Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1929, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
37
Frá Jugoslavíu.
Jug’oslavía. Svæðið á kortinu, seni merkt er með þjettum
skástrikum, er Serbía, eins og hxín var fyrir Balkanófriðinn sein-
asta. Svæðið sem er merkt gisnum strikum er land það, Makedonía,
er Serbar fengu í sinn hlut eftir Balkanófriðinn, og sýna bæði
þessi svæði Serbíu eins og liún var þegar heimsstyrjöldin skall á.
1 tilefni af því, að Alexander
konungur Jugoslavíu hefir tekið
sjer einræðisvald, hefir frjettarit-
ari „Berliner Tageblatt" haft tal
af Matsjek foringja Króata um
kröfur Króata, og gaf Matsjek
honum eftirfarandi upplýsingar.
Matsjek.
Aðalkrafa Króata er sú, að úr
Jugoslavíu skuli gerð bandaríki,
og að þessi ríki sje Slavonía, Kró-
atía og Dalmatía, Bosnía, Herse-
gowína, Montenegro, gamla Serbía
og Makedonía.
Þessi krafa leiddi til morðanna
í þinginu í fvrra og nú til þess að
konungur hefir telcið sjer einræðis
vald. Og til frekari skýringar á
málinu hefir blaðamaðurinn fengið
þessar upplýsingar hjá Matsjek.
Blöðin í Belgrad hafa þvertekið
fyrir það, að hægt sje að verða
við kröfu Króata, bæði vegna þes,
að þá væri Serbía ofurseld ágangi
annara þjóða og vegna þess að
þá mundu rjettindi Serba, sem sig
urvegara í stríðinu, að engu orðin.
Þegar þessi afstaða blaðanna í
Belgrad er athuguð, verður að
taka tillit til þess, að þá er stríð-
inu lauk 1918 og Serbar voru
meðal sigurvegaranna, þá kröfð-
ust þeir þess að fá í sinn hlut allan
þann hluta af Króatíu þar sem
Serbar ættu heima innan um Kró-
ata. Báru þeir því við að þeir vildi
frelsa alla þá Serba, sem heima
ættu í Króatíu. En Króatar mót-
mæltu þessu harðlega, og voru
þeir svo einbeittir að Serbar voru
farnir að hugsa um að láta Kró-
atíu og Slavoníu sigla sinn eigin
sjó — að hætta við þá hugmynd
að stofna stórslavneskt ríki og
iáta sjer nægja að stofna stór-
Serbíu, er næði yfir Serbíu, Banat,
Bosníu, Herzegovínu, Suður-Dalm-
atíu, Montenegro og Makedoníu.
Með friðarsamningunum, og þá
sjerstaklega Versalasamningnum,
var það viðurkent, að Serbar
skyldi fá Makedoníu í sinn hlut
sem herfang, en að hin löndin, sem
nú erú í Jugoslavíu — sjerstaklega
})au lönd, sem áður lutu austur-
íska keisaradæminu — skyldi alls
ekki skoðuð sem herfang. I frið-
arsamningunum er það sjerstak-
lega tekið fram, að þessi lönd
hafi af frjálsum vilja gengið í
Zivkovitsch
hershöfðingi og hinn nýi ráðgjafi
Alexander konungs.
samband við Serbíu, til að mynda
l.ið jugoslavneska ríki. Serbar hafa
heldur ekki tekið Montenegro her-
skildi, heldur inniimað það ineð
klækjum, því að Montenegro var
scm sjálfstætt ríki í ófriðnum á
móti Miðveldunum, alveg eins og
Serbía. En um þá staðhæfingu
Serba, að þeir vildi frelsa alla
scrbneska menn undan ánauðar-
oki Króata, er það að segja að
Króatar hafa aldrei kúgað eða und
irokað ])á Serba, sem í Króatíu
eiga heima.
Þessar fáorðu skýringar Mat-
sjeks sýna það gliigt hvað á milli
ber. Og um Baikan er því þannig
farið, að jafnharðan sem einhver
þjóðflokkur þar losnar undan er-
lendri ánauð, lendir hann undir
annari ánauð, máske sýnu verri og
erfiðari að losna undan,