Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.1937, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
63
FRAMH. AF BLS. 59.
óheppinn til aflafanga, að hann
fekk aldrei „bein úr sjó“, sem
kallað er.
í byrjun einnar vetrarvertíðar í
Vogunum, kom Friðrik þessi að
máli við Jón Daníelsson og bað
hann að gera það nú fyrir sig að
hjálpa sjer um einn happastein í
skipið, því hann vissi að hann gæti
það ef hann vildi, en sjer þætti
afar leiðinlegt, að geta aldrei
fengið fisk úr sjó.
Jón tók þesu mjög vel, en sagði
þó að það væri ekki auðhlaupið
að því, að ná í þessa happasteina,
því þeir væru mjög vandfundnir,
og lítið til af þeim, en hann gæti
reynt að fara með slorskrínuna
sína suður að Vogastapa, þar væri
smámalarkampur, sem hann skildi
fylla skrínuna af, og koma svo
með skrínuna beina leið til sín,
en hann yrði helst að gera þetta
í tunglsljósi að kvöldi til, svo
enginn sæi til ferða hans. Leið
svo nokkur tími þar til Friðrik
lagði á stað með slorskrínuna
sína ea. tveggja kílómetra leið, og
kom svo síðla kvölds með skrín-
una fulla af smámöl til Jóns. Helti
Friðrik svo allri mölinni úr skrín-
unni, en Jón fór svo og leitaði,
en fann engan af þessum happa-
steinum í hrúgunni. Sendi hann
Friðrik með skrínuna í annað
sinn, en það fór á sömu leið, að
ekki fann Jón stein þann hinn
sigursæla, sem hann leitaði að.
Loks í þriðja sinni, sem Friðrik
kom með skrínuna, og Jón góða
stund hafði rótað í hrúgunni,
sagði hann: „Það var mikið að
hann kom“. Tók hann svo steininn
úr hrúgunni og gerði við hann
ýmsar hundakúnstir, að Friðrik
ásjáandi. En í æsku heyrði jeg
sagt að Jón hefði skrifað á miða:
„Trúin flytur fjöll“, og vafið svo
miðanum utan um steininn, ásamt
fleiru, en er jeg mintist á þetta
við Sigurjón frænda minn, þá
hafði hann aldrei heyrt það, en
hitt sagði Sigurjón mjer, að Frið-
rik hefði ekki brugðist fiskur eft-
ir að hann fekk steininn, eins og
jeg líka sjálfur áður hafði heyrt.
En svo um páskana, en hvort það
nú var þessa sömu vertíð, eða
seinna, veit jeg ekki, þá varð
Friðrik fullur og fór þá að stæra
Sagnir af
Jóni sterka.
sig af því, að hann hefði fengið
þennan happastein hjá Jóni, sem
seiddi fiskinn að sjer, svo að hon-
um brygðist nú aldrei fiskur, eins
og þeir vissu sjálfir, en steininn
hefði hann fólginn undir þiljum
aftast í skipinu, eins og Jón hefði
sagt sjer að hann ætti að gera.
Hásetar Friðriks urðu nú meira
en minna forvitnir, og fóru að
skoða þennan undra stein, sem
seiddi fiskinn að þéim, en þeim
fell allur ketill í eld, er þeir sáu
steininn, og að þetta var eins og
aðrir hnöttóttir fjörusteinar, sem
Jón hafði látið Friðrik fara þrjár
ferðir eftir suður að Vogastapa,
til þess að styrkja hann í trúnni
á seiðmagn steinsins. En svo brá
við, að eftir þetta sótti í gamla
horfið hjá Friðrik, að hann fekk
ekki „bein úr sjó“ upp frá því.
Reikningsgáfan.
En það sem ef til vill einkendi
Jón Daníelsson einna mest frá
samtíðarmönnum hans, var hin
undiaverða reikningsgáfa sem
hann var gæddur, sem ekki þótti
einleikin, en ganga göldrum næst,
eða galdrar vera. En einkum er
þó viðbrugðið hugareikningsgáfu
hans, sem öllum öðrum var ofraun
að botna hið minsta í, enda líka
brúkaði hann aldrei pappír eða
ritblý hversu erfið stærðfræðisleg
viðfangsefni, sem hann fekkst við,
heldur reiknaði hann alt í hugan-
um, og var öðrum fljótari fyrir
það.
Hásetar Jóns, sem trúaðri voru
á galdrakunnáttu Jóns, en reikn-
ingslist, höfðu þrásinnis þá sögu
að segja af Jóni, að þegar að
hann átti þorskanetatrossur vest-
ur í Garðsjó, og leiði var úr Vog-
unum og vestur, og segl voru kom-
in upp, og skipið komið til skriðs,
að þá hefði Jón horft augnabliks
stund út fyrir borðstokkinn, feng-
ið svo einum hásetanna stýrið, en
lagst sjálfur fram í barka, breitt
skinnstakkinn yfir höfuð, og bann
að þeim (hásetum) að nefna með
einu orði þegar þeir kæmu að
duflinu, hann mundi sjálfur gera
það. En aldrei sögðu hásetar Jóns
að það hefði brugðist, að þegar
þeir komu að duflinu, stóð Jón upp
í barkanum, og skipaði að lægja
segl. Og hið sama sögðu hásetarnir,
að þegar siglingaleiði var að vest-
an og heim í Voga, þá ljek Jón
nákvæmlega sömu listina, lagðist
fram í barka, þegar segl voru kom
in upp, með skinnstakkinn breidd-
an yfir höfuð, og hreyfðist ekki
fyr en skipið var komið inn undir
lendingu, þá stóð hann fyrst upp
og sagði að lægja segl. Þetta að
sjá í gegnum tvöfaldan skinn-
stakkinn og byrðing skipsins,
sögðu hásetar Jóns að hefðu verið
römmustu galdrar, en engin reikn-
ingslist það hefði verið ómögulegt.
En Sigurjón frændi minn sagði
mjer þegar jeg heimsótti hann
síðast, að eftir að Jón Daníelsson
langafi okkar var orðinn blindur,
þá hefðu daglega allir veggir í
herbergi hans verið útkrítaðir með
reikningsdæmum, sem hann var
að búa til, og skemta sjer við í
einverustundum ömurlegrar blindr
ar ellinnar.
Ennfremur sagði Sigurjón mjer
að þegar Jörundur hundadagakon-
ungur fór suður í Keflavík 1809,
hefði Jón á meðan að Jörundur
var í Keflavík, safnað að sjer fjöl-
mennu liði af Vatnsleysuströnd-
inni, vel vopnum búið af ýmis-
konar morðtólum, járnkörlum, ljá-
uin hákarlasveðjum o. s. frv., en
sjálfur var gamli maðurinn bú-
inn að safna að sjer all-myndar-
legri hrúgu af vel völdum stein-
völum, sem hann ætlaði að fara
í boltaleik við Jörund með. En
Jörundur ljet ekki sjá sig, fór
þar fyrir utan garð, en ekki inn-
an, svo ekkert varð úr bardagan-
um.
Að endingu vil jeg geta þess,
að ritgerð þessa las jeg fyrir Sig-
urjóni frænda mínum, óðalsbónda
í Stóru-Vogum, áður en að jeg
sendi hana, og telur hann það,
sem hjer er skráð af langafa okk-
ar, Jóni Daníelssyni, í fullu sam-
ræmi við það, sem hann hafi áður
heyrt, bæði hjá föður sínum, Jóni
M. Waage og fleirum.
Þakka jeg svo Sigurjóni fyrir
þær upplýsingar, sem jeg fekk
hjá honum, og hefi stuðst við í
ritgerð þessari.