Lesbók Morgunblaðsins - 05.10.1941, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSÍNS
339
Nöfn staðanna:
Margrjetarfell við Steingrímsfjörð
Torffell við Steingrímsfj.
Gunnarsstaðagróf við Steingr.fj.
#Húsavíkurkleif við Steingr.fj.
#Hjá Tröllatungu við Steingr.fj.
Merkjagil í Tungudal við St.gr.fj.
Hólar í Miðdal við Steingr.fj.
Hrútagil í Mókollsdal
*Surtarbrandsgil hjá Brjánslæk
#Þórishlíðarf jall við Selárdal
#Seljamýrarfjall við Rafnseyrarh.
Bergtegund
Leirsteinn
Leirjárnsteinn
Leirsteinn
Leirst. og leirjárnst.
Leirsteinn
Leirsteinn
Leirsteinn
Sand- og leirsteinn
Leirsteinn
Leirsteinn
Leirsteinn
Hæð yfir haf
30—40 m
um 168 m
70—80 m
10—12 m
80—90 m
um 130 m
laust
275—300 m
um 150 m
um 265 m
um 640 m
(Fe2 03 . nH2 O). Veðrað yfirhorð
steinsins er móbrúnt að lit, en í
hreint brotasárið er hann svar-
brúnn og með greinilegum málm-
gljáa. Eðlisþyngdin er 4 eða lið-
lega það.
Þau afbrigðin, sem mjer eru
kunn og járnauðugust eru, finnast
sumstaðar í fjöllunum umhverfis
Onundarfjörð og við innanverðan
Patreksfjörð norðanmegin. í aust-
anverðu Arnarstapagili (skammt
fyrir innan Vesturbotn í Patreks-
firði) og í nálega 100 m hæð, er
10—12 sm. þykt lag af brúnjárn-
steini. Liggur hann í hörðum leir.
Hefir sá hluti leirlagsins, sem of-
an á járnsteinslaginu liggur, um-
myndast af hita frá hraunlaginu,
sem ofan á hvílir. Hjer er svo
lítið af járnsteini, að varla mun
vinsla koma til greina.
Framh.
# fyrir framan nafnið merkir.að jeg hafi skoðað staðinn. J. Á.
Mjer er ekki kunnugt um, að
plöntulaginu í Þórishlíðarf jalli
hafi verið lýst áður, þó ýmsir hafi
um það vitað. Fjallið er hlaðið úr
lárjettum basalt-hraunlögum í alt
að 360 m hæð. Þar tekur við mola-
bergslag (leirborinn sandsteinn)
um 20 m þykt. í því neðanverðu
er aðalplöntulagið, og er það vart
þykkara en 20 sm á þéim slóðum,
er til þess sjest. Efri hluti fjallsins
er úr basalti alla leið upp á brún.
.Auðveldast er að rekja molabergs-
lagið í hlíðinni að sunnan og vest-
an, og þar hafa plöntuleifarnar ein-
göngu fundist, en Hvannahvilftar-
megin í fjallinu sjest einnig votta
fyrir þessu lagi.
Það má teljast hægur vandi að
finna þrjár tegundir í þessu plöntu-
lagi Þórishlíðarfjalls, en stein-
gervingasafn mitt hefir enn ekki
verið ákvarðað til fullnustu, svo
jeg get ekki með vissu sagt, hve
margar tegundirnar eru í alt. Mest
ber þar á allstórum, fjaður-
strengjóttum, tentum blöðum, og
er eftirtektarvert, hve mörg
þeirra eru uppvafin. Mynda þau
sívalninga 10—12 sm langa og
alt að 2—3 sm í þ.vermál. Svo
mikið er af þessum uppvöfðu blöð-
um, og svo reglulega eru þau vaf-
in, að varla verður hjá því kom-
ist að ætla, að þar hafi einhver
dýr að verki verið (skordýralirf-
ur?). Önnur all-algeng blöð úr
þessu lagi eru fjaðurstrengj'ótt,
sepótt-flipótt. Minna þau mjög á
hlynblöðin (acer rubrum), sem
kunnust eru frá Tröllatungufund
arstaðnum við Steingrímsfjörð
Annars er það mála sannast, að
mjög skortir á, að unnið hafi verið
til hlítar úr þessum vestfirsku
steingervingasöfnum, og meðan svo
er, að málsrökin hafa ekki verið
könnuð eins og hægt er, er best
að vera sem fáorðastur um niður-
stöðuna. Jeg læt nægja að nefna,
að gróðurinn er frá Tertiertíma-
bili, og talið er, að hann hafi lifað
hjer í suðrænu loftslagi, líku því,
sem nú ríkir í Miðjarðarhafslönd
unum.
III.
í millilögum klettabeltanna vest-
firsku finst járnsteinninn, sem
margir hafa heyrt minst á, einkum
frá Eyrarfjalli við Önundarfjörð.
Flest þeirra sýnishorna, sem jeg
hefi skoðað af þessu járnefnasam-
bandi, eru brúnjárnsteinn og af-
brigði af honum. Hann er samsett-
ur úr frumefnunum járni og súr-
efni, en bindur auk þeirra í sjer
breytilega mikið af vatni, eftir
því um hvaða afbrigði ræðir
Smælki.
Mýs eru ákaflega músikalskar.
Þessa staðreynd hafa menn fært
sjer í nyt í nýjum músagildrum.
í kassa á stærð við venjulegan
vindlakassa er látin spiladós, sem
er þannig gerð, að hún getur leik-
ið í klukkutíma, þegar búið er að
draga hana upp. Mýsnar leita brátt
þangað til þess ^ð hlusta og má
þá auðveldlega grípa þær.
★
Ef miljarðamæringur ætlaði sjer
að telja peningana sína í krónum,
myndi hann ekki geta lokið því
starfi í lifanda lífi, að minsta
kosti ekki á venjulegri mannsæfi,
ef gert er ráð fyrir, að hann telji
krónu á sekúndu og vinni að því
300 daga á ári, 10 klst. á dag.
Hann væri þá í 100 ár að telja
miljarðinn sinn.
★
Þegar brúðkaup er haldið. í
Kína, borga gestirnir hver fyrir
sig. Áður en þeir ganga inn í há-
tíðarsalinn, afhenda þeir dyraverð-
inum rautt umslag með pening-
um. Það er að vísu ekki mikið,
sem hver og einn gefur, en það
er samt góður skerfur, að öllu
samanlögðu, til þess að borga út-
gjöldin við svona hátíð.