Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1933, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
119
Dýralíf
í Norðurhöfum,
í Lesbókinni munu framvegis
birtast smágreinir undir þessari
fyrirsögn. Eru þœr teknar úr
bók Vilhjálms Stefánssonar» The
friendly Arctic, sem segir frá
5 ára feröalagi hans í Noröur-
höfum frá 1913—1918.
I.
Uglur og refir.
Hinn 29. júní xáum vjer fyrstu
ugluna síðan vjer voruin hjá Cape
Keliett 20. febrúar um veturinn.
Vjfr liöfðum tekið eftir því 1914
að mikið .var um uglur yfir sum-
artímann, en þeim fór stöðugt
fækkandi fram að jólum, og oss
þótti það merkilegt, að vjer
skyldum sjá eina uglu í febrúar.
Eftir því sem vjer best vitum
lifa þær aðallega á lireysiköttum,
en það mun ilt fyrir þær að ná
í þá á veturna. Þó sáum vjer
endrum og eins slóðir eftir breysi-
ketti á vetrum, og það er enginn
efi á því, að uglurnar lifa á þeim
flækingsdýrum.
.Teg lief oft horft á uglurnar
jiegar þær eru á hreysikattaveið-
um, dáðst að hvggjuviti þeirra, en
jafnframt undrasf heimsku Jieirra.
Til dæmis var það haustdag nokk-
urn að jeg sat nokkrar stundir á
liæð suðvestarlega á Bankslandi,
og horfði í sjónauka á uglurnar
og hina hvítu refi, sem voru alt
um kring. Refirnir voru á hreysi-
kattaveiðum á bersvæði og ugl-
urnar sátu á hólum og horfðu á-
Yfir lahdinu lá 4—6 þumlunga
þykk nýfallin lausamjöll. Á kafi
í m.jöllinni voru hreysikettir alls
staðar að skríða. og hjeldu að
enginn sæi sig. Refirnir töltu í
hægðum sínum, ljettfættir og lipr-
ir. Hvað eftir annað sá jeg ein-
hvern af þeim riQma staðar, halla
undir flatt og hlustá. Það getur
verið, að þeir hafi samtímis sjeð
einhverja hreyfingu, eða fundið
tief af hreysiketti, en það var svo
að sjá, sem þeir trevsti eingöngu
L heyrnina- Rjett á eftir tóku þeir
viðbragð, stukku hátt í loft upp
eins og sprettfiskar og komu nið-
ur á trýni og framlappir. Oftast
nær hremdu þeir hreysihött þann-
ig í fyrstu atrennu, annars náðu
þeir honum rjett á eftir. í fæstum
tilfellum mistu refirnir af bráð-
inni — og þá bafa hreysikett-
irnir sennilega komist ofan í liolur
eða þröngar gjótur.
Ef refurinn var nú látinn óá-
reittur, þá beít hann hreysikött-
inn til bana og 1 jet liann svo
liggja, liorfði á hann um stund,
gróf hann síðan niður í snjóiun
og tiilti svo burt — og gleymdi
hreysikettinum, að jeg hygg. Því
að á hverjum degi veiddu refirnir
meira at' hreysiköttum lieldur ep
þeir gátu etið. og þegar þá fór
að svengja vorn þeir ef til vill
komnir hundrað mílur frá þeim
stað, þar sem þeir höfðu drepið
hreysikettina og skilið ])á eftir.
Sennilegast er, að liafi nokkur
skepna getað geid sjei- gott af
þessum gröfnu hreysiköttum. þá
hafi ])að verið úlfar, eða aðrir
refir.
En það kom nú sjaldan fyrir
að refur gæti grafið hreysikött
í næði. Á einhverjum liól skamt
frá var ugla, sem gaf refnum
iafn nánar gætur og jeg. Þegai-
rebbi staðnæmdist og velti vöng-
um, af því að hann lieyrði þrusk
í snjónum, breiddi uglan út væng-
ina, og um leið og refurinn stökk
var hún komin á flug og rjeðist
á refinn áður en hann gæti graf-
ið bráð sína- Refurinn hefir sjálf-
sagt verið þessu þaulvanur. en
liet sem sier kæmi það algerlega
á óvart. Sennilega hefir það verið
vegna þess, að hann hafði allan
lnig við bráð sína, en liafði glevmt
uglunni. ITann kiptist við ])egai-
hann liéyrði vængjabytinn. en átt-
aði sig skjótt á því að uglan
mnndi ekki ætla að bana sier.
beldur ifP"o ciír. Og svo þreif
hrev«iböttinn ' kiaftinn og
rauk á stað með feikna hraða.
^n uglan var mörgnm sinnum
fliótari og náði honutn á svip-
stnndu. Þegar rebbi sá. að sier
mundi ekki undaiikomn anðið.
snerist hann til varnar og stölrk
upp í loftið til að reyna að ná í
nglnna. Þetta var nú bað. sem
nglan ætlaðist til. bví að hón
vonaði að þá mundi refurinn r
fáti sleppa bráð sinni. Aldrei h- fi
jeg þó sjeð uglu takast þetta, því
að hún gafst venjulega upp eftir
hálfa klukkustund, eða þar um
bil. En Eskiinóar Iiafa sagt mjer,
að þeir liafi sjeð réf sleppa bráð
sinni um leið og hann stökk upp
í loftið og ætlaði að glefsa í of-
sóknarann. Og þá var uglan ekki
sein á sjer að hremma hreysikött-
inn og fljúga sína leið. Og það er
sjálfsagt vegna þess, að þetta
hepnast einstöku sinnum, að ugl-
urnar sitja um refina.
En livers vegna bíður uglan
ekki eftir því að refur grafi bráð
sína? Henni mundi það hægð-
arleikur að grafa hrevsiköttinn
upp með hinum sterku klóm sín-
um. Sú .aðferð mundi mjög ljetta
lifsbaráttu hennar norður ]>ar á
vetrum.En nú er lífsbaráttan hörð
og sennilega hverfa því uglurnar
lengra suður á bóginn um miðjan
vetur eða fvr. Það eru ekkt nema
einstakd skynsamar uglur og
klókir lirafnar, sem Iiafa vetursetu
langt rrorðan við trjálinu.
Eldur í skipum.
Vegna hinna tíðu skipsbruna að
undanförnu liefir f.jelag skipaeig-
enda í Hollandi nýlega skipað
nefnd manna til að •athuga
livernig hægt sje að afstýra ]>ess-
um slvsum.
Tvö skipafjebig hollensk liafa
þegar látið gera breytingar á
skipum sínum og miða þær að því
að aitka örvggið. Hefir verið auk-
ið eldtrvggum skilrúmum í skipin
og í farþegaklefa notuð málning
sem ekki getur brunnið- Enn
fremur er reynt að ganga svo
tryggilega frá loftskeytaklefum.
að eldur komist ekki í ]>á. Skin-
verjar eru æfðir seut slökkviliðs-
menn, og þeim eru a*tluð sjerstök
skiólföt og grímnr til að nota ef
eldur kemur upp í skipi.
Það er og rækilega brýnt fyrir
farþegum að fara varlega með eld
og flevgja ekki frá sjer sígarett-
um. sem eldur er í, hvorki á þilfar
nje í göngum og klefum.