Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1928, Blaðsíða 4
148
LESBÓK MQRGUNJBLAÐSINS
RANNSÓKNAFÖR
Dr. KNUD RASMUSSEN
Síðan dr. Knud Rasmussen var ungur stúd-
ent, fyrir 25 árum, hefir hann með óþreytandi
elju unnið að rannsóknum á lifnaðarháttum,
a-tt, uppruna og andlegum þroska Eskimóa.
Fyrir þessar rannsóknir sínar hefir hann fýr-
ír löngu getið sjer lieimsfrægð.
Merkilegust og frækilegust er ferð hans,
er hann fór á árunum 1921—’24. Lagði hann
upp í þann leiðangur vorið 1921 og kom heim
aftur í árslok 1924. — Aðalleiðin er hann fór
er merkt með strikalínu á meðfylgjandi upp-
drætti, frá „Godthaab“ í Grænlandi yfir til
Labrador yfir Hudsonflóa og síðan um þvert
meginland Ameríku til Nome í Alaska.
Landleiðin bein er hann fór með sleða er
10.000 kílómetrar. En hann lagði ótal lykkjur
á leið sína, og fór oft óravegi til þess að leita
uppi Eskimóabygðir. Reiknaðipt honum svo
til, að hann liefði alls farið 20.000 kílómotra
á sleða, yfir ísa og fannbreiður þessara heims-
skautalanda. (Til samanburðar má geta þess,
að sú vegalengd er nál. 50 sinnum vegalengd-
in landveg milli Reykjavíkur og Akureyrar).
Mun þetta vera lengsta sleðaferð sem nokkru
sinn hefir verið farin.
Meðan dr. Knud Rasmussen var í hjeruð-
unum kringum Hudsonflóa, Baffinsland og
Labrador, tók 16 manns þátt í leiðangrinum,
7 Danir og 9 Eskimóar. En í ferðinni vestur
yfir meginlandið var Knud Rasmussen einn
hvítra manna. Þá voru í fylgd með honum
Eskimóar tveir, er sjást með honum á með-
fylgjandi mvnd, maður að nafni Miteq (er
þýðir æðarfuglinn) og konan Arnarulunquaq
(þýðir, litla stúlkan). Maður hennar var og
upprunalega með í leiðangrinum. En hann
Cap Spartel, sem er Afríkumeg-
in. Er skuggsýnt þar undir höfð-
anum. Njörvasund er þar um 45
km. á breidd. — Þar sem það er
þrengst, eru ekki nema 14 km.
milli landa, en austast ár það 23
km. breitt. Það er 60 km. á lengd
og var hver varðskipalínan við
aðra þvert yfir sundið. Allir menn
voru á verði niðri í kafbátnum, en
4 menn voru á turninum. Var alt
haft viðbúið til þess að fara í
kaf á augabragði, en tvæ*r stórar
sprengjur voru teknar fram og
önnur sett fremst í ka.fbátinn og
hin aftast, á milli tundurskeyta-
hlaupanna. Var settur sinn mað-
urinn yið hverja sprengju og áttu
þeir að vera viðbúnir að hleypa
þeim af og sprengja bátinn sund-
ur í smáagnir, undir eins og kaf-
bátsstjóri sæi oltkur ekki undan-
kornu auðið. Fjell það í mitt hlut-
skifti að vaka yfir sprengjunni
aftur í. Jeg get fullvissað menn
um það, að það grípur mann ein-
kennileg og miður þægileg tilfinn-
ir.g, er maður situr þannig tímun-
um saman vfir þessum vítisvjelum
og bíður eftir skipun um það að
tæta sjálfan sig sundur ögn fyr-
ir ögn.
Kafbáturinn fór nú í gegn um
hverja varðskipalínuna á eftir
annari, er. nóttin var 'niðdimm og
urðu skipin ekki vör við okkur,
þótt við færum stundum ekki
lengra frá þeim en svo sein 200
metra. Um miðnætti fórum við í
gegn um prengslin og j tr var
hættan auðvitað mest. Á stjórn-
borða var Tanger og Oibraltar á
bakborða. Komu kastljós altaf
öðru hvoru frá Gribraltarvígi og
(lýstu upp alt sundið. Við sigldum
eins hratt og vjelarnar gátu fram-
ast 'knúð bátinn. Enginn mælti
orð frá vörum. Ekkert heýrðist
nema skröltið í vjelu’num. Annars
var þögn — dauðaþögn. Allir
vissu hvað yfir vofði, en enginn
æðraðíst. Þannig sigldum við í
fullar tvær stundir. Þá kom skip-
un um að hægja á vjelunum —