Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1937, Blaðsíða 2

82
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Snemma næsta morgun, 17. des-
ember, vorum við allir komnir á
stað. Bjaaland, sem nú hafði yfir-
gefið ökumannastjettina, og hljóp
nú fyrir glaður og ánægður, var
falið hið veglegasta starf, að vera
í farabroddi leiðangursins að
sjálfu heimskautinu. Yið litum all-
ir á þetta sem sannnefnt heiðurs-
starf, en ástæðan til þess að jeg
fekk honum það í hendur var sú,
að jeg vildi sýna hinum ágætu
Þelmerkingum þakklæti mitt fyrir
hið ómetanlega starf þeirra í þágu
skíðaíþróttarinnar. Þennan dag
var undir því komið að haldið
væri beina stefnu og ef unt væri
að fara eins og okkur hafði talist
hádegisbaugurinn liggja. Nokkru
á eftir Bjalaand kom Hanssen, svo
Wisting og kippkorn þar á eftir
kom jeg svo. Á þennan hátt gat
jeg haft mjög nákvæmt eftirlit
með stefnunni á ferðalaginu og
sjeð um að ekki yrði stórlega frá
henni vikið.
Það kom nú í Ijós að Bjaaland
var alveg einstæður forgöngumað-
ur. Hann fór þráðbeint alla leið-
ina. Það kom ekki fvrir eitt ein-
asta skifti að hann viki til hliða,
og þegar við loksins komum á á-
kvörðunarstaðinn eftir 10 kíló-
metra göngu, gátum við ennþá
greinilega sjeð sleðann, sem við
höfðum skilið eftir og tekið miðun
af honum. Hann var í nákvæm-
lega rjettri stefnu eftir miðun
okkar að dæma. Klukkan var 11
árdegis þegar við komum. Sumir
fóru að reisa tjaldið en aðrir und-
irbjuggu samtímis athuganirnar,
sem fyrir lágu. Við reistum traust-
an snjóstöpul og á honum átti
hinn „hugsaði sjóndeildarhringur“
að hvíla. Því næst reistum við
minni stöpul, sem hægt var að
leggja sextantinn á þegar hann
var ekki í notkun. Kl. ll^ ár-
degis var fyrsta athugunin gerð.
Nú skiftum við okkur í tvo
flokka, Hansen og jeg og Hassel
og Wisting. Þegar annar flokkur-
inn svaf átti hinn að gera athug-
anir. Hver vaka var 6 klukku-
stundir. Veðrið var ágætt, þó ekki
væri alveg heiður himinn allan
tímann. Annað slagið kom ljett
gufukend slæða yfir himininn en
hvarf brátt aftur. Þessi skýja-
slæða var ekki svo þjett að hún
brygði fyrir sól. Við sáum altaf til
sólar. En það var eins og loftslags-
skilyrðin væru háð eiphverjum
truflunum. Þannig kom það fyrir
að hæð sólarinnar breyttist ekki
tímunum saman þangað til alt í
einu var eins og hún tæki undir
sig stökk.
Nú voru gerðar athuganir
hverja einustu klukkustxmd allan
sólarhringinn. Það var ákaflega
einkennilegt að fara inn í tjaldið
kl. 6 síðdegis og koma svo út aft-
ur kl. 12 á miðnætti og verða þess
var að sólin virtist vera í nákvæm-
lega' sömu hæð. Og svo loks að
fara aftur inn í tjaldið kl. 6 að
margni og sólin var þá enn í sömu
hæð. Auðvitað hafði hæðin breyst
en svo lítilfjörlega að það varð
ekki skynjað með berum augum.
Okkur sýndist sólin fara yfir him-
ininn nákvæmlega í sömu hæð.
Tíminn, sem jeg hefi annað
slagið nefnt er reiknaður eftir há-
degisbaugnum um „Framheim“.
Við hjeldum áfram að reikna tím-
ann eftir honum. Athuganirnar
sýndu okkur bráðlega að við vær-
um ekki á sjálfu heimskautinu, en
svo nærri því sem við gætum von-
að að ná með tækjum okkar.
Athuganirnar, sem Alexander
yfirkennari er nú að reikna út,
og árangur þeirra verður birtur
síðar í þessari bók.
Hinn 18. desember kl. 12 á há-
degi höfðum við lokið athugunum
okkar, og það er áreiðanlegt að
við höfðum gert það sem hægt var
að gera.
Til þess ef unt væri að komast
nokkrum millimetrum nær sjálfu
heimskautinu, fóru þeir Hansen og
Bjaaland 4 kvartmílur eða 7 kíló-
metra í stefnu hins nýfundna
Mered.
Bjaaland kom sjer alveg á ó-
vart þennan dag meðan við sátum
að snæðingi. Enginn hafði haldið
ræðu á þessari ferð, en nú leit út
fyrir að Bjaaland fyndist vera
kominn tími til þess og hjelt yf-
ir okkur ljómandi snotra ræðu.
En þó varð jeg fyrst alvarlega
undrandi þegar hann að loknu
máli sínu rjettir fram vindlaveski
fult af vindlum og býður öllum.
Vindil á pólnum! Jú,þökk sje
þjer.
En það er ekki alt búið enn.
Þegar vindlarnir höfðu gengið
milli allra voru 4 eftir. Jeg komst
við þegar hann rjetti mjer veskið
með vindlunum, og mælti um leið •.
„Og þetta gef jeg þjer til minn-
ingar um heimskautið“.
Jeg hefi geymt þetta veski vel
og jeg ætla að geyma það sem eitt
af hinum fögru táknum um ein-
lægni fjelaga minna á þesari ferð.
Vindlunum skifti jeg seinna milli
okkar, aðfangadagskvöld jóla, og
þannig eignaðist jeg einnig sýni-
legt tákn þeirrar stórhátíðar.
Að loknum þessum hátíðahöld-
um á heimskautinu hófst undir-
búningur undir burtförina. Fyrst
var litla tjaldið reist, sem við
fluttum með okkur, ef svo skyldi
fara, að við yrðum að skifta okkur
í tvo hópa. Þetta tjald hafði hinn
duglegi seglasaumari okkar,
Rönne, gert, og það var úr mjög
þunnu vindheldu efni. Það var
grábrúnt og skar vel úr við hinn
hvíta snæflöt. Við tjaldstöngina
var fest önnur stöng svo að öll
hæð hennar varð kringum 4 metr-
ar. Á tjaldtoppinn var fest lítið,
norskt flagg og undir því flagg-
ræma, sem á var málað nafnið
„Fram“. Tjaldið var styrkt með
stögum alt í kring. 1 tjaldinu — í
dálitlum poka — skildi jeg eftir
brjef til hans hátignar konungs-
ins, með skýrslu um það sem við
höfðum framkvæmt.
Leiðin heim var löng og það
gat svo margt komið fyrir, sem
gerði okkur ókleift að skýra frá
ferð okkar. Jafnhliða þessu brjefi
skrifaði jeg stuttan pistil til
Scotts, sem jeg bjóst við að yrði
fyrsti maður til að finna staðinn.
Meðal þess, sem við skildum eftir
var sextant, 3 hreindýrshúðföt,
snjóskór, vetlingar og ýmislegt
fleira. Þegar öllu þessu var komið
fyrir fórum við hver um sig inn í
tjaldið til þess að skrifa nöfn okk-
ar á plötu, sem var fest við tjald-
stöngina. Þá barst okkur ham-
ingjuósk fjelaga okkar með ár-
angurinn, því á tvær gular leður-
pjötlur, sem voru saumaðar á
tjaldið undir stögunum stóð: „Til
hamingju með ferðina — og ■—