Lesbók Morgunblaðsins - 01.02.1931, Qupperneq 4

28
LESBÓK MORöUNBLAÐSINS
’t$t|ítttp«teí*arí fecij?»'c$>'
ríí>< tK-ín'ö ctua mctitie s'w
ifíttocwr vt'uere; vt ab <*»
Síem mcrcamui gflw&ía pcr
iíotsre.pcrö. -«f.
^RecrcL^mnú. bijia^cón^.
: fhncr? fuc. f.
i fc-^fncv''@C')i!éj4>flC*ctc<.:
L et Í:U fac«: lcqaw m<3i:r
rv>rfc*K'-.- •.•*.rcr;cA&c
■ fcF;m<m :'au'c feijTw r^geo,
’ iÚt Ití ýcítlú? fbífóf9 Vt ifíS
': ttQctiHK>?3 'Nproð: c | ■:
-qj mí.íc ai!qyt& oc ceícfíio
T. 3*^?.p jcqtnnrlCðfif’
.. ícvffpvnbfr. <hvi&cc[$lc>í
': e|»; sicJí • mc^líTjiaiicrí
; &tx-r J?. ’ pcffw^
ít jj&wifit fcCrc'.eníjrifereíriMe;
,.-. vt ituU-.ú ácr.c í;p5;‘3 <sppa>
<bícej£vg<i prn.
'v5sil
yé$ feeUtpípuctí itw
pApuniú ucwáttð .aubifcr
ífertAð bi$m$m4M9 fup
uéfint pcjliir^ec c.vpuc vr?
„ Wðífitá'cíP'C'íéfCjönm.r.ói
•öjMöi^iitmúí, CútRÍo
*Mtím
W
*i«rcr tx mcfa Mpttt; fonfa
coíufcattotð cr tonítrut vnr
f?;ronrcqj tunOurío pluutc
ívuptc; vt ncqj Vcm’ra^tlta
ícficOicrsie rteqj frctrrea q»á
m coaörrártcrtra ícd úcn
c(uo feOcranr pebcj mótmre 1
potuiffcnf .^.tnou eriaw
,4'«^í<ö*Ú>.íj. ÍK,tfj
Í- Pmqj í>ic altcro vmt*
!/raptlta fefttma fcoiojri
ca ai? cclUm ptopttaj recep
ftf|cf;vtr bei $embictu6ab
ntonafíct'ÍDj rcfctji, í£r tcct
poft trtOtjum tn ceUa cotfi
fwt?0 cfcuartð tn aera ocu
íratwÍHr ctufpf fotoats fuí
antmSpe c«po:e<i?<gre{#
fau^y ^^cfpecte ccít fca
írcra pcnerrare. (Dut rante
giprii etua 9gaubcns otpoa
tötn Öco tn pfnnö ct Uvubi
fuegrana&reObii>it eiujig
‘oSútofratrtg? benúciautr*
'qí . 2>,rgml möbi.bb.tj. ,
2ib (aubes.an.
S^Íccrc im noli mc &í
fercrequoa&ufqj ma
.nunvbc ccUfuo#. (&
; 1 L' h:W
J ■•*. ■
2. ■ £ ’’ ’
/■VÓ H f:
’ ;A-
. • ’-'Vi

iSiðaJúr Hólabrevia'íi úr blilðii'ii þeim sem fundi^t haf i i Stokkhóimi.
frá Lúðvík Harboe biskupi, enda
átti hann óvenjulega gott safn af
íslenskum -bókuin ; voru þær seld-
ar á uprpboði í Khöfn að honum
látnnm. og hafa . sutmir þpirra
horfið síðan með öllu..
. Tvœr bækur frá 16. öld sem
menn hafa talið glataðar hafa á
síðustu ,'árum koinið í leitirnar, og
■er það efni- þessarar . greinar. að
skvra starttlega frá .þeim. ■
B»ði Hálfdáni Einarssytii og
Finni . biskupi , Jónssymi keiMur
'Samam um það, a.ð Avenaríi eða
Kavermanns Kristilegar hæn.ir
hafi ver.ið prentaðar á Hólum
1576 en ekkert eintak hafa menn
í seinni tíð þekt af þeirri útgáfu,
og yfir höfuð er ekkert eintak tjl
af jieinni.útgáfu af því þænakveri
eldri en frá Hólum 1626. Auðsjá-
■anlega er það þó ekki, fyrsta út-
gáfan, því að- þar stendur, að bók-
in sje ]>rentuð að nýju á Hólum
1626. Nú geta þeir Hálfdán. Fiiin-
ur biskup og Harboe um útgáfu
af þessum bænum frá Hólum 1621,
en mjer vitanlega er ekkert eintak
dil af þeirri útgáfu, svo. ekki verð-
ur með vissu vitað, hvort það er
fruni i'itgáfan. en þeir sem hafa
lagt .trúnað á útgáfpna frá 1576,
liafa talið útgáTuaa frá 1021 lík-
lega vera aðra útgáfuaa.
; Þega-r jeg samdi, lýsinguna á ís-
lenskum bókum frá 1.6, öld, tók
jeg þetta atriði til athugunar, og
komst að þeirri niðurstöðu, að
það Idyti-að vera rangt að Haver-
mannsbænir bafi verið prentaðar
á Hólum 1576, og aðalástæðan fyr-
ir því væri sú, að íslenska þýðing-
Ín. sú eina sem nú þekkist, er
eftir Ödd Einarsson Skálhclís-
biskup. Hann fæddist 1559, og var
því 17 ára að aldri árið 1576. Að
vísu er sagt, að hann hafi v’erið
mjög bráðþroska, en það er næsta
ólíklegt að slíkur unglingur hafí
þýtt bænakver, sem Hólabiskupi
bafi þótt ástæða til að prenta.
Reyndar er getið um atvik, sem
í fyrsta áliti virðist styrkja upp-
lýsingarnar um þessa 1576-útgáfu.
Það er sein sje sagt um Gísla bisk-
up Jónsson, að hann á dánardegi
sínum 1587 hafi lesið eina af Ha-
vermannsbænum. En þetta getur
h'ann vel hafa gert eftir þýskri
útgáfu (frumútgáfan er frá 1567)
eða dönsku þýðingunni (kom fyrst
út 1577). Jeg ljet því í ljósi, að
annaðhvort %ræri þessi útgáfa Hav-
ermanns bara uppáfynding ein,
J eða að einhyer önnur bænabók
hafi verið prentuð það ár á Hól-
um. Og ]iað hefir reynst að jeg
liafði rjett fyrir mjer.
Nokkrum árum eftir að lýsing
mín á 16. aldar bókunuin koin út,
skrifaði dr. Lauritz Nielsen, böka-
vörður í Khöfn, mjer að hknn
hefði rekist á í bæjar- og háskóla-
bókasafni (Stadt- ttnd tJniversit-
atsbibliotek) Hamborgár bæna-
bók frá Höhim 1576 og reyndist
það að vera bænabók Guðbrands
biskups, sem annars þektist í út-
gafu frá 1634. Þær bænir eru víst
að niestu leyti þýddar af biskupn-
um, og hefir hann sjálfsagt sent
rintnk af bókinni til einhverra
vina sinna í Hamborg og hún svo
lent þar á opinberu safni, enda
er þetta eina eintakið sem nú er
til af þessari útgáfu svo menn
viti. Titill hennar er: ,.Bæna-
bók med miirgum godum og nvt-
samligum bænnm naudsynligum á
þessum haskasamliga tijma ad
bidja Gud og alvarlega a ad kalla
j aullnm vorum naudsvnium og
haskaseníduiií. Til sanaans lesea ©g
ut lögd af mier Gudbrandi Thor-
íakssyni . . . Prtenad (sic) a
.Holum af Jone Jonssvni Anno M
D LXXVj“. Framan við bænimar
er almanak, eins og siður var þá
í inörguni bænakvermn. Húp er í