Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1937, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINB
85

250 ára.
Eftir
Lúðvík Kristjánsson.
sína í Ólafsvík, eru þar sex gras-
býli og þrjár þurrabúðir og má
nokkuð af því marka, að þar hafi
ekki verið mannmargt í þann tíma.
íbúarnir stuuda aðallega sjóróðra
allan tíma ársins nema hásumarið,
því að þá fara þurrabúðamenn-
irnir í kaupavinnu inn í Dalasýslu
og norður í Miðfjörð, en þeir sem
aftur á móti hafa grasnyt hirða
um hana. Um haust- og vorvertíð
ganga venjulega sex og sjö bátar
og eru hlutir liáseta að jafnaði
3—4 stór-hundruð. Afkoma Óls-
ara er ekki verri en annarsstaðar
á Nesinu, hvað húsakynni, fæði
og klæðnað snertir. Viðsjárverð-
ast þykir Plum, að ungbörn þurfi
að alast upp án þess að fá nokkra
mjólk. Segir hann að í Ólafsvík
sje enginn nautpeningur, svo telj-
andi sje, og að þess vegna sje mjög
örðugt að fá mjólk og að hún sje
afar dýr ef hún fáist. Þurrabúða-
mennirnir eru fátækir og barn-
margir og hafa þess vegna ekki
efni á að kaupa mjólk handa
hverju barni fyrir 20 fiska á mán-
uði, en um lægra verð er ekki að
ræða. (Hjer er átt við að hver
fiskur vegi 1 kg. harður).
Þannig er þá ástatt í Ólafsvík
nokkru fyrir aldamótin 1800.
VAÐ verslun Plums snerti,
þá gekk hún ærið misjafnt
og lágu til þess ýmsar orsakir.
Tvívegis misti hann skip sín ldað-
in vörum og varð þá fvrir miklu
tjóni, þótt nokkuð af farminum
bjargaðist í bæði skiftin. Um þess-
ar mundir sigldu „spekulantar“
all-mikið á Ólafsvíkurhöfn, og
revndu þeir að draga verslunina
til sín, að svo miklu leyti, sem
þeir gátu. Um Plum verður ekki
sagt, að hann væri kaupmaður
þungur, eins og mælt var eftir
einn Hofsóskaupmanninn, því að
hænn var mjög hjálpsamur og
greiðvikinn og tapaði fyrir það
miklu fje. Alt það sem nú hefir
verið nefnt, studdi mjög að því,
að ætíð var þungur róður fjár-
hagslega hjá Plum þau árin, sem
hann stundaði verslun í Ólafsvík.
Veturinn 1794—1795 dvaldi
Plum í Danmörku, en setti þá
fyrir verslunina Kristján bróður
sinn. Skömmu eftir áramótin ætl-
aði Kristján íit á Sand við annan
mann, en er þeir voru á leiðinni
undir Enninu, fjell grjótskxiða úr
fjallinu og varð Kristján undir
henni og rotaðist. Það sem eftir
var vetrar var verslunin lokuð og
ekki opnuð aftur fyrr en Plum
kom heim sumarið eftir.
Plum keypti jafnan mikið af
fiski og var hann oftast sjálfur
við að verka hann. Á sumrin var
oft erfitt að fá fólk í vinnu og
gekk því fiskverkunin stundum
síður en skyldi.
í Keflavík á Sandi ljet Plum
reisa fiskgeymsluhús og keypti
hann allan fisk af Söndurum, sem
þeir vildu selja og ljet verka hann
þar út frá. Plum hafði enga versl-
un á Sandi, nema hvað hann seldi
lítið eitt af tóbaki og brennivíni.
Allur sá fiskur, sem verslunin
keypti í Rifi var verkaður þar.
Plum keypti alla tíð feiknin öll
af íslensku prjónlesi og segir hann
sjálfur svo frá, að hann hafi selt
150 þús. vetlinga auk sokka og
háleita þau þrettán árin, sem
hann verslaði. Verður ekki annað
sagt, en að fólk hafi verið ólatt á
að taka í prjónana sína.
Mjer þykir ekki ósennilegt að
mönnum þvki fróðlegt að hevra
skýrslu þá, sem er yfir vörur þær,
er Plum flutti til landsins, þau ár
er hann verslaði og set jeg hana
hjer:
Fiskikrókar 48 þús., brennivín
40 þús. 1., brauð, ýmsar tegundir,
514 tunnur (hver tunna 40 kg.),
rúgur 1092 tunnur, bygg 190 tunn-
ur, járn 164 skpd., steinkol 144
tunnur, veiðarfæri 5401 kg., rúg-
mjöl 2734 tunnur (hver tunna 80
kg-), bygg 176 tunnur, mjöður
2062 1., salt 603 tunnur, tóbak,
ýmsar tegundir, 12050 kg., tjara
60 tunnur, baunir 160 tunnur,
grjón 164 tunnur. Auk þess, sem
hjer hefir verið nefnt, seldi Plum
ýmsar aðrar vörur, þótt í litlum
stíl væri.
Af þeirri kynningu, sem jeg hefi
af Jakob Plum gegnum bækur
lians, virðist mjer að það muni
hafa verið vænsti karl, en ekki
mjög til stórráðanna. Bók hans
Reiseiagttagelser j Ingialdshools-
og Frodersogn, ber það með sjer,
að hann hafi gert sjer mikið far
um að kynnast íslendingum sem
best, og ber hann þeim söguna
vel að flestu leyti.
M aldamótin 1800 hættir
Plum verslun sinni í Ólafs-
vík og kaupir hana þá Holger P.
Clausen og rekur hann hana þar
til 1825, að sonur hans, Hans A.
Clausen, tekur við henni. H. A.
Clausen flytur til Ólafsvíkur 1829.
Heimili Clausens er stórt og
myndarlegt og eru þar 1835 16
manns. Meðal þeirra, sem hús-
vitjunarbókin getur um er mág:
kona Clausens og er hún þar köll-
uð stofujómfrú.
Um Það bil er H. A. Clausen
byrjaði verslun í Ólafsvík, eru
þar 86 manns og eru þar ' af 23
börn.
Verslun Clausens var stór og
umfangsmikil. Hann átti sjálfur
skip, er hann hafði í förum, og
fluttu þau allar vörur hans til
Ólafsvíkur. Eftir því sem mjer
er kunnugt, voru það aðallega tvö
kaupför, sem komu til Ólafsvíkur
og hjetu þau Svanur og Þykkvi-
bær. Auk þess, kom þangað salt-
skip á hverju ári, er kallað var
Kurer. Þykkvibærinn fjell all-
fljótt úr sögunni, en Svanurinn
var aftur á móti í förum svo að