum málstað íslands og stuðla með öllum til
tækilegum úrræðum að þeirri réttarþróun, sem stefnt er
að með framangreindri Alþingisályktun. Það er þjóðar.
nauðsyn, að um þetta mál og allar ákvarðanir sé sem
allra mest samstaða stjórnmálaflokkanna og þjóðarinnar
allrar. Framgangur málsins er ekki hvað sízt undir því
kominn, að um það og þær leiðir, sem ákveðið verður að
fara ,skapist fullur einhugur innanlands. Þess vegna er
hér lagt til, að Alþingi kjósi 7 manna nefnd til að hafa
forustu í þessu máli ásamt ríkisstjórninni. Með því er
bezt tryggð samstaða. Allar framkvæmdir verða. eins og
áður er sagt, að byggjast á vandlegum undirbúningi. Það
þarf að leggja höfuðáherzlu á sérstöðu íslands í þessu
máli- Það þarf að safna saman og hafa tiltæk öll rök
fyrir málstað íslands, hvort heldur eru siðferðislegs,
sögulegs, efnahagslegs eða lagalegs eðlis. En höfuðatrið-
ið er, að eins og málum nú er komið, þolir það enga bið.
að þegar í stað sé farið að vinna að bví með festu og á
skipulegan hátt að tryggja íslandi fulla 'ögsögu vfir
landgrunninu, svo sem stefnt var að með bingsálvktun
inni frá 1959 og landgrunnslögunum frá 1948.“
Því miður hafnaði ríkisstjórnin því á þinginu í fvrra,
að þannig yrði hafið víðtækt samstarf um framgang
landhelgismálsins. Umrædd þingsályktunartillaga hefur
því verið lögð fram að nýju. Þess verður að vænta. að
hún öðlist nú betri undirtektir. sé það enn ætlunin hjá
þeim að fylgja fram ályktun Alþingis frá 5. maí 1959.
Ásgeir Bjarnason, alþm.
Sveitirnar vant
ar fleira fólk
Þannig mælti góður og gild
ur bóndi fyrir skömmu. Ári3
1930 höfðu 39 þúsundir manna
framfæri sitt af landbúnaði, en
nú a'ðeins 22—23 þús. eða nál.
12% af. íbúum landsins. Eng-
an undrar þótt þcim, sem
muna eftir fjölmennum lieim-
ilum og hverju býli í ábúð finn
ist nú fámennt í sveitum. Þeir
eru sjálfsagt margir sem muna
tvenna tíma í þessmn efnum.
En tilfinnanlegast er þetta þó
þcim, er við fámennið búa.
Hverjar cru orsákir þess að
fólki finnst ekki jafn fýsilegt
að búa í sveitum nú, eins og
áður? Orsakirnar eru sjálfsagt
margar, sem valda þessu, þótt
hins vegar sé ekki hægt að
horfa fram hjá þvf að miklar
breytingar hafa orðið til bóta
í sveitum landsins. Má þar til
nefna að ræktun hefur marg
faldast, húsakynni stórum betri
en áður, rafmagn frá samveitu
á rúml. 3100 bæjum, frá diesel-
stöðvum á rúml- 1100 bæjum,
tækni margs konar er víða til
við heimilis og bústörf, ak-
fært að bæ víðast hvar, skóla-
málum þokað vei áfram all
víða og aðstaða til félagslífs
auðveldari en áður var. Hvað
er þá að í þessum efnum?
Bjóða aðrir atvinnuvegir upp
á betri lífskjör, en landbún-
aðurinn og ef svo er, hvers
vegna er þá ekki hægt að hafa
jöfnuð meiri?
Vissar skýringar í þessum
efnum gefur EfnahaSsstofnun-
in í skýrslu til Hagráðs í ágúst
mánuði sl. Þar segir m.a.:
„Þróun landbúnaðarins á
undanförnum árum sýnir ljós-
lega, hversu erfitt er að ná í
senn hinu þýðingarmikla fé-
lagslega markmiði að jafna að-
stöðu bænda og annara stétta
og því hagræna markmiði að
ekki sé varið til framleiðslunn-
ar nema hóflegu magni vinnu-
afls, fjármuna og annarra
framlciðsluafla. í samræmingu
þessara markmiða er vanda-
mál landbúnaðarins fólgið og
við þá samræmingu hlýtur
framtíðarstefnan í landbúnað-
armálum að miðast hér á landi
jafnt og í nálægum löndnm.“
Hér felst að vísu talsverð við
urkenning á því að þýðingar-
mildð sé að bændur hafi eigi
lakari kjör en aðrar séttir.
Hitt er svo annað mál á
hvern hátt eigi að ná þessu
marki. "Jkki finnst mér það
leyna sér, hvaða leið Efnahags
stofnunin vill benda á í þessu
sambandi, sem sé að hafa að-
eins hóflegt fjármagn og hóf-
legt vinnuafl og hófleg önnur
Cramleiðsiluöfl í landbúnaðin-
um. Þarna er með öðrum orð-
um að því vikið að enn þurfi
að Tækka því fólki sem vinnur
við landbúneð og skammta hon
urn fjármagnið smærra, en ver-
ið hefur- Hafa bændur þó ekki
farið með fullar hendur frá
Asgcir Bjamason
þjóðarborðinu, hvorki að því
er varðar verðlag búvara, ríkis
framlög né stofnlán til fram-
kvæmda, og miklir erfiðleikar
á að fá önnur lán t.d. víxla,
þótt með okurvöxtum séu. Eng
in sérstök fyrirgreiðsla á sér
stað fyrir byrjendur í búskap.
Hafi þeir ekki aðstöðu til að
taka við búi foreldra sinna eða
eigi aðra að, sem geta hjálpað
er sú hætta yfirvofandi að svo
geti farið að þeir verði að
hverfa frá bústörfum slippir
og snauðir og setja sig niður
annars staðar.
Talið er, að árið 1964 hafi
fjármunamyndun j landbúnaði
verið 439.5 millj. króna. Þar
af voru framlög ríkisins 19%.
Vreðlán í Búnaðarbanka fs-
lands 17%, aukning skulda við
aðra en sjóði Búnaðarbankans
16%, cigin vinna, eigin fjár-
framlög og önnur fjárframlög
48%. Þessar tölur bera það
með sér, að framkvæmdir í
landbúnaði eru erfiðar við-
fangs, þar sem stofnlánin eru
jafn lág, sem raun ber vitni
um. Virðast bændur hafa orð-
ið að taka á sig í cigin vinnu
og óhagkvæmum lánum 3/5
hluta af stofnkostnaði fram-
kvæmdanna.
Engan þarf að undra, þott
lausaskuldir bænda fari vax-
andi, þegar þcirra hlutur í fjár
munamynduninni er svona hár.
f verðlagsgrundvelli landbún.
aðarins fyrir yfirstandandi ár
eru lausaskiildir 65,07% af
heildarskuldum bænda. Þessar
tölur tala sfnu máli og sýna
hvert stefnir ef ekki er að-
gert, eða jafnvel dregið úr
þeirri fyrirgreiðslu, sem nú á
sér stað.
Þá kem ég að því, sem köll-
uð eru „önnur framleiðsluöfl.1'
Þar býst ég við að sé átt við
tæknj landbúnaðarins og þjón-
ustustarfsemi hans. Það getur
auga leið að tæknin, þegar
hún ei fullnýtt er öflugt vopn
í þágu framleiðslunnar. Á það
ekki síður við um landbúnað-
inn en aðrar atvinnugreinar.
Það hefur líka sýnt sig, að á
35 árum hefur framleiðsla land
búnaðarins fimmfaldast á sama
tíma og fólkinu, sem vinnur
við þessi störf, hefur fækkað
um 40% en þjóðinni fjölgað
um 80%. Það hlýtur að verða
allra hagur, ekki einungis
bænda að öll þjónustustarf-
semi í landbúnaði sé eins full
komin og góð og kostur er á
hverju sinni. Hver áfangi sem
næst með aukinni tækni og
bættri þjónustu er ávinningur
allra landsmanna.
Það kostar okkur íslendinga
meira en aðrar þjóðir að leggja
sveitabýli í auðn. Hjá mörg
um þjóðum er hægt að nota
hiisakynnin áfram yfir fólk og
iðnað ýmiskonar, sem kemur
í stað landbúnaðarins. Rækt-
aða landið er líka tekið undir
skóg, sem er öruggur tekju-
stofn hverri þjóð, er hann nær
að vaxa. í sárafáum tilfcllum
eigum við íslendingar þessa
kost að nota mannvirkin til
annars er býli fara í eyði, nema
í námunda við þéttbýli í borg
og bæjum. Annars staðar
grotna mannvirkin niður og
fjármagn glatast. Fólkið sem
býr í námunda við eyðibýlin
gefst smásaman upp sakir erf-
iðleika, sem á það hlaðast við
fólksfækkunina. Hér þarf að
spyrna við fótum og veita
sveitafólkinu meiri fyrir-
greiðslu en nú er. Við það
þarf að miða að unga fólk-
ið geti fest rætur í sveitunum
og unað þar við sitt. Þekking
þess og kraftur er meiri en
nokkru sinni fyrr. Við hljót-
um að hafa efni á því að
koma til móts við þetta fólk
engu síður en að leggja rnann
virki í eyði.
Þörfin á þeim liollu fæðu-
tegundum sem landbúnaður
inn hefur á boðstólum
og þau verkefni er bíða úr-
lausnar í matvælaframleiðslu
okkar eykst með vaxandi fólks
fjölda, en talið er að íbúar
landsins verði um næstu alda-
mót 400 þúsund. Framundan
cru mikii verkefnj j sveitum
landsins. Landbúnað verðum
við að hafa- Hann sparar okk
ur mikinn gjaldeyri o? ekkl
má loka augum fyrir því að
hann geti orðið arðvænlegur til
útflutnings. Tímabundin vanda
mál i þeim efnum mega ekki
ráða of miklu um heill og
hag og þýðingu landbúnaðar-
ins í þjóðfélaginu. Það er úti-
lokað að lifa hér á landi þjóð
hollu menningarlífi, nema
Iandbúnaður standi hér
styrkum fótum og það verð-
um við að hafa hugfast, þegar
skipuleggja skai landbúnaðinn
og aðrar atvinnugreinar lands-
manna.
★