Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1943, Side 5

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
317
Bréf frá gömlum vesturfara:
Við viId um vera sjá ifb jarga
Jósep bóndi á Svarfhóli sýndi
í sumar ritstjóra Lesbókar bréf
frá gömlum Vestur-Islending,
Jóni Jónssyni, til heimilis vest-
ur í Riverton, og birtast hér
kaflar bréfsins.
Bréfritarinn er fæddur að
Svarfhóli 1. febrúar 1846, og er
því 97 ára, en var 93. er hann
skrifaði bréfið. En vestur flutt-
ist hann nokkru fyrir 1880.
Riverton febr. 1939.
Kæri frændi minn.
Beztu þökk fyrir bréf þitt frá
3. janúar. Beztur er fyrsti tími
til að láta þig heyra eitthvað
frá mér í þakklætisskyni. Ungur
má, en gamali skal, segir mál-
tækið.
Þetta verður ekkert frétta-
bréf, heldur meinlaust mas og
þá líklega mest um sjálfan mig.
Það hefir líka verið sagt að hug-
sjónahringur gamalmenna snú-
ist mest um þau sjálf.
Nú er eg 93 ára og fer að
fikra mig upp á það fjórða á
10. tugnum. Þegar við sátum
hér 1. febrúar með allra handa
kræsingar, fékk eg mörg skeyti
á þessu tröppustigi æfinnar. Og
þá fékk eg bréfið frá þér. Þú
hefir reiknað þetta svona nett
út, að það kæmi þenna dag, eða
tilviljun hefir ráðið. Mér þótti
vænt um það.
Það hefir alltaf lyft upp anda
mínum að fá bréf að heiman.
Eg kalla það „að heiman“. Þó
eg sé búinn að lifa í þessu landi
yfir tvo þriðjunga æfinnar, er
eg samt íslendingur í húð og
hár. Það var ekki fólkið eða
landið sjálft, sem rak mig í
burtu. Það var h/-æðslan við ó-
blíðu náttúrunnar, hræðslan við
að við myndum ekki komast á-
fi-am. Svo var eg ekki heppinn
með að fjölga fénu, því bráða-
pestin drap svo mikið af því á
hverjurn vetri, meðan eg var á
Hofsstöðum.
Því var það að eg hafði jarða-
skipti við Ólaf á Uppsölum í
Norðurárdal.
Það hefir stundum komið fyr-
ir mig að eitt og annað hefir
lagst í mig,‘ sem framundan
væri. Og var svo í þetta sinn.
Mér fannst að óvanaleg harð-
indi væru í nánd. Það kom á
daginn. Harðndin, sem gengu
yfir landið 1880—‘82 skullu á
hæla mér. Þetta hugboð mítt
ýtti undir mig að fara. Með
því líka að konunni minni leidd-
ist, vildi heldur fara til Amer-
íku, en vera kyrr á Uppsölum.
En hún var alltaf á móti Am-
eríkuferðum áður en við komum
þangað. Það reið baggamuninn.
Við hjónin vorum líka bæði
með því upplagi, að vera ekki
komin upp á aðra, en vissum
ekki hvað gæti komið fyrir, ef
drepandi harðindi kæmu.
Veturinn 1858—59.
Eg mundi vel eftir vetrinum
1858—59. Þá var eg strákur 13
ára. Rétt að eg skrifi þér svo-
lítið um þann vetur. Þú hefir
vafalaust heyi't hans getið. Um
hann hlýtur eitthvað að vera
skráð í veðurskýrslum landsins.
Þennan vetur voru sumar-
páskar. Fram yfir hátíðar var
hann ekki slæmur. Úr því fór
hann að versna, gerði frost með
kafaldi við og við sem hélzt til
páska. Þá birti til í lofti, og
herti frostið, svo að útigöngu-
hross héldust ekki við á haga,
nema part úr deginum, mest
fyrir kuldann, því oft var kyrrt
veður.
Um þorralokin fóru vermenn
til sjávar, svo á flestum bæjum
var veikliðað heima til skepnu-
hirðinga.
Veðrið versnaði fyrir alvöru
með sjöviknaföstunni. Var hríð
á hverjum degi alla föstuna út,
annað hvort skafbylur eða ofan
kafald og oft hvorttveggja, sagði
fólkið, en fjóra daga alla föst-
una, hefði verið, að heitið gat,
ratljóst á milli bæja. Kyngdi
niður svo mikilli fonn að varla
var hægt að komast neitt yfir
jörðina. Þangað til fönnin barð-
ist svo saman að hún hélt
manni. Það skóf svo upp að
öllum bæjum, að snjórinn lág
upp á miðja þekju á baðstofun-
um, er voru lágar pallbaðstof-
ur í Melkoti og Flóðatanga og
eins fóru útihús í kaf.
Á Flóðatanga voru tveir ung-
lingar um fermingu, sem áttu
að gera útiverkin og Anna föð-
ursystir þín, með bæklaða fæt-
ur, svo hún átti erfitt með gang,
nema á góðum vegi. Hún átti
að vera í heygarðinum og hjálpa
þessum unglingum að láta í
meisana, skammta heyið handa
skepnunum og segja unglingun-
um fyrir verkum.
Á Svarfhóli voru mikið fleiri
skepnur til að hirða. Var vinnu-
maðurinn farinn til sjávar. Fað-
ir minn og eg vorum úti allan
daginn við skepnuhirðingu og
snjómokstur. Við vorum báðir
í skinnstökkum, skinnbuxum og
skinnsokkum. Það hlífði ökkur
frá því að verða blautir. Faðir
minn hafði gert þessi föt áður
en veðrið versnaði fyrir alvöru.
Eg örmagnaðist oft þenna vet-
ur og bjó að því fram yfir tví-
tugt.
Við gerðum snjóhús fram af
öllum dyrum, sem við þurftum
að ganga um, og höfðum tröpp-
ur upp úr þeim og stigagat með
fleka yfir. Þegar þetta var kom-
ið í lag, minnkaði vinnan mik-
ið hjá okkur. Þó fannst mér
samt nóg um hana. Seinustu
dyrnar sem við gerðum fram
af voru bæjardyrnar, því lengi
vel skóf af hlaðinu. En smátt