Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1938, Blaðsíða 3

LERBrtK MORGUNBLAÐSTNS
27
sem frá byrjun voru hugsaðar að
standa í sem nánustu sambandi
við Eimskipafjelagið.
Efnaleg sjálf-
stæðisbarátta.
En svo að vikið sje nú aftur
að árinu 1913, þá var það áform
stjórnar Stúdentafjelagsins, að
nota fjelagið til að slá kröftug-
lega til hljóðs fyrir efnalegri
sjálfstæðisbaráttu.*) Eimskipa-
málið var aðalliðurinn í þessari
fyrirætlun, en síðan voru haldn-
ir fundir, er snertu peningamál-
in, viðskiftin, og járnbrautarmál-
ið. (Fyrsti bíllinn kom ekki til
landsins fyr en sumarið eftir).
Voru fengnir áhugasömustu menn
í þessum efnum til að ræða mál-
in í fjelaginu og voru þessir
helstir; Bjarni Jónsson frá Vogi,
Benedikt Sveinsson ritstj., Björn
Kristjánsson bankastjóri, Br. II.
Bjarnason kaupm., Guðm. Björn-
son landlæknir, Guðm. Hannesson
próf., Indriði Einarsson skrifst.-
stj., Jón Ólafsson ritstj., Jón
Þorláksson landsverkfr., Ólafur
Björnsson ritstj., Ól. G. Eyjólfs-
son skólastj., Páll Torfason fjár-
málaerindreki, Indriði Reinholt
verkfr. frá Kanada, Sig. Hjörleifs-
son alþm., Sveinn Björnsson mflm.
og bæjarftr. og Þórður Sveinsson
læknir.
Áhugi fjelags-
manna tak-
markaður.
En segja verður hverja sögu
eins og hún gengur. -— Fundirnir
voru að vísu fjörugir og lýstu
miklum áhuga. En þeir báru
kannske fullmikinn keim af að-
komumönnum, og fjelagsmenn
sjálfir höfðu í heild sinni fremur
lítinn áhuga á þessari stefnu. Hið
formlega sjálfstæði þjóðarinnar
var ennþá ekki viðurkent, og van-
máttarkendin lýsti sjer hjá stú-
dentum eins og hún gerir altaf —
í óeirð, stríðslöngun, gleiðgosa-
*) Þetta má sjá á blöðum frá
þessum tíma. Jeg sá þá um út-
komu „Ægis“ 3.—9. tbl. 1913 fyr-
ir ritstjórann Matth. Þórðarson
útgerðarm. og setti þar nokkrar
greinar um þessi efni.
hætti og stóryrðum innbyrðis og
ónotum í garð Dana, og var þó
fyrirstaðan gegn sjálfstæðinu
mögnuðust hjer heima. — Þessi
óeirð snerist nú gegn fjelags-
stjórninni, aðallega þó utan
funda. Svaraði hún engu góðu til
og fjell við kosningar á næsta
aðalfundi.
Aðal vandræða-
málið árið 1913 —
Sveinn Björnsson kom einu
sinni með þá tillögu á þessum
fundum, að fenginn yrði erlend-
ur fjármálamaður til að koma
skipulagi á fjármálin og marka
þeim stefnu. Reynslan hefir nú
sýnt, að þetta hefði ekki dugað,
nema glöggskygn fjelags- og
stjórnfræðingur hefði verið feng-
inn um leið og tillögum beggja
veríð fylgt smviskusamlega. —
Árið 1913 var síðasta árið áður en
hinir stóru hlutir fara að gerast,
og þá var peningaleysið aðalhem-
illinn á sjálfstæðismálunum. Ef
menn hefði grunað hvað mikil
peningaráð þjóðin fengi á næstu
25 árum, þá hefði ekki þótt þurfa
að bera miklar áíiyggjur.
— er óleyst þann
daff í dag!
Hafi fjármálin fyrir 25 árum
verið örðugasta fyrirstaðan gegn
því, að við þyrðum að heimta
fult sjálfstæði, þá sýnast nú hin
sömu vandræði vera að sprengja
þá byggingu, sem síðan hefir ver-
ið reist. í hinni efnalegu sjálf-
stæðisbaráttu sýnumst við þrátt
fyrir mikil umbrot ekki að vera
komnir skrefi lengra en fyrir
aldarfjórðungi. Munurinn er þó
sá, að þessi tími, sem liðinn er,
hefir skapað svo mikinn reynslu-
forða og á að hafa aflað okkur
það mikillar þekkingar, að nú
væri alveg óþarft að stinga upp
á því, að fá hingað útlendan fjár-
málamann. — Það eru nógir til
að vinna úr því efni, sem fyrir
liggur — ef það væri til nokk-
urs að gera það — ef það væri
ekki nú sem sakir standa fyrir-
fram sýnilegt, að það yrði bráð-
ónýtt verk vegna hinnar röngu
og hættulegu stjórnskipunar í
landinu, sem ekki leyfir að nota
neina hlutlausa þekkingu eða
fræðilega afurð öðruvísi en sem
barefli í flokkadeilum.
Verkefni fyrir
Stúdentafjelaffið.
Á tímum þar sem tækni í öll-
um efnum er að ryðja sjer til
rúms, er þetta ástand þjóðinni
bæði til skaða og ófremdar —
einkum þegar þess er gætt, að hún
er ekki stríðsþjóð og verðskuldar
þar af leiðandi engan tilverurjett
ef hún vill ekki eða kann ekki að
hagnýta sjer friðinn og aðra hag-
felda aðstöðu sína, sem vissulega
er einstök í sinni röð.
Þó að Stúdentafjelagið hafi vit-
•anlega aldrei haft skilyrði til að
taka á sig sjálft aðalerfiði þjóð-
málanna, þá hefir það, sem fyr
var sagt, oft ýtt kröftuglega við
þeim, tekið þau á dagskrá sína
og rætt þau á þann hátt, að það
vakti jafnan athygli — og bá
fyrst og fremst sjálfstæðismálið.
Ef til vill hefir það dregið kraft
vir fjelaginu nú fyrirfarandi, að
sjálfstæðismálið var til lykta leitt
og talið vera í tryggri liöfn.
En þar sem aðsteðjandi hættur
eru nú sem óðast að koma í ljós
— mundi þá ekki endurvakið hið
gamla viðfangsefni fyrir hið end-
urreista Stúdentafjelag?
Faðirinn: — Jæja, svo þú ætl-
ar einu sinni enn í bíó. Getur þú
nú ekki svona til tilbreytingar
verið eitt kvöld heima og hjálp-
að mjer með heimastílana þína?
— Halló, hættið þessu. Þjer
hafið ekki leyfi til að kasta 1.
farrýmis bjarghring til 3. far-
rýmis farþega!