Lesbók Morgunblaðsins - 10.12.1939, Síða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
387
Frá síðasta Heklugosi. Blýantsteikning eftir Gnðm. Magnússon. Eftir at-
huganir sínar á eldsvæði Skaftárelda lagði hann stund á eldfjallafræði, og tók
sór því ferð á hendur til að skoða Heklugosið 1913 og Kötlugosið 1918. Þrein
dögum eftir að hann kom frá ferðinni til Kötlugossins lagðist hann banaleg-
una. Guðmundur var óvenjulega mikill fjallgöngumaður eftir þeirra tíma mæli-
kvarðn. Gekk t. d. á Eiríksjökul er hann var kominn af léttasta skeiði.
hvort heldur var lífsbarátta þeirra
bágstöddustu í afdalabygðum eða
umbrot manna i margmenninu við
sjóinn.
En þegar G^iðmundur hafði unn-
ið í nokkur ár við samtíðarlýsing-
ar sínar, tók fortíð þjóðarinnar að
heilla hug hans. Og þá var ekki
nema eðlilegt, er út í þá fjöl-
breytni kom og mikla efnisval, að
hann staðnæmdist við þá atburði
þar sem hrikalegast undust sam-
an þræðir mannlífsins og náttúru-
aflanna í landinu, þar sem voru
Skaftáreldarnir. En þeim lýsir
hann í sögum sínum þannig, að
hann vindur upp skáldsöguþætti
á því stórfenglega sviði veruleik-
ans.
En máske verða það smásögurn-
ar sem lengst halda nafni Guð-
mundar á lofti, hinir snjöllu þætt-
ir daglega lífsins, er sýna lesand-
anum inn í mannssálrnar alla
þeirra umgerð og umhverfi.
Nýlega er byrjuð heildarútgáfa
af ritum Jóns Trausta. Það rit-
höfundarnafn valdi hann sjer er
fyrsta skáldsagan hans kom út.
Hann vildi með því láta lesendur
sína geta tekið við þessu skáld-
verki, dæmt um það, án tillits til
þess hver höfundurinn væri.
Máske var það vegna þess að hann
sjálfur var prentari að hann gat
komið bókinni iit svo að aðeins
örfáir vissu hver höfundurinn var.
Og það skifti árum að það yrði
almenningi kunnugt. En um það
leyti sem menn fóru að vita um
hvaða maður leyndist undir því
dulnefni kom fram tillaga á Al-
þingi um að veita honum skálda-
styrk. Þá reis upp þingmaður einn
og taldi það nær að styrkja Jón
Trausta en Guðmund Magnús-
sou(!)
Rithöfundurinn Jón Trausti lif-
ir í meðvitund þjóðarinnar í fram-
tíðinni. Svo mikið er víst. En enn-
þá hefir ekki verið skrifuð sagan
um manninn, sem tók sjer það
heiti, af því að hann vildi sjálfur
draga sig í hlje.
En þó sögur Jóns Trausta verði
lesnar og eigi lengi eftir að vekja
eftirtekt, gæti æfisaga Guðmund-
ar Magnússonar frá Rifi orðið
engu síður læsileg, ef vel er á
haldið, saga drengsins sem ólst
upp á ljelegu náðarbrauði út-
kjálkasveitarinnar, en gerðist á
þroskaskeiði sínu afkastamesti rit-
höfundur þjóðarinnar. V. St.
Morgunljóð
eftir Huldu
Morguninn er sem óskrifað blað,
yndislegt, hvítt og hreint,
lítið blað, ávöxtur menningar
manns,
eitt máttugt spor í jarðsögu hans.
Hvítt blað og svart blek — hvílík
auðlegð öllum,
frá ungbarnsins frumdrætti, að
höfundi snjöllum.
„Yegur er undir og vegur yfir
og vegur á alla vegu“.
Nýr morgun, sem opnar öll sín hlið
öllu, sem lifir og grær.
Nýr dagur, með snjóhvítt blett-
laust blað —
ó, barn lífs, hvað ætlarðu að skrifa
á það!
Hvað rita þín örlög, hvað ritar þú
sjálfur?
Hvað rita í dag allar heimsins álf-
ur?
„Vegur er undir og vegur yfir
og vegur á alla vegu' ‘.
Hvað, sem að alheims örlagahönd
á örk sína skrifar í dag,
skal dráttur hvers einstaklings ár-
dagsskýr,
hið umliðna bætt, hafinn þáttur
nýr,
ritað með hjartans hreinasta blóði
á hvíta örk tímans, með ljógsins
flóði.
„Vegur er undir og vegur yfir
og vegur á alla vegu“.
■JMb.
Hynni SurtsheUk. Pennateikning eftir Guðmund Magnúseon.