Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1929, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
35
sigur. Slíkur ófriður mundi án efa
hafa þær afleiðingar, að forystu
Norðurálfumenningarinnar væri að
fullu og öllu lokið í heiminum, og
ef svo færi, hvort eygja menn þá
annað en myrkur og vonleysi fram
undan?
Er það hugsanlegt, að þjóðirn-
ar muni láta leiðast út í slíkan
hildarleik, eða að nokkur maður,
sem ekki er blindaður af stórlætis-
ofstæki, muni dirfast að taka á
sig ábyrgðina af slíkum verkum?
Ekki er það trúlegt en það eitt
að tala um slíkt sem möguleika eða
jafnvel að nota slíkt sem ógnun,
er hið mesta hættuspil. Það tjáir
sannarlega ekki að leika sjer að
eldinum, það er að bjóða hætt-
unni heim. Af öllum kröftum verð-
um vjer að vinna á móti þessari
stefnu; af öllum huga verðum
vjer að vinna að því að útrýma
þessari hættulegu fávisku og
stuðla að friði og einingu þjóða á
milli.
En í ákafa vorum til þess að
gera framtíðina trygga, megum
vjer hinsvegar ekki láta oss sjást
yfir það, að alþjóðastefnan hefir
einnig í sjer fólgnft hættu fyrir
framtíð mannkynsins, þó að hún
sje alt annars eðlis. Þó að menn
óttist vígbiinaðinn og þeim blæði
í augum öll sú eyðsla fjár og
manna, sem hann hefir í för með
sjer, freistast margir til þess að
ætla, að besta tilhögun framtíðar-
innar sje Bandaríki Evrópu eða
jafnvel alls heimsins, með amer-
íksku sniði, þar sem tollmúrunum
milli landanna verður ekki aðeins
Svift í burtu, heldur einnig landa-
mærum ríkjanna, að svo miklu
leyt sem unt er. í fjarsýn blasir
við þessum mönnum hugsjónin um
eilífan frið, þar sem úlfurinn býr
hjá lambinu og mannkynið er orð-
ið að einni fjölskyldu með sam-
eiginlegu húshaldi, til þess að nota
þessa jörð vora svo sem auðið er
að heimili handa sem mestum
fjölda hamingjusamra einstak-
linga, og heimsmenningin er orð-
in öllum sameiginleg og allir tala
helst eitt og sama tungumálið. Þá
yrði hnötturinn allra föðurland og
enginn takmarkast framar af máli
eða þjóðerni. Sjerhver maður og
kona geta farið út í víða veröld,
þangað sem hver kann helst að
óska, til þess að finna hin bestu
og hagkvæmustu skilyrði til þess
að neyta hæfileika sinna og fram-
tíðarmöguleika. — Þannig myndi
framleiðsla mannkynsins ná há-
marki sínu og afkoman verða auð-
veldari fyrir alla. Ættjarðarástin,
hin hlýja tilfinning til síns eigin
lands og þjóðar, myndi þá verða
úrelt. hugtak, þröngsýniskend ást
á litlum bletti, en í stað hennar
myndi koma kærleikur alheims-
borgarans.
Þetta er óneitanlega fagur
draumur, sem hætt er við að smita
út frá sjer. En ef hægt væri að
hugsa sjer slíkt Paradísarástand
á jörðunni, hvað tælci þá við?
Paradísarástandið er kyrstaða.
í eðlisfræðinni er lögmál, sem seg-
ir svo, að þar sem einskis afls-
munar gæti framar, allar andstæð-
ur í hita og öðrum aflmyndum
sjeu þurkaðar út, þar hætti öll út-
geislun, allar breytingar, öll lífs-
störf; það er dauðinn sjálfur. En
eins er þessu farið í þjóðfjelaginu;
jöfnuðurinn vinnur gegn þroskan-
um; það eru einmitt andstæðurn-
ar, mótsetningarnar, milli þjóða og
einstaklinga, sem eru skilyrði fyr-
ir gagnkvæmum áhrifum, breyt-
ingum, hreyfingu, framförum. Án
þessara skilyrða stirðnar þjóðfje-
lagsstarfsemin smámsaman og
menningin verður eintrjáningsleg.
Þetta er náttúrulögmál, sem vjer
getum ekki gengið fram hjá.
Það má vel bera þá mótbáru
fram, að hinu besta hugsanlega
ástandi með fulium jöfnuði verði
aldnei náð, og þess vegna sje
hættulaust að vinna að markinu
og færast þannig hægt og hægt
nær því í mörgum áföngum. En
samt sem áður verða menn að
lcannast við það, að annað sje
þó betra en að setja sjer það
takmark, sem leiða myndi til kyr-
stöðu eða dauða, ef því væri náð-
Það er betra að gera sjer það
ljóst, hvert vjer viljum stefna,
og eins hitt, að sú starfsemi, sem
rniðar að alþjóðasambandi og leit-
ast við að þurka út allan þjóðern-
ismismun, hefir í sjer fólgna al-
varlega hættu fyrir menningar-
þroska mannkynsins 1 framtíðinni,
jafnvel þótt hugsanlegt sje, að
slíkt myndi bæta nokkuð lífskjör
mannanna. En í þessu efni á það
ekki síst við, að „maðurinn lifir
ekki af einu saman brauði“.
Samkvæmt því, sem hjer er
sagt, myndi stefna alþjóðastarf-
semi vorrar vera sú, að leitast af
alefli við að auka vináttu og tor-
tryggnislaiisa samvinnu milli þjóð
anna, einkum að því er snertir við-
skiftalífið, svo að það er óhugs-
aftdi, að ágreiningur milli ríkja
verði framvegis til lykta leiddur
með hnefarjetti; það verður að
ieitast við að afnema tollhömlur
milli landa, svo að verslunin geti
orðið frjáls um víða veröld, og
þannig ijett undir með þeim iðn-
rekstri og þeirri^framleiðslu, sem
á við náttúrlegust skilyrði að búa
í hverju landi um sig. Það verða
að vera frjálsar samgöngur og við-
skifti milli þjóðanna og frjáls
menningarálirif á allar hliðar,
bæði andleg og efnaleg. En jafn-
fraint verður að hlúa vandlega að
stjórnarfarslegu og andlegu sjálf-
stæði þjóðanna inn á við, þjóðleg-
um sjerkennum þeirra, máli, menn
ingu, siðum og háttum, öllu, sem
einkennir þær, sem sjerstakar þjóð
ir. Menn verða stöðugt að hafa það
hugfast, að þróunin í náttúrunni
miðar ekki til einangrunar, held-
ur til greiningar, ekki að jöfnuði,
heldur til misjafnaðar. Og í mann-
lífinu er það einmitt mismunurinn,
margbreytnin, sem gerir lífið auð-
ugra og fyilra og forðar oss frá
banvænu oki hversdagsleikans og
drepandi leiðindum.
En menningunni er ekki ein-
ungis hætta búin af alþjóðastefnu,
sem miðar að því að hefla allar ó-
jöfnur af þjóðunum og sljetta alt
út. Svipuð hætta og þó enn meirí
er fólgin í hinni kommúnistisku
alheimshreyfingu og sameignar-
stefnu hennar, ef hún næði fram
að ganga. Hún miðar að því að
gera vinnustjettirnar í öllum lönd-
um alþjóðlegar, og ef unt er, að
skipa aliri heimsbygðinni í eina
hjörð undir „alræði öreiganna“.
Sama stefna á að ríkja alstaðar,
sama markið og sama tilbreytinga-
leysið. í því nýja þjóðfjelagi er
rjettur einstaklingsins til sjálfs-
þroskunar algerlega skertur. Hin
mikilvægu og hollu áhrif, serp