Lesbók Morgunblaðsins - 09.05.1937, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGTTNBLADSE'JS
Í43
VOÐINN OG VÖRNIN.
i.
Ef mannkynið á að geta lifað
rjett, verfSur að byrja á þvi að
lita rjettar á lífið og af meiri
víðsýni en hingað til.
Grískur maður, dr. Antoníú,
birti í ágúst 1914 spádóm, sem
skráður hafði verið árið áður, og
þar sem sögð var fyrir styrjöldin
mikla 1914—18 og hvernig gang-'
ur hennar mundi verða í aðalat-
riðum. Nú getur sama blaðið, sem
þetta er haft eftir (Light 1. apríl
þ. á.), um 10 ára gamla telpu,
Gertrude Cielon, sem í miðils-
ástandi spáir mjög stórkostlega.
Koma allar hennar spár þar niður,
að hrœðileg ógæfa vofi yfir mann
kyninu og að ekkert geti bjarg-
að, nema „iðrun í sekk og ösku“.
Virðast þau bjargráð heldur ó-
efnileg. Segir hið margfróða blað,
að úr mörgum áttum öðrum hafi
á þessum síðustu tímum komið
fram svipaðar feiknspár, „en til
tallrar hamingju fylgir þeim það
fyrirheit, að hinum yfirvofandi
voða geti orðið afstýrt, ef menn
aðeins geti vitkast svo, að þeir
átti sig á því, hvað þeim hefir yf-
irsjest“. Er þess mjög að vænta,
á þeim tímum sem nú eru, að
mjög sje spáð og ógurlega mjög,
og þó ekki án vonar, og mætti
nefna slíkt aldaskiftaspár.
II.
Jeg er eins sannfærður um það
nú og jeg var í apríl 1914, að
hinn mesti voði sje yfirvofandi,
og þó enn ógurlegra um að litast
nú en þá. Er mjer nú margt ljós-
ara í þessum efnum en var fyrir
23 árum, og jeg tel ekki nokkurn
vafa á því, að þar sem spárnar
segja, að voðanum megi afstýra,
þá er það rjett, þó að það sje hins
vegar mjög lítilsvert sem þær
segja um það, hvernig þetta geti
orðið. En það er það, sem segja
má með vissu, ef vjer getum
stuðst við nokkurn skilning á
hinn löngu sögu lífsins á jörðu
vorri, einsog jarðfræðin kennir
oss hana, og dálitla þekkingu á
hinni furðulegu sögu lífsins í al-
heimi, einsog stjörnufræðin kenn-
ir oss hana því miður ekki enn-
þá. Vjer hjer á jörðu þurfum að
geta þegið þá hjálp, sem íbúar
stjarnanna eru af svo miklum
áhuga að leitast við að veita oss
til þess að komast á rjetta lífs-
braut. En það samband, sem til
]>ess er í.auðsynlegt, getur ekki
tekist, fyr en vjer lærum að líta
fullkomlega náttúrufræðilega á
ýmsar þær verur, sein taldar hafa
verið lifa á einhverjum óefnisleg-
um og með öllu óskiljanlegum til-
verusviðum. Vjer þurfuin með
öðrum orðuin að skilja, að það
eru íbúar stjarnanna, sem vjer
eignm að fá samband við, og að
þar sein stjörnuheimurinn er, þar
er vor eigin framfarabraut um
ómælaniegar aldir.
Helgi Pjeturss.
Loðnuveiðar(frh)
þó umfram alt reyna að halda
þeim áfram, og reyna til þrautar
hvort um framtíð væri að ræða
á þessu sviði fyrir vertíðarútgerð
Hornafjarðar, eða ekki.
Jeg keypti nú nót og byrjaði
veiðar strax og Austfjarðabátar
komu. Nokkuð aflaðist, en gekk
tregt að selja til beitu. Útgerðar-
menn voru hálftortrygnir, sem
vonlegt var, þar sem um algerlega
óreynda nýjung var að ræða. En
loðnan vann sjer traust, smátt og
smátt, er einn og einn bátur, sem
beitti með nýju síli, fór að fiska
mun betur en hinir, sem höfðu
aðra beitu. Jafnframt fór jeg
smám saman að verða af með
meira og meira af sílinu á dálitlu
verði, sem ekki veitti af, því dýrt
var að vera löngum bundinn við
veiði þessa um hávertíðina, og
halda menn við hana, en oft aflað-
ist lítið eða ekkert.
Þó voru lengi nokkrir, sem
ekki fengu trú á þessari nýju
beitu og beittu áfram með síld,
en einnig þeir ljetu flestir sann-
færast áður en þessari vertíð
lauk. Ef litið er á það, að þetta
var aðeins önnur vertíðin, sem
þessi nýja beita var reynd, er ó-
hætt að segja, að vonum framar
hafi þetta gengið vel.
Þegar nokkuð var liðið á þessð
vertíð gerðist það, að útgerðar-
maður af Austfjörððum hafði með
sjer hingað netpoka, sem líktist
stórum háf. Poka þennan lagði
liann í álinn, sem liggur að sjó-
húsabryggjunni á Höfn, og er
hann dró hann upp aftur eftir
eina nótt, voru í honum 1—2 tunn
ur af loðnu. Um nóttina hafði
verið norðanstormur og loðnan
leitað í hlje undir Hafnartangan-
um, og eitthvað af henni lent í
pokanum. Maðurinn, sem gerði
þessa tilraun, var Jakob Jakobs^
son frá Norðfirði, hægur maður,
gætinn og greindur vel, eins og
ætt hans frá Vatnsnesi. Hann
sagði í garnni og alvöru: „Þetta
eru gullpeningar“. Sumir vantrú-
aðir glottu við, eins og þeir vildu
segja: „Verði honum að góðu“.
Þennan dag fjekk Kobbi 10
skippund af þorski á loðnuna
sína. Eskfirðingarnir, Kristján
Jónsson og Tómas Magnússon,
sem fyrstir manna urðu til þess
að nota hina nýju beitu, og þar
með ljá þessari þörfu nýjung
stuðning og fylgi, öfluðu 7 skp.
hvor þennan sama dag á síli frá
mjer. En á frosnu síldina feng-
ust áftur á móti aðeins 2 skp. að
meðaltali á bát þennan dag.
Eftir því sem lengra leið á ver-
tíð þessa fjölgaði stöðugt þeim,
sem beita vildu með loðnu, og eft-
irspurn eftir henni jókst. Gaf það
byi í seglin mjer og njínum mönn
um, sem veiði þessa stunduðum,
og nokkuð í aðra hönd fyrir erfiði
og tilkostnað. Þó gladdi hitt meir,
hversu tiltölulega fljótt sú tilætl-
un náðist, að fá sjómenn til þess
að reyna þessa líklegu og ódýru
beitu, og að hún hafði ekki brugð
ist þeim vonum, sem jeg gerði
mjer um hana. Og í þessi vertíð-
arlok var svo komið, að það var
alment álit manna, að loðnan væri
hin besta beita. (Niðurl.).
Daily Telegraph segir frá því,
að Carol Rúmenakonungur liafi
stofnað bókaútgáfu, sem hann
veitir sjálfur forstöðu, og opnað
nýtísku bókabúð, þar sem bæk-
ur forlagsins eru seldar.