Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1926, Blaðsíða 6

6
LESBÓK M0RGUNBLAÐ8INS
26. sopt. ’26.
og sá að leirugur var faldurinu
á skikkjunni Arinbjarnarhaut,
knjma }>essi prindi:
Lýtum var lakrað fat,
lekugur var faldur!
Óleift iiafði einhver
Egils bnnað tekið,
vaxinn npp úr nurnum
iiklala'gra en hann.
Pingurbauguð, beltislvkluð,
b ja r t f öld uð 111 aðh önd,
fagurskikkjuð, sköruleg
Asgerður í útidyrum stóð.
Þá ritar Eggtwt Jóbannsson
„Hugleiðingar um Nýja ísland",
fyrstu íslensku bygðina vestan
hafs, og segir frá því, hvernig
hún kom fyrstu landnemunum
fyrir sjónvr, og hvernig liún var
umhorfs 1875, „þegar kjaltrje
fyrstu landnemanna mörkuðu
fjörusandinn á GSmli.“ — Er og
nokkuð sagt fi á aðbúnaði og kjör-
um þessara íslendinga á fy.rstu
frumbýlingsárunum í nýrri álfu.
Getur maður lesið á milli línanna,
að ekki hefir aðkoman -að öllu
leyti verið glæsileg, og að reynt
hefir á kja.rk og karlmensku, elju
og árvekni landnemanna. Það er
einmitt frásögn eins og ]>essi, sem
ætti að koma hinum ungu Vestur-
íslendinguiu til þess að virða og
elska það þjóðerni, sem fæddi og
ól upp þessi karlmenni, landnen '
ana íslensku.
I þessari ritgerð e.r drepið fingri
á efni, sem mikið er rætt um lijer
á landi og miklum áhyggjum veld-
ur. Það er straumurinn tU bæj'
anna úr sveitunum. — Það vill
hrenna við vestra hjá löndum okk-
ar eins og hjer. Höfundur grein'
arinnar nefnir ýmislegt, sem gera
mætti til þess, að halda unga fólk-
inu í sveitunum. Er of langt mál
að segja frá því hjer. En sumt
af því ætti áreiðanlega við hjer
á laudi, og verðu,r því ef til vill
minst á það síðar hjer í blaðinu.
Guðm. á Sandi á kvæði í Tíma'
ritinu, „Heilsað vesturfara" og
smásögu, „Lauf úr landi minn-
inganna." Sagan er heldur veiga-
lítil, en kvæðið er snjalt og ágæí*
lega ort. Eitt orindið er svona.
Meðan marleiði,r
munda örskreiðir,
háir, brjóstbreiðir
barðar rótreiðir,
okkar landslýði
Ijóma.r dalprýði,
geisla gull^míði
á grnsi og víði.
Þá skrifar Steingr. læknir Matt-
híasson langa ritgerð, sem hann
nefnir „Gamalt og gott — og ilt“,
nokkrar endurmiuningar“. Talar
hnnn um, hve góður skólí fátækí'
in hafi vorið mörgurn manni, „þó
of't væri hann harður“. Minnist
á sparsemi og nýtni, og er þeirr-
ar skoðunar, að þeir kostir sjeu
nú heldur að þverra með okko."
íslendingum. Greinin kemur víða
við. .
Þá eru birt „vísur og kvæði“
eftir Pál Ólafsson, úr blöðum og
brjefulm, sem voru í eign Jóns
.Tónssonar frá Sleðhjót. — Mun
minsta kosti sumt af þessum vís*
um hvwgi vera prentað annar-
staðar.
Sigurður 8kúlason birtir grein
um Þjórsár'dal, rekur sögu hans
eftir fornum og nýjum lieimild*
um, og skýrir að nokk.ru frá,
hverjar orsakir liggja til þess að
bygð eyddist í dalnum. Hann tel-
ur Þjórsárdal einhvern fegursta
staðinn á landi hjer og náttúru*
fegurð þa,r stórbrotna mjög.
„Alþýðumentun á íslandi, úm
það leyti er vestur'flutningar
hófust“ heitir ritgerð eftir .Tónas
J. Húnfjörð. Segir hún frá bóka-
'kosti þeim, sem íslendingar áttu
við að búa um og eftir miðja 19.
öldina. Er hún firóðleg mjög og
merkileg að ýmsu leyti. Sjest, að
þar hefir verið úr minna að moða
en nú. En líklega hefir alþýða
manna hagnýtt sjer betur þær
bækur, so(m þá voru til en nú
gerist.
Loks er löng gæein, „Sitt af
hverju frá landnámsárunum“, er
þar einkum rætt um Marklands-
nýlenduna. — Fýlgir þeirri grein
skýrsla um bæja* og fólkstal í
nýlendunni 1878 og fleira. Ætti
að safna fle’ri þesskonar skýrsl-
um. Því þær eru ómetanleg heim'
ildarrit um feril margra Vestur-
lslendinga.
Auk þessa er í Tíxuaritinu ýmis'
legt fleira læsilegt, svo sem æfin-
týri o g saga eftir ,T. Magmis
Bjornason.
Hve margir íslendingar hjer á
landi kaupa Tímarit þjóðræknis*
fjelagsins?
Þeirri spurninngu var varpað
fram hjer í blaðinu fy.rir stuttn.
Ástæðan til liennnr var sú, að
grunur leikur á, að þeir sjeu helst
til fáir, sem kaupa og lesa Tíma
ritið. En mikill styrkur væri |>að
Vestiwlslendingum, ef við hjer
lieima fylktum okkur um Tíma-
ritið. Þeim væri það fjárhagsleg*
ur styrkur, og það sem meira
máli skiftir, þjóðernislegur styrk-
ur. Og með því að lesa það, fylgj'
umst við best með öllum andleg-
um l>.reyfingum landa vorra fyrir
vestan hafið, og fáum glegst yf-r‘
lit yfir þau öfl, sem eru að mót.i
þá og marka stefnu þeirra.
J. B
SKRÍTLUR.
ANNAÐHVORT EÐA —
Móðirin (við dálítinn telpu-
krakka):
— Nú, nú, elskan mín! Ertu nú
til að fara og heimsækja hana
ömmu þína ?
— Já, tmamma! En á jeg að láta
á mig lianska eða á jeg að þvo
mje.r um hendurnar?
RAKARARNIR Á MARS.
Rakarinn (símalandi): — Jeg
sá í gær í blaði, að Marsbúar
eru að revna að ná tali af okkur.
Gesturinn: — Nú, eru þeir að
því! Það er þá sjálfsagt einhver
af rökurunum á Ma.rs.
ALDUR KVENNA.
Telpuhnokki (við móður sína):
— Hvað gömul ert þú, mamma?
— Það kenmr ekki þjer við.
elskan mín!
— Þú vilt aldrei segja mjer
hvað þú ert gömul. Jeg er virki-
lega farin að sjá eftir, að jeg
skuli hafa sagt þjer, hvað göimul
jeg e«r.