Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1929, Side 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
293
Óeirðirnar í Palestínu.
Myndin bjer sýnir Grátmúrinn í Jerúsalem, ]>ar sem rjett-trú-
aðir GySitigar. safnast saman til að gráta hin grimmu örlög þjóðar
sinnar. Sagt er, að múr þessi sje síðustu leyfar af musterinu mikla
o" háfa Gyðingar um aldir haft levfi ti! bænahalds.
Síðaji fyrir síðustu mánaðamót
hafa livað eftir annað komið sím-
fregnir um það, að blóðugir bar-
dagar væru nú háðir í Palestínu.
Ósamkynja eru þær. fregnir sem
berast um það, hve margir hafi
látið lífið i bardögum þessum. í
síðustu erlendum blöðum, sem
hingað hafa komið, eru allítarleg-
ar símfregnir þarna sunnan að.
Eftir þeim að dæma hafa bardag-
arnir verið háðir með mikilli
grimd.
Par er skýrt frá því að Arabar
1 afi ráðist. á Gvðinga í allmörgum
borgum, limlest og drepið konur
og börn. Og <jafnvel í sjálfri Jerú-
salem liafi þeim tekist að hand-
eama nokkra Gyðinga og líflátið
þá með hryllilegum hætti. Herlið
það sem Englendingar hafa í Pale-
stínu að staðaldri, er mjög fáment,
og gat það því eigi reist rönd við
áhlaupum Araba. Enska stjórnin
sendi herskip frá Malta og lierlið
frá Egyptalandi, til þess að skakka
k'ikinu. Var upphaflega búist við
þvi, að hinu enska herliði mundi
fljótt takast að bæla niður óeirð-
irnar þarna. En símfregnir þær,
sem liingað liafa borist eftir mán-
aðamótin bera ekki vott um að
þær spár hafi ræst til fulls.
En hver er undirrót óeirðanna?
spyrja menn.
Undirrótin er í stuttu máli þessi:
Fyrir rúmum fimtíu árum vaknaði
lireyfing meðal Gyðinga víðsvegar
um heim, í þá átt, að þeir skyldu
hverfa heim til síns forna föður-
iands og nema þar land að nýju.
— í upphafi var eigi ætlast til að
hinir nýju landnemar þyrftu á
neinum sjerrjettindum að halda.
En er leið að aldamótum, tók að
bera á ]>eirri skoðun meðal Gyð-
: 'ga, að stórveldunum ba-ri skylda
til að sjá Gyðingaþjóðinni fyrir
viðurkendu og lögtrvgðu heimili
i Palestínu; eða að minsta kosti
að þeir, er þangað vildu fara,
fengju þar tryggan og öruggan
verustað. 1917 gaf enska stjórnin
ú+ yfirlýsingu um það, að þeir
skyldu sjá um að svo gæti oi’ðið.
Yfirlýsingin er kend við Balfour
lavarð. En Arabárnir í landinu
litu svo á, að þrengt sje kosti
þeirra með þessu nýja landnámi.
Ilefir óán.ægja |)eirra farið vax-
andi, þar til nú, að ílr henui liefir
orðið eldlieit u|)preisn og blóð-
ugir bardagar.
Landnám Gvðinga hefir að ýmsu
leyti blómgast á síðari órum. —
I.andnemarnir hafa notio fjárhags-
iegs stuðnings frá auðugum Gyð-
iugum víðsvegar um heim. Þeir
nafa notið verndar frá umboðs-
stjórn Englendinga þar i landi.
f.leð dugnaði og fyrirhyggju hafa
þeir unnið að ræktun landsins og
byggingu nýrra sveitaþorpa. — I
i ugnaði og verklegri kunnáttu
slanda þeir miklu fram en Arabar,
sem fyrir eru í landinu.
Á árunum 1917—1927 keyptu
landnemarnir 50 þús. ekrur lands
i Palestínu. Á sama tíma konni
70 þús. landnemar þangað. Mikill
hluti þeirra settist að í hinni nýju
borg Tel-Aviv. Sú borg hefir nú
40 þús. íbúa og er hún miðstöð
hins nýja. landnáms, hiifuðborg
liins nýja Gyðingalands. Er það
fögur borg, með breiðum götum
og snyrtilegum skemtigörðum. —
Meira kveður ])ó að framkvæmdum
Gyðinga á sviði akuryrkjunnar.
Það er nærri óskiljanlegt, hverju
þeir liafa áorkað á svo stuttum
tíma í því efni. Óskiljanlegt, ef
íaenn ekki vissu hve mikils styrks
þeir njóta víðsvegar að úr heim-
inum. — 1 sambandi við nýrækt
|>eirra hafa þeir sett upp búnað-
arskóla, þar sein þeir geta kent
bændaefnum. hvernig eigi að búa,
undir þeim radíttinarskilyrðum,
sem ])ar eru í-landi.
Hinu nýja landi Gjrðinga er
skift i 28 landnám; sum þeirra ná
aðeins yfir lítil svæði og ern eign
20—25 fjölskyldna. Búskaparrekst-
urinn er sameiginlegur hjá ölluin
fjölskyldum ])essnm. og rikir þar
að miþln leýti sameign. Sl?ó]ap