Lesbók Morgunblaðsins - 09.12.1934, Blaðsíða 5

LESBÓK M0RGTr*TfVL>ÐSIN8
397
veikur. \rHt- draumurinn kominn
víða um sveitina áður en fr.jettist
um skiptapunn.
Þessa sögu um draum Stein-
unnar á Þorfinnsstöðum hefi .je"
eftir Bjarna Bjarnhjeðinssyni frá
Böðvarshólum, sem er prýðilega
skvr maður og fróður, o<í man
jjetta vel.
Til gamans skal lijer tilfærð
ein sögn, er sýnir hve Jakob var
veðurglöggur. Það var eitt haust
að hann fór með grönnum sínum
á áttæringi inn á Borðeyri til vers)
unar. Sama dag- fór einnig til Borð
eyrar Sigurður Jónsson i Hindis
vík og nokkrir gránnar hans. Yar
Sigurður orðlagður sjómaður og
garpur liinn mesti. Sigldu bæði
sltipin í norðanleiði inneftir og
komu svo snemma til Borðeyrar að
varan var tekin út um kvöldið og
borin á skipin.
Á Borðeyri hagar svo til, að
mjór tangi gengur austur í fjörð-
inn og' er svo góð lending á lionum
innanverðum að aldreibrimar. Sand
fjara er, og jj^í liættulaust þó að
skip taki þar niðri. Þegar þeir
höfðu borið á skipin, lofaði Sigurð-
ur að felli undan sínu skipi og
skorðaði það, en Jakob ljet flota
sínu við bryggju, sem þar var.
Settust menn svo inn á „Bauk“
og gerðu sjer glaða stund saman,
því þeir Jakob og Sigurður voru
alúðarvinir.
Um kvöldið gekk Jakob út öðru
hvoru og gáfu þeir því engan gaum,
eu skömmu fyrir lágnættið kallaði
liann skipsliöfn sína og kvaðst nú
ferðbúinn. Spurðu þá sumir í
gáska, hvort liann ætlaði að berja
alla leið út að Illugastöðum, en
SigUrður stóð upp samstundis o r
sagði um leið: „Þið þurfið ekki
að huga að því piltar, það er ekki
langt í leiði fyrst Jakob á Illuga-
stöðum er að fara á stað“. Gengu
þeir þegar niður að skipinu og
var fallið undan því að nokkru-
Var Jakob þá að róa fram fyriv
tangann. Sigurður ruddi þá farm-
inum upp á bryggjuna þar til
skipið var svo Ijett, að þeir gátu
bakað það út. Annála hásetar Sig
urðar handatiltektir hans þá, enda
var liann rammur að afli og skör-
ungur í lund. .Er Sigurður hafði
borið á skipið, var runnið á suð-
vestan kul, sem smájókst. Þegai'
leið á nóttina livesti mikið, en
Sigurður t.jaldaði því sem til \er
af seglum, því nú var honum al-
vara að draga fram á Jakob.
Þegar kom norður á Fló-
ann var komið stórviðri,
og tekið að gefa nokkuð á hjá
Sigurði, því hann vildi ekki lækka
seglið. Sá, sem átti að geyma drag-
reipisins, leysti það nú, svo liann
væri reiðubúinn að lækka seglið ef
formaðurinn kallaði. Sigurður sat
undir stýrinu og kvað að vanda.
En er hann sá að losað var drag-
reipið án þess að liann skipaði.
barði hann ofan í slíðrið og kall-
aði byrstur: ,,Hjerna — — látið
þið seglið standa þangað til jeg
segi“. Þegar Sigurður sigldi fvrir
framan lllugastaði var Jakob lent-
ur og farinn að bera af skipinu,
en farmurinn tekinn að blotna
hjá Sigurði, vegna gífurlegrar
siglingar. Yarð honum þá að orði:
„Engum manni er Jakob líkur
sem sjómaður — og maður“.
Þessa sögu hefi jeg eftir tveim-
ur hásetum Sigurðar. Bar þeim
saman og heyrði hvorugur til ann-
ars.
011 síðari búskaparár þeirra
Auðbjargar og Jakobs, voru erfið
og mörg þeirra hörð, einkum 1880
til 1887. Þá var það árlegur siður
þeirra, að er leið á vetur og harðn-
aði í búi hjá fátæklingunum, að
taka heim til sín þau börnin fir
nágrenninu sem lakast voru stödd,
og bjarga þeim fram á vorið, að
hægðist í búum manna. Yar þá
oft erfið húsfreýjustaðan á Illuga-
stöðum, þó bónda hennar brysti
hvorki dugnað nje útsjón, að
draga svo í búið að aldrei þryti
björg. Ekki voru þau rík, en brast
])ó ekki stórhug til að bjarga öðr-
um, ef á lá. Skal hjer tilfært eitt
dæmi þess.
Haustið 1885, var Jakob stadd-
ur úti í Skagastrandarkaupstað,
með g'rönnum sínum mörgum. —
Höfðu þeir allir fulla þörf bjarg-
ræðis, en lítið gjald til að greiða
fyrir það, því fjenaður þeirra var
þá mjög fallinn í undangengnum
harðindum. Vildi kaupmaður ekki
lána fátæklingum matbjörgina,
fyrir því hve greiðslan var óviss,
en bauð Jakob að lána honum
korn fyrir 1000 krónur. Yar það
há upphæð fyrir einn bónda, í
þann tíð. Jakob ])áði boðið, og
skifti korninu milli mannanna. —
Aðeins einn hestburð af korninu
fekk Jakob borgaðan, því fæstir
höfðu g.jaldið til, en skuldina til
kaupmannsins lauk hann við að
greiða fáum vikum fyr en hann
drukknaði — 1887. Blessaði Auð-
björg bónda sinn fyrir þessi úr-
ræði hans, í hvert skifti sem hún
mintist þessa atviks.
Margt var einkenuilegt 1 fari
Jakobs, sem sýndi að hann var
gæddur einhvorri ]>eirri fjarskynj-
un, sem olli því, að liann vissi
margt sem öðrum var hulið, og
virtist þó, að hann rengdi þessa
gáfu sína í lengstu lög. Allir sjó-
menn á Vatnsnesi, sem muna til
lians, fullyrða, að aldrei liafi hann
verið eins viss að afla og í þoku,
þó aðrir hittu ekki á góðar fiski
leitir. Þá kom og oft fyrir, ef
hann reri og fiskaði ekki vel, þá
helt hann þó til lands, gekk þegj-
andi frá skipi og skipshöfn í lend-
ingu, lagði sig fyrir litla stund
og reri svo aftur. Þá brást aldrei
að hann aflaði vel. Svo var hann
veðurglöggur, að flestar illhrifur
sat hann af sjer í landi, en reri í
fyrsta upprofi, og var það kallað
að róa á veðrahala. Fekk liann þá
oft mikinn afla. — Meðal annara
sem liafa sagt mjer þetta, eru
sögumenn mínir þrír, hjer að
framan: Gunnlaugur Skúlason,
Jón Eggertsson og Bjarni B.jarn-
hjeðinsson.
Sú fjarskynjun Jakobs, sem
verður þó hvað lengst munuð,
stendur í sambandi við skipskað-
ann mikla af Skagaströnd, 3. jan.
1887, og skal því tdfærð.
Þenna eftirminnilega dag var
gott veður um morguninn, og
fram eftir degi. Síðari hluta dags-
ins gekk í norðan stórliríð með
brimi og sjógangi. TTm morguninn
reru engin skip af Vatnsnesi en
nokkur af Skagaströnd, og fórust
þrjú þeirra undir Yatnsnesi. —
Þetta kvöld lá Jakob fyrir, og' var
lasinn eins og oft bar við. Fyrir
háttatíma bað hann háseta sína
að fara ekki úr fötum, því skeð
gæti að hann þyrfti að kalla til
þeirra í nótt, en Auðbjörgu konu