Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1934, Side 2

90
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Heimilislíf.
t Grænlandi giftist fólk yfir-
leitt meðan það er ungt, og þar
sem áhöld eru um fjölda karla
og kvenna má svo að orði kveða
að alt fullþroska fólk sje gift.
Það er þrá allra Grænlendinga að
eiga heimili og eignast börn.
Börnin eru augasteinar foreldra
sinna og algjörleg'a friðheilög.
Þau mega gera alt sem þeim
dettur í hug og ]iað má ekki
banna þeitn neitt. og þaðan af
sfður má refsa þeini. Alast þau
því upp við fullkomið frjálsræði
en það virðist ekki liafa soillandi
áhrif á þau, síður en svo. En
snemma fara þau að vinna og
hjálpa mæðrum sínum. Er það t.
d. nú alsiða á sumrum að konur
og krakkar róa til fiska, þegar
heimilisfaðirinn er við önnur
störf.
Á heimilinu ríkir hið besta sam-
komulag, og þar heyrist aldrei
stygðarvrði. — Tf jónaskilnaðir
þekkjast þar ekki — máske kem-
ur einn skilnaður fvrir á 10 árum.
og þvkir stórviðburður.
Grænlenskar stúlknr. 14—20
ára að aldri. geta verið bráðlatr-
legar. En þær eldast fliótt og
gamlar konur eru afskrætnislega
Ijótar.
Yfirleitt eru Grænlendingar ó-
Þrifnir í eðli sínu. og bar mikið
á bví meðan þeir biuggu í mold-
arkofum. Yar mikið af kofum
hessum í þorpunum þegar Agúst
kom fyrst vestur, en nú eru beir
að miklu levti horfnir og timbur-
hús komi' í staðinn. Verslunin
styrkir til ]>ess að bvgg’a.
Grænlensku húsin eru öll ein-
tyft, og síðan beini fór að fjölga
hefir hreinlæti farið í vöxt. Sums
staðar eru enn hafðir lvsislam))at'
með breiðum kveik til þess að
hita upp húsin. en lýsi er orðið
svo dýrt. að það borgar sig ekki.
og ekki heldur að sjóða við það.
eins og fyrrum. Þess vegna eru níí
ofnar og eldavjelar i flestum hús-
um. Er þar brent hrísi og græn-
lenskunt kolum. Stjórnin lætur
brjóta kolin í Disko-námunni, og
flytja þau til allra hafna í land-
inu. Kolin eru góð, þótt þau jafn-
ist ekki á við ensk kol, og náman^.
Grænlenskt timbur-
hús, eins og þau
gerast nú.
er svo stór, að hún mun endast
Grænlendingum um ófvrirsjáan-
legan tíma. Fólk getur fengið
keypt eins mikið af kolum og
það er fært um að borga, og' eins
mikið eða lítið eins og það vill.
Meðan Grænlendingar bjuggu
í moldarkofum, svaf alt fólkið
saman í bendu á flatsæng. og
þótt þeir hafi nú bygt sjer timb-
urhús, halda flestir þessum sið.
Einstaka maður er þó farinn að
fá sjer rúm til að sofa í og hefir
fleiri svefnherbergi en eitt í húsi
sínu.
Vegtia Ijelegra húsakvnna að
undanförnu. er tæring mjög út-
breidd. en er nú heldur í rjenun.
Sama máli er að gegna um kyn-
sjukdóma. sem um skeið voru
orðnir landplága vegna ljettúðar
o.<? skevtinerarleysis. Grænlendinr'-
ar eru vfirleitt mjög lausir á
kostunum og mátti heita áður. að
heir lifðn líkt og skynlausar
skennur. Það var t. d. aleengt að
meun buðu hverium sem hafa
vildi kormr sínar í>ða dætur fvrir
rina flösku af brennivíni. Eiuu
siuui kom stúlka til Aarústs o<»
'■■nurði hanu hvers vegna hanu
vildi ekki skifta sW neítt af
stallsvstur sinni: húr> vildi endi-
Ipa'a vera með honttm. Aarúst svar-
aði o£? snurði hvort stúlkan væri
ekki trúlofuð. ..Það <?erir pkkp,-+
til. kærastinn er ekki heima". var
svarið.
Orænlendingar eru sem óðast að
semja sig að siðttm Dana. og aðal-
skemtanir þeirra er dans o>r
drykkja. Er þá drukkið græn-
lenskt öl og verða menn oft full-
drukknir af. En það er sama
hvort þeir eru drukknir eða ó-
drukknir, altaf er samkomulagið
Jjafn gott.
Ytttsa sjerstaka siði hafa Græn-
lendingar þó. Þegar fermt er fara
allir til kirkju, og þegar gengið
er úr kirkju, staðnæmist sá fyrsti
við dyrnar. Sá næsti tekur í hönd
honum og' skipar sjer við hlið
hans og þannig gengur það koll
af kolli, þangað til allir eru
komnir út. Þá leggur sá á stað,
sem næstur var kirkjudvrunum
og gengur á röðina og tekur í
hönd hvers manns. Annar og
þriðji gera hið sama, en nú skip-
ast menn ekki í röð heldur í hóp,
og þannig gengúr þetta koll af
kolli þangað til allir eru komnir
í hópinn.
Fólk giftist í kirkiu, en skírn
fer ýmist fram í heimahúsum eða
kirkiu. Er þá jafnan slegið upn
veislu. Ef matur er á borðum ertt
aðeins bornir fram uppáhalds-
rjettir Grænlendinga, og er þá
tekið ósleitilega til matar síns.
Annars er veitt kaffi oor græn-
lenskt öl. og er bar bá ntundum
slegið saman ölbirgðum margra
heimila, svo að menn geti fundið
á s.ier.
GrænlendingUm þykir brenni-
vín afargott en geta ekki fengið
það keypt. og ekki má heldur
veita þeim það að neinu ráði
Einu sinni var grænlensk kerl-
ing ræstingakona hjá tveimur
Dönum, sem bjuggu aanian. Þeir
voru vanir því. að gefa henni
vænan sopa af brennivíni á hverju
laugardagskvöldi. Kerling tók vel
við. en kyng'di ekki, lieldur tók
hún til fótanna að leita karl sinn
uppi. Og ekki linti hún fyr en
hún fann hann og gat spýtt
brennivíninu í hann. Sýnir þetta
dæmi þá hugulsemi og vináttuþel,
sem kemur fram í öllu heimilislífi
Grænlendinga.