Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1933, Blaðsíða 2

114
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
það, hver þörf er fyrir þetta
safn ogr hvernij? menn hafa knnn-
að að færa sjer það í nyt.
En nú er komið að sömu vand-
ræðunum eins ogr áður á Skóla-
vörðustígr 3, að húsakynnin eru
orðin alt of litil og stendur það
safninu tilfinnanlega fyrir þrif-
um svo að ólijákvæmilegt er að
iitvega því ný húsakynni hið allra
fyrsta. Þótt húsrúm safnsins í
Ingólfsstræti 12 mætti kallast við-
unandi þegar safmð flutti þang-
að, : verður að gæta þess, að öll
rffarfsemi ]>ess liefir rúmlega tvö-
faldast síðan og bókum þess fjölg-
að að sama skapi.
Safnið á nú um 12 þúsund hindi
og þar af eru um 2000 hindi í út-
lánum að jafnaði- En nú er ekki
autt hillurúm í útlánsdeild fyrir
meira en sem svarar fjórða hluta
þeirra bóka, sem eru úti- Yæri öll-
um þessum hindum skilað sam-
tímis yrði að stafla meginhluta
þeirra á gólfið vegna þess að ekki
er riim fyrir þau í bókaskápun-
um. Og skáparnir eru nú svo
þröngt settir, að ekki verður bætt
við þá. Eru þrengslin þegar orðin
of mikil og má hest marka það á
því að bækur, sem er,u neðariega
í skápunum eru sjaldnar fengnar
að láni en hinar, sem ofar eru,
vegna þess hve erfitt er að ná i
þær fyrir þrengslum þegar aðsókn
<•)• mikil.
Æskilegast væri auðvitað að
safnið fengi eitt eigið hús, sem
sniðið væri eftir þörfum þess og
miðað við framhaldandi vöxt. En
l>ess verður sennilega nokkuð að
híða að fje fáist til slíkrar hygg-
ingar. Þó á nú safnið vísi til hús-
hyggingarsjóðs, og mun hann með
vöxtum nema um 20 þús. krónum
Þessu fje het'ir verið safnað þann-
íg, að hvert bókalánsskírteini hef
ir verið selt á 25 aura og drátt-
areyrir reiknaður 5 aurar á dag ef
bók er haldið lengur en 10 daga
samfleytt- Safnast þegar saman
kemur, og námu tekjur sjóðsins
013.55 kr. fyrsta árið, en 2.346.80
krónum árið 1032.
Um starfsemi safnsins.
Eins og fyr getur, á safnið nú
um 12 þúsund hindi af hókum,
og skiftist það þannig að nálega
er jafnt af hvoru, fræðibókum
og skáldritum. Seinasta árið vant-
ar ekki mikið á það, að lánuð
hafi verið 3 bindi á mann í bæn-
um til jafnaðar, og þætti það gott
víða erlendis. Oft hafa verið lán-
uð fleiri bindi en 300 á dag, mest
411 bindi á einum degi. Af þessum
bókum er tæpur fimti liluti fræði-
bækur. Er það svipað hlutfall og
í mörgum erlendum bókasöfnum,
en sums staðar erlendis er meiri
eftirspurn að fræðibókum, svo að
fjórða Jiver bók, sem lánuð er,
telst til þess flokks. Ekki mun
]>að þó stafa af þvi, að íslendingar
sje ekki jafn fróðleiksfúsir og
aðrar þjóðir, að hjer er tiltölulega
minna fengið að láni af fræðibók-
um en annars staðar. Stafar það
sjálfsagt fremur af liinu, að ís-
lenski bókamarkaðurinn er sára
snauður af alþýðlegum fræðibók-
um. en margur maðurinn getur
ekki haft not fræðibóka á annari
tungu en íslensku.
Hinu ber ekki að neita að eðlis-
far fslendinga er þannig, að þeir
hafa unun af skáldskap og fögr-
um bókmentum. Sumir halda því
fram að aldarandinn sje nú orðinn
sá, að almenningur liafi mest gam-
an að reifararusli. En ekki hefir
Alþýðubókasafnið þá sögu að
segja, því að sú er þar reynslan
rið fólk sækist ekki síður eftir
góðum skáldritum en ljelegum.
Er það bæjarhúum til sóma og
ber ekki vott um það að hin svo
kallaða ..Orimsby-menning“ sje
hjer í slíku algleymi og sumir
lialda fra m.
Lesstofur safnsins hafa mikið
verið notaðar, og notkun þeirra
hefir* farið hraðvaxandi í seinni
tíð, eins og áður er á drepið. —
Stafar sú aukna aðsókn að miklu
leyti af því, að .námsfólk úr ýms-
um skólum hagnýtir sjer meir og
meir bókakost safnsins.
Bókasafnið liefir ekki viljað úti-
loka börnin. Fyrst voru þeim æti-
nð sæú meðal fullorðinna, en brátt
reymrst nauðsynlegt hjer eins og
annars staðar að liafa sjerstaka
lesstofu fyrir þau. Veldur þar
margt um, en þó aðallega það. að
börnin trufli ekki lestur annara,
og svo er það alt annar bóka-
kostur sem börnum er ætlaður
lieldur en fullorðnum. Þess vegna
stofnaði safnið sjerstaka barna-
lesstofu, en húsakynnin hafa verið
þannig, að hún var þegar í upp-
hafi of lítil og verður þetta ae
tilfinnanlegra með hverju árinu
sem líður, og horfir nú til hreinna
vandræða um það vegna þess livað
aðsóknin eykst stórkostlega. Fyrir
Reykvíkinga er það mjög þýðing-
armikið að hjer koinist upp rúm-
góðar barnalesstofur, eigi aðeins
\egna þess að börnin geta aflað
sjer þar þekkingar og Iært hátt-
prýði, lieldur jafnvel fremur
vegna liins, að li.jer hafa börnin
að fáu að liverfa neina götunni.
Er götulíf barna eigi aðeins sið-
spillandi, heldur er lífi þeirra
og limum sífeld hætta búin af
umferðinni. Nú er svo komið, að
eigi Alþýðuhókasafnið að búa við
sömu húsakynni og það hefir, enn
um sinn, er nauðsynlegt að útvega
því barnalesstofu annars staðar
til hráðabirgða. Mundi þá um leið
rýmka nokkuð um aðra starfsemi
safnsins, og er þess full ])örf.
Ein hliðin á starfsemi safnsins
er sú. að það lánar skipum smá
bókasöfn — um 40 bindi í senn —
o<r hafa verið lánuð 40—60 slík
hókasöfn á ári. Eru þau flest lán-
uð fiskiskinnm og mun slíkt tæn-
lega þekkiast annars staðar i
lie’ininum. Er það oss Reykvík-
ingum og safninu til sóma að
tekin var hjer upn sú nýbreytni.
Man jeg það að dr. Jón Stefáns-
son, sem er líklega allra íslend-
inga kunnastur erlendum bóka-
söfnum og starfsemi jieirra, varð
svo stórhrifinn þegar hann komst
að þvi að Alþýðuhókasafn Reykja
víkur liafði tekið upp jiessa ný-
breytni.' að liann gat ekki orða
bundist og reit grein þar sem
bann lýsti aðdáun sinni á þessari
hugmvnd og gleði sinni út af því,
að íslendingar hefði orðið for-
göngumenn á þessu sviði. Sumum
mun þó ekki liafa litist vel á þetta
í hvr.iiin. og óttas.t það að þetta
ráðlag vrði til þess að bókasafnið
glataði bókum unnvörpum. En
reynslan sýnir. að yfirleitt hefir
þetta gefisf Yek Skipverjar nota