Lesbók Morgunblaðsins - 09.12.1934, Side 4

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
3ðtí
fiagnir af Vatnsnesi.
Eftir Theodór Arnbjörnsson frá Ósí.
Jakob á Illugastöðum.
Frh.
•Jakob var kvæntur Auðbjörgu
Jóusdóttur á lllugastöðuiu, eius
ofj t'vr segir. Tvo bræður átti búu,
Afciiar og Grím, o*r voru |>eir báðir
hiuir uiaunvieulegustu. Var Agnar
prýðilega hagmæltur og mun enn
vera til ljóðasafn eftir hann í eig
inhandriti. Hann er fæddur 17.
mars 1848. Þegar hann var um
25 ára lofaðist liann stúlku á
næsta bæ. Guðrúnu Olafsdóttur á
Gnýsstöðum. Vorið 1875 fluttist
liann ]>angað og tók að húsa bæ-
inn með tengdaföður sínum. Bar
]>á oft við, að af tilsvörum Agnars
mátti ráða að hann bvggist við
að verða ekki gamall maður og
drukkna í sjó, en fá þó kirkjuleg.
Er hann var spurður, af hverju
hann drægi þenna gVun, drap hann
því jafnan á dreif. Þó hafði fólk
það fyrir satt, að hann markaði
þetta af draumum.
Þetta sama haust ætlaði liann
að róa frá Stiifmm. Voru hásetar
lians allir röskir menn, og enginn
þeirra eldri en 29 ára. Meðal
þeirra var Grímur bróðir hans og
bræður þrír þar af Nesinu. Stóð
mörgum stuggur af, því það er
gömul þjóðtrú, að ekki skuli þrír
bræður róa á sama skipi. Aður en
Agnar færi í verið um haustið,
ráðstafaði hann svo eignum sínum,
að heitkona hans fengi þær allar,
ef liann kæmi ekki aftur. Víst hef-
ir hann talað um þetta hugboð
sitt við Jakob mág sinn, því Jabob
bað hann að lofa sjer því tAænnu,
að róa aldrei þetta haust ef Grím-
ur bróðir hans gæti ekki róið, því
hann yrði maður gamall, og að róa
aldrei í tvísýnu útliti, á undan
sjer, því ekki mundi hanndrukkna
ef Jakob væri á sjó.. Ef hann
heldi þetta, mundi hann verða
gamall maður.
Gekk svo fram eftir hausti, að
alt fór sem um var talað. Að
morgni 16. okt. var norðan strekk-
ingsvindur og mikið skýjafar, en
ekki ýkjamikil kvika. Grímur var
þá veikur, svo hann treystist ekki
á fætur. Vildi Agnar ]>á ekki róa,
en hásetarnir frýjuðu honum hugar
og töldu sæmilegt sjóveður viisk-
um mönnum. Gekk svo litla stund
og sást ekkert til Jokobs.
Fór ]>á svo, að Agnar
stóðsl ekki eggjunarorð skips-
hafnar sinnar og reri. Ekki reri
Jakob þenna dag. Tveir formenn
aðrir en Agnar reru ]>ó, Ari Ei-
ríksson frá Stöpum og Jóhann
Arnason frá Skarði. Ari sneri aft-
ur áður hann kæmist frain í ál,
en Jóhann komst til miða og lagði
lóðirnar. En ]>á var svo mikill
illfiskavaður þar í álnum, að hann
sigldi frá lóðunum í land, en Agn-
ar kom ekki að landi.
Það er frá Grími að segja, að þeg
ar fjelagar hans voru stuttu rónir.
varð hann alheill. Þótti honum þetta
alt spá illu, og beið nú þess er
verða vildi. Er Agnar kom ekki að
um kvöldið, þóttust allir vita að
þeir hefðu farist. Háttaði Grímur
einn í búð þeirra um kvöldið, vildi
engan lijá sjer hafa í búðinni og
var ófáanlegur til að sofa inni
í bæ. 1 rökkri, er vonlaust þótti
að þeir Agnar kæmu, var sent út
að Illugastöðum að segja skip-
tapann. Þenna dag hafði Jakob
legið fyrir fram undir rökkur, en
fvrir nokkru kominn á fætur, er
sendimaður kom frá Stöpum, og
hitti liann fyrstan manna. Ætlaði
sendimaður að segja honum tíð-
indin, en .Jakob varð fyrri til og
sagði: „Þú þarft ekkert að segja
mjer; .jeg veit að ]>eir Agnar eru
drukknaðir“.
Um nóttina dreymdi Auðbjörgu
að Agnar bróðir hennar kæmi að
henni. Var hann í skinnklæðum
og alvotur. Sagði hann Auðbjörgu
að hann væri drukknaður og bað
hana að fá Jakob til að sækja sig;
hann fyndi sig ef hann vildi.
Svo hvarf hann. Auðbjörg vaknaði
þegar og var Jakob þá vakandi.
Sagði hún honum frá draumi sín-
um, og bað hann nú reyna í næsta
róðri að fara inneftir og leggja
lóðirnar þar, sem hann heldi að
Agnar liefði farist, ef ske kyuni
að liann kæmi upp á lóðunum, því
Agnari væri það áhugamál. Jakob
svaraði þessu fáu öðru en því, að
hann heldi að piltana sína lang-
aði lítið inn í þetta dauðabæli-
Fjell svo talið niður.
Næsta morgun reri Jakob. Vissi
Auðbjörg ekki hvert hann ætlaði.
og ekki nefndi hann það við há
setana. en þegar kom fram fyrir
Tangana, sagði liann við )>á: „Jeg
lield að Auðbjörg ætlist til að við
róum inná í dag“. Róa þeir svo
inneftir. Þegar þeir koma inn á
móts við Stapa lagði hann þrjár
lóðir á lítinn blett, skamt fyrir
ofan álbrúnina, og tók þær strax
upp aftur. Kom Agnar upp á lóð-
unum og var aðeins einn öngull
fastur í skinnklæðum hans.
Þessa sögu hefi jeg meðal annars
eftir Guðmanni Grímssyni, semvar
háseti Jakobs og fyrsturhafðihend
ur á Agnari, því Jakob dró lóð-
ina sjálfur. Guðmann og Agnar
voru bræðrasynir og uppeldis-
bræður.
Enginn veit hvað varð skipi
Agnars að grandi, en Jóhann Árna
son á Skarði, sem einnig var á sjó
þenna dag, eins og fyr segir, taldi
að hvorki hefði veður verið svo
hvast eða sjór svo rifinn, að það
mundi granda góðu skipi, en ill-
fiskavaður hefði verið svo mikill
]>enna dag, að líklegt væri að þeir
hefðu grandað skipinu.
í sambandi við fráfall Agnars
varð annar atburður einnig' minn-
isstæður. Umrætt ár bjuggu á Þor-
finnsstöðum í Vesturhópi þau Jón-
as Daníelsson og Steinunn
kona hans. Aðfaranótt 16. okt.
dreymdi hana að hún væri úti
stödd. Þótti henni þá koma að
sjer stúlka, sem Helga hjet, og
drukknað hafði í Laxá á Skaga-
strönd vorið áður. Þóttist Stein-
unn bjóða henni inn, en Helga
kvaðst ekki mega tefja. Spurði
Steinunn þá, hversvegna hún hefði
svo annríkt, en Helga svaraði að
hún þyrfti að flýta sjer vestur að
Stöpum til að róa með bonum
Agnari, því einn háseta hans væri