Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1929, Blaðsíða 5

Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1929, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 325 Þá er og hægt með þessu móti að kómá öllu því fyrir almennings- sjónir, sem mönnum þykir máli skifta, kippa því burtu eða end- urbæta það, sem úreldist, og jrfir- leitt bæta því við, sem þurfa þyk- ir, hvenær sem er. — Hversu stórt var Lesarka- safnið áætlað í upphafi? — Gert var ráð fyrir 100 örkum, er síðar skyldi auka við, og skifti jeg örkunum í 13 flolrka. Býst jeíg við, að koma megi öllu því efni, sem erindi á í lesbækur, í einhvern flokka þessara. En ef svo reyndist ekki, þá er ekki annað en bæta nýjum flokkum við. — Hvernig gerið þjer grein fyr- ir niðurröðun og e'fnisvali? — Ef gefa skal yfirlit yfir efni lesarkasafnsins, er eðlilegast að skifta flokkunum í 4 aðalþætti. Einn þeirra fjallar um íslensk efni. Annar um erlend efni, og hinn þriðji um ýmislegt xir ríki náttúrunnar og verklegar og and- legar framkvæmdir, og hinn fjórði um ýmsa hluti almenns eðlis. 1 íslenska hlutanum er fyrst flokkurinn: Sa,ga og sagnir. Þar eru kaflar úr sögu vorri frá elstu tímum, og alt fram.á vora daga. Þar eru m.a. kaflar úr íslendinga- sögum, t. d. um fyrsta landnáms- manninn, um Gretti, Gísla Súrsson, aðalþráðurinn úr Njálu og Lax- dælp, o. fl. Þar eru kaflar úr Bisk- upasögunum, Snorra-Eddu, frá- sagnir af Skaftáreldum, Jóni Ara- syni, Fjalla-Eyvindi, Niels Finsen o, m. fl. Þá er flokkurinn Þjóðarhættir. Þótti mjer einkum skemtilegt að safna í þann flokk, af því að lítið ei af því efni í öðrum lesbókum. í þessum flokki e'r leitast við að draga fram á sjónarsviðið lýsing- ar af atvinnuvegum vorum og lifnaðarháttum fyr og síðar. Þar er um hjásetu, baðstofulíf og brúð- kaupsveislu í sveit eftir Jón Thoroddsen, um jól í sveit, um sjómensku eftir Odd Oddssön, egg- tíð og stekktíð eftir Þórhall Bjarnarson, um fuglaveiðar og um melkorn eftir Þorv. Thoroddsen, um förufólk og ferðalög, um fjallafetðir, vinnubrögð á togur- um, mannskaðaveður á s^jó o^ landi, um sveitalíf og Reýkjavík- urlíf o. s. frv.- Þriðji íslenski flokkurinn heitir Heima og heiman. Hann f jallar um líf og háttu íslendinga lijer og erlendis, en flytur.þó einltum stað- lýsingar. í lýsingum íslenskra staða er lögð sjerstök áhersla á, að rekja he’lstu sögulega viðburði, sem gerst' hafa í sambandi við livern stað, auk þess sem umhverf- iuu er lýst, því hver staður hefir sína sögu, og enginn þekkir stað- inn svo veþ sje, nema hann þelcki sögu hans um leið. Flokkur þessi he'fst á lýsing landsins, eins og það kemur bestu skáldum vorum fyrir sjónir. Koma þau þar fram á skáldaþingi og lýsa einkennum landsins, hvert með sínum hætti. Þá kemur lýsing sögustaða, t. d. greinir um Skál- liolt, Hóla, Þingvelli, Möðruvelli í Hörgárdal, Hlíðarenda og Berg- þórshvol, og lýsing nokkurra at- liafnastaða, svo sem Reykjavíkur, og annara kaupstaða, kaflar um stúdentalíf tslendinga á Garði, og um Ve'stur-lslendinga o. fl. Bókmentaflokkur heitir hinn fjórði íslenski flokkur. — Kaflar þessa flokks eru, eins og flestir aðrir, valdir með það fyrir aug- um að vekja löngun lesendanna til þess að kynnast höfundum þeim, sem þar eru teknir. Þar er skáld- skapur í bundnu og óbundnu máli, m.a. eftir Jónas Hallgrímsson; Ein- aj' H. Kvaran, Bjarna Thorare’n- sen, Jón Thoroddsen, Ben. Grön- dal, Matth. Joehumsson, Jón Sveinsson, J. Magnús Bjarnason og Guðm. Guðmundsson o. fl. Erlendu flokkarnir eru tveir: Frá öðrum þjóðum og Frá öðrum löndum. 1 fyrri flokknum eru ýms- ar erlendar staðlýsingar, svo sem frá Færeyjum, eftir Freystein Gunnarssoir, frá Harðangri eftir H. Wergeland, frá Aþenuborg og Miklagarði e'ftir Einar Magnússon. Ennfremur ferðalýsingar, t. d. kafiarnir Síðasta för Stanleys um Afríku, Til pýramídanna o. fl. — 1 hinum flokknum er grein um Kolumbus, sögukaflar um Hero- dot, landvinninga Rómverja, og fyrstu krossferðina eftir Árna Pálsson. Þá er næst að geta flokka tveggja, er fjalla um eitt og annað úr ríki náttúrunnar. Heitir annar flokkurinn því nafni, en hinn heit- ir Dýrasögur og dýralíf. í flokknnm Úr ríki náttúrunn- ar eru greinir um lifnaðarhætti fiska, teknar úr bók Bjarna Sæ- mundssonar, um ýms landdýr, rjúpur, apa, fíla, ljón, maura og moldvörpur; þar er grfin um líf- starf plantnanna, eftir Guðmund G. Bárðarson, og um jörðina og sólkerfið eftir Olaf Daníelsson. í hinum kaflanum, Dýrasögur og dýralif, eru aðallega sögur og lýs- ingar, t. d. úr Dýravininum, svo og ýmsir aðrir kaflar áþekkir að efni og meðferð. Er stefnt fyrst og fremst að því, að auka skiln- ing lesendanna á lifnaðarháttum dýranna og velvildina til þeirra. Til þessa aðalþáttar mætti einn- ig telja flokkinn Framfarir, er fjallar mn þær nýjungar, sem mestri breytingu valda og hafa valdið á ýmsum sviðum mannlífs- ins. Kaflar þeir, sem komnir eru út, lýsa eingöngu verklegri ný- bieytni, lýsa t. d. ritsíma, útvarpi og flugferðum i flugvjelum og loftförum. En gert er ráð fyrir, að þarna komi og síðar kaflar um ýinislegt það, sem áhrif hefir haft á hugsunarhátt manna. Þá er að geta flokkanna fjög- urra, er fjalla um almenn efni. Einn þeirra lieitir Mannsæfin. í honum er efni, er fjailar iitn mannsiífið i heild sinni frá vöggu til grafar. Frá bernskuárunum er t. d. sagan Anga-langur eftir Jón Sigurðsson frá Kallaðarnesi og Fyrirgefníng eftir Eínar H. Kvar- an. Frá unglingsárunum t. d. kaflar úr Sigrúnu á Sunnuhvoli: Þorbjörn og Áslákur og Þorbjörn og Sigrún. Fullorðinsárunum lýsa t. d. kaflarnir, Á Búrfelli, eftir Jón Thoroddsdn og Gamla heyið eftir Guðmund Friðjónsson. Þar eru Oig kvæði nokkurra helstu skálda vorra um ýmiskonar hugar- ástand. Annar almenni flokkurinn heitir Ár og dagur. Er þar lýst árstíð- um og viðburðum ársins. —- í fyistu örkinni koma skáldin enn. fram á skáldaþingi og lýsa árfj-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.