Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1929, Qupperneq 6

294
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
eru þar góðir og eru börnunum
J>ar kend 3 tungumál: bebreska,
árabíska og enska. Sjerstök á-
hersla er lögð á hebreskunámið. A
stærri landnámssvæðunum eru um
250 íbúar á hver.ju. Þar er landinu
skift milli sjálfseignarbænda.Er alt
mlit fyrir, að J>að fyrirkomulag
revnist betur. Efnahagur er þar
betri, og framleiðsla þeirra gengur
greiðar.
Mest af því landi, sem Gyð-
nigar hafa fengið þarna, lá ónot-
að og óyrkt áður en þeir komu.
Þeir hafa því í raun og veru ekk-
ert eða sama sem ekkert tekið frá
Aröbum þeim, er J)ar voru fyrir.
Framleiðsla þeirra er bygð á sköp-
un nýrra verðmæta. Samt sem áður
líta Arabarnir svo á, að verið sje
að troða þeim um tær. Og enda
þótt hjer sje um tvo skylda l)jóð-
flokka að ræða, þá eru trúarbrögð
þeirra og menning svo ólík, og
óvildarhugur þeirra í millum svo
ríkur, að lítið þarf t.il ]>ess að
dragi til fnlls fjandskapar.
Nokkru eftir að uppreisnin
hraust, út, átti frjettaritari Ber-
lingatíðinda tal við Gyðing einn,
sem búsettur er í Khöfn, en fædd-
ur í Palestínu og því mjög vel
kunnur öllum staðháttum þar. —
Hann sagði m. a.:
Alt bendir til þess, að .uppreisn
þessi sje rækilega undirbúin, og
henni sje ekki beitt einasta gegn
okkur Gyðingum, heldur jafnframt
gegn umboðsstjórn Englendinga í
Palestínu. Arabar hljóta að hafa
yfir allmiklum lierafla að ráða,
úr því þeir voga sjer að ráðast á
herliðið enska, sem J)ar er að stað-
aldri. Það er og augljóst að enska
stjórnin lítur svo á, að hjer sje
alvara á ferðum úr því hún sendir
herskip þangað austur.
Hann sagði ennfremur:
Er jeg fekk fyrstu fregnirnar
um óeirðir þessar, leit jeg svo á,
að hjer væri aðeins um smá ouni
að ræða. — Fvrir fimm árum
rjeðust Arabai á íandneniaþorpið
Petach Tikwoh. Árás þessa höfðu
þeir undirbúið mánuðum saman.
Þeir hófu hana með fylktu liði.
Höfðu þeir með sjer asnalestir
undir steinolíu, er þeir ætluðu að
nota til þess að kveikja í þorpinu
og brenna það alt til kaldra kola.
Kvenfólkinu ætluðu þeir að ræna
og fundum við í fórum þeirra skrá
yfir konurnar í þorpinu, þ^r sem
tilfært var, livernig þeir ætluðu
að skifta þeim á milli sín. En enda
])ótt Gyðingar væru mörgum sinn-
um liðfærri en Arabar, tókst þeim
að reka Araba af höndum sjer. Af
Gyðingum fjellu aðeins 7, en yfir
-í 0 Arabar.
I þetta skifti hljóta árásirnar
að vera mikln betur undirbúnar
og það með sjerstakri varkárni,
úr því hvorki við nje Englending-
ar höfum haft neinar njósnir af
]>eim. Því hefir verið fleygt, að
Tyrkir myndu standa á bak við
uppreisn þessa, en um það er ekki
hægt að fullyrða að svo komnu.
Englendingar liafa aðeins 800
rnenn í landinu undir vopnum og
er það alt of lítið. Þeir þyrftu að
ltafa ]>ar um 5000 hermenn. Hefðu
|<eir með þeim mannafla getað
liaft fullkomið og óskeikult vald í
iaiidinu. — En Englendiirgar hafa
aldrei levft Gyðingum að æfa sig
í vopnaburði og mun það ])ví Htt,
stoða, þótt þeir nú fái Gyðinga-
stúdenta í iögregluliðið.
Uppreisnin byrjaði í Jerúsalem,
eftir því sem skeytin herma. Upp-
hafsmenn óeirðanna þar, komu út
úr Omar musterinu, gegnum hið
nýja hlið í Grátmúrunum. Grát-
riúrinn er á yfirráðasvæði Araba.
Niðurlag.
Er menn í fyrsta skifti sjá hina
miklu tjaldborg við Ommen, verða
menn bæði undrandi og hrifnir;
og ekki víst vegna þess að alt,
sem þarna er aðhafst, byggist á
því, að ungur maður einn muni
hafa boðskap að flytja og andlega
yfirburði, sem geti haft gagngerð
áhrif á alt mannkynið.
*) í síðustu Lesbók hafði óvart
slæðst inn í fyrirsögnina guðspek-
ingafundirnir, en átti auðvitað að
vera Stjörnufjelagsfundirnir,
En á undanförnum öldum, hefir
aldrei verið við því amast, að Gyð-
ingar fengju þar að fara ferða
sinna; enda er það þeim bráð-
i>auðs}rn. Þjóðarsál Gyðinga og
1 rúarbrögð heimta að þeir fái að
liafa aðgang að múrnum. En Eng-
hndingar liafa hjer verið svo
skammsýnir, að þeir hafa álitið, að,
þeir gætu synt bil beggja, og að
þeir gætu miðlað málum milli Gyð-
inga og Araba. Þeir gæta ]>ess ekki
hve þessir þjóðflokkar eru ólíkir
og hve erfitt er að koina sarnræmi
og samúð á, á milli þeirra. Þeir
ættu að taka það til greina, að
Gyðingar ráðast ekki á varnar-
lausar konur; eru yfirleitt ekki
siðlausir ribbaldar og ætla sjer
rkki að þröngva Aröbum út úr
landinu.
Heimildarmaður blaðsins bendir
að lokum á það, að óeirðir þessar
hefðu aldrei gosið upp, ef land-
nemarnir liefðu haft leyfi til að
hafa vopnabúnað sjer t-il varnar.
En nú, þegar í þetta óefni er
komið, livílir sú skylda á ensku
stjórninni að taka í taumana og
verja líf og limi landnemanna. —
Með Balfour-yfirlýsingunni 1917,
tóku Englendingar skyldur sjer
á herðar, sem þeir verða að fram-
fylgja. Takist þeim það ekki, mun
það verða þeim til mikils álits-
linekkis, en Gyðingum til ómet,-
anlegs tjóns.
Tjaldborginni er ágætlega stjórn-
að, og mikið af vinnunni, sem þar
er lögð frarn, er unnin ókeypis.
('ndanfarin ár hefir tjaldborg
þessi verið reist. Aðalgöturnar
milli tjaldanna bera sjerstök nöfn.
Skýli fyrir umsjónarmenn og afl-
stöð og aðrar nauðsynlegar bygg-
ingar eru látnar standa kyrrar
milli fundanna. I borginni er póst-
hús, banki, ferðamannaskrifstofur,
símstöð, slökkvistöð, búð, matsölu-
síaðir, spítali, blaðamannaskrif-
stofa og bókaverslun.
það er mjög eftirtektarvert Qg
———-—
Stjörnufjclagsfmidirnir* í Ommcn.