Lesbók Morgunblaðsins - 18.09.1927, Síða 5

LESBÓK MQRGUNBLAÐSINS
293
um slíkt.“ Brynjólfur Pjetursson
var ákaflega veitull, eins og má
sjá af kvæðum Jónasar Hallgríms-
sonar.
2. Heima hjá Gísla Brynjólfssyni.
Heima fyrir var G. B. ræðinn
óg afar fjölfróður maður. Jón Sig-
urðsson skrifaði um liann í dönsku
blaði, þegar hann var gerður að
kennara í íslenskum fræðum við
Hafnarháskóla, að það mætti segja
um hann eins og hefði verið sagt
um i Leibnitz, að hann væri farand
Háskóli að fróðleik. í stofunni þar
sem G. B. las og ritaði voru vegg-
irnir þaktir af bókasképum. Tveir
gluggar voru á herberginu, og
milli glugganna var settur bóka-
skápur sem náði 3 álnir fram á
gólfið og meðfram þeim bókaskáp
var sófi, sem var töluvert bældur.
Á þeim sófa lá sjálfsagt húsráð-
andinn og las, og seildist upp í
skápinn eftir bókunum. Með að
stunda fróðleik á þann hátt, má
komast yfir mikið, en það er erf-
iðara að stefna allri hugsuninni á
einstök atriði. Jeg sá þar móður
Gísla Brynjólfssonar. Þó hún væri
þá gömul kona, mátti sjá á henni,
að mikil fríðleikskona hafði hún
verið, þau mæðgin voru mjög lík.
General de Meza hafði viljað eiga
hana, þegar hún kom roskin ekkja
til Hafnar, en hún vildi það ekki,
þegar á átti að hérða, og má vera
að það hafi verið af ýmsum sjer-
visku éiginlegleikum, sem hers-
höfðingjanum voru inngrónir;
hann t. d. þoldi ekki minsta drag-
súg, og ef einhversstaðar var op-
inn gluggi, þá leitaði hann þang-
að til hann fann hann, og lokaði
honum. Við Gísla son hennar var
hann óvenju góður; hann kendi
G. Br. frönsku, en kenslan fór öll
í framburð á málinu. Frú Bryn-
jólfsson konu Gísla sá jeg þar, og
fanst hún koma fram fínt enn
hispurslaust. Framkoma hennar
var blátt áfram, og við mentaðr-
ar konu hæfi.
Ekki var G. B. sjerlega lagað-
ur fyrir dagleg atvinnustörf. —
Fróðleikurinn var honum fyrir
öllu. Þettí* var haft eftir honum:
„Það er undarlegt, að maður skuli
altaf verða að vinna sjer inn pen-
inga, eins og maður hafi ekki nóg
annað að gera.“ Hann hafði nóg
annað að gera, sem var honum
hugnœmara.
3. Á fyrirlestrum hjá Gísla
Brynjólfssyni.
Hann var orðinn kennari við
Háskólann, en áheyrendur voru
fáir hjá honum. (Prófessorinn í
Austurlandamálum hafði ýmiet
einn eða tvo). Hann benti mjer á,
að jeg’ ætti að hlusta á sig, haun
tœtlaði að halda fyrirlestra um lc.
aldar menn á Islandi, það væri
nálægt þeim námsgreinum er jeg
stundaði. Jeg hlustaði á fyrirlestr-
ana, sem voru haldnir einn tíma
á viku. G. B. hjelt Árna Maguús-
syni ákaflega fram, því Árni var
fádæma fróðleiksmaður eins og
fyrirlesarinn, og þakkaði honum
meira en hann átti skilið. Hann
hafði tæplega fullan skilning á
Skúla, sem barðist alla æfi eins
og albrynjaður riddari fyrir máli,
sem var tapað í upphafi. Skúli var
athafnamaður, en fyrirlesariim alls
ekki. G. B. talaði með fjálgleik
um Jón Eirichsen konferenzráð og
hve sorglegt var fráfall hans, því
Eiricbsen var tilfinningaríkur
stjórnmálamaður eins og fyrirles-
arinn. Alt sem liann sagði um Ei-
richsen bergmálaði í minni sál, og
sumt gerir það enn. Aftur á móti
man jeg ekki til þess, að G. B.
nefndi Magnús Stephensen, eða
Hannes biskup Finsen. Stundum
gerði hann útúrdúra, sem voru
lausir frá aðalefninu og sló þá
stundum niður í mjer eins og eld-
ur í sinu. Einu af þessum smáat-
riðum gleymdi jeg aldrei, þó jeg
skilji eklcert eftir á, hvernig hann
kom því við. Hann las upp þessi
tvö vísu orð:
„Fagrar heyrði jeg raddirnar
úr Niflunga heim,
jeg get ekki sofið fyrir
söngvunum þeim.“
Hann bar þessi vísuerindi svo
vel fram, að mjer þótti sem þau
væru mælt úr öðrum heimi og inn
í þennan, og síðan hafa þessar
hendingar aldrei sofið í minni
meðvitund þó þær hafi tekið sjer
dúra.
4. Harmurinn eftir Rakel.
Um tvítugt eða jafnvel fyr hafði
G. B. felt hug til ungrar hefðar-
meyjar, og hugir þeirra runnu
saman; það fer best á því að kalla
hana Rakel. — Þau áttu ekki sök
á því, að á endanum urðu þau að
fljóta sundur. G. B. var ávalt er-
lendis og foreldrar liennar settu
sig algert á móti ráðahagnum. G.
B. orti þá kvæði, sem varð land-
frægt „Grátur Jakobs eftir Rak-
el.“ Karlmennirnir sungu það í
samkvæmum, og stúlkurnar suugu
kvæðið yfir hannvrðum sínum og
kunnu það frá upphafi til enda,
eða svo var í Skagafirði, er jeg
þekti til. G. B. var alt í einu orð-
inn þjóðkunnur maður. — Þegar
Skagfirðingar lcusu hann á þing
1859, raá telja víst. að kvu'ðið hafi
veitt honum drjúgast lið til að
verða kosinn. Til þess að gera þá
fullyrðingu líklegri, vil jeg minna
á það, að Slcagfirðingar samþyktu
áskorun til Alþingis 1891 um að
veita sjera Matthíasi Jochumssyni
skáldalaun fyrir kvæðið sem liann
orkti um Skagafjörð. Rakel liafði
verið gift í þrjátíu ár, þegar göm-
ul vinkona hennar kom til henn-
ar, og sagði við hana, til að draga
úr eftirsjá hennar eftir G. B., að
hann hefði ekki verið vel trúr
jafnan þessari konu sem hann átti.
„Trúr hefði hann mjer verið, of
jeg hefði verið konan hans,“ svar-
aði Rakel. Á henni var engan bil-
bug að finna eftir heilan manns-
aldur.
I. E.
IrtMlr I Em.
Sinn er siður í landi hverju.
í Birma giftir fólk sig venjulega
innan við tvítugt. Takist foreldr-
unum ekki að koma börnum sín-
um í hjónaband fvrir tvítugsalrl-
'ur, þá fá þau aðstoð til þess lgá
einhverjum, sem betur kann að
snúa snældunni í þeim efnum.
Þó foreldrar pússi oft börn sín
saman eftir því sem þeim bíður
við að horfa, kemur það stundum
fyrir, að foreldrarnir eru ekki
spurðir ráða í þeim sökum.
Þá er tilhögunin þessi. Unnust-
an sest út við glugga í rökkrinu,
kveikir þar á kerti, skreytir sig
með blómum, smyr sig með ilm-
smyrslum — og bíður,