Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1943, Síða 1
JWlorgttfiblaftsissB
44. tölublað Sunnudagur 21. nóv. 1943 XVII. árgangur.
Is&foldarprafnsmlðja K.Í.
/
Oscar Ciaascn:
Fatækraframfærsla
fyrir 100 drum
Guðmundur Rasmusson, sem
var þurfamaður á Neshreppi,
innri, þ. e. Ólafsvíkurhreppi, var
niðursetningur hjá Pétri bónda
á Sveinsstöðum. — Guðmundur
þessi sálaðist í byrjun maí árið
1844, og var þá tekið út efni í
kistuna utan um hann í reikning
hreppsins í Ólafsvíkurverzlun,
en það voru 2 Vahlborð, flett, á
* 1 Rd. (2 kr.) hvort, eða bæði á
2 dali, ásamt 50 stykkjum 3
þuml. saum, sem kostuðu 1 mark
eða 16 sk., þ. e. 32 aura. Svo var
Ásmundi bónda Þorleifssyni í
Rifi greiddur 1 Rd. fyrir að
smíða kistuna og 4 líkmönnum
3 mörk (48 sk. = 96 aur.)
hverjum, allt í innskriftum við
verzlunina. Þannig kostaði það
hreppinn samtals 5 Rd. eða 10
krónur að koma Guðmundi í
jörðina, auk líksöngseyris til
prestsins, sem var rúmlega dal-
ur, en það var auðvitað klippt
og skorið fyrir að kasta rekum
á líkið, því að ræður voru ekki
haldnar yfir þurfalingum á þeim
tímum. •— í þessu tilfelli sést
ekki að tekin hafi verið sverta á
kistu Guðmundar Rasmussonar
eða þurkefni í svertuna, sem oft-
ast var edik, og er því hætt við,
að hún hafi verið ómáluð, enda
hafði oft svo verið, þó að ekki
ættu þurfamenn í hlut.
Á þessu ári var annar þurfa-
maður á Neshreppi, innri, sem
Dagur hét og kallaður var
Galdra-Dagur, og var hann nið-
ursetningur hjá Guðmundi
nokkrum Ivarssyni á Brimils-
völlum. — Upp í meðgjöf með
Galdra-Degi fékk húsbóndi hans
út á 20 fiska virði hjá ólafsvík-
urverzlun, en það var 1 skeppa
af rúgi, 1)4 kg af tólg og 5 kg
af harðfiski. Nokkru síðar hefur
hreppsnefndin auðsjáanlega orð-
ið að „flikka“ Dag gamla upp og
tilleggja honum nýjan „galla“,
— hann hefir eflaust verið orð-
inn áberandi töturlegur, — en
efnið í þessi föt handa Galdra-
Degi var einnig tekið út úr ól-
afsvíkurverzlun. Það voru 7)4
alin af gráu, sauðarlitu, íslenzku
vaðmáli, sem kostaði 40 sk. al-
inin. Af slíku vaðmáli var að
jafnaði talsvert til í Ólafsvíkur-
verzlun. Sveitamenn komu með
það á hverju vori og seldu fyrir
harðfisk, og var það síðan aftur
selt þurrabúðarmönnum undir
Jökli til fatnaðar. — Á höfuð
galdramannsins var tekin skinn-
húfa, sem hefur hreint ekki ver-
ið neitt lélegt höfuðfat eða hon-
um ósamboðið, því að verð henn-
ar var 1 Rd. og 1 mark, og hef-
ur þetta því verið ein forláta
húfa. —
Gottsveinn hét maður, sem
upp á mennina var kominn í Ól-
afsvík á því herrans ári 1844, en
reyndist, þegar til kom sveitlæg-
ur í Staðarsveit, og var því
fluttur þangað fátækraflutningi
á hreppstjóra sveitarinnar, sem
þá bjó í Tungu. Þessi flutningur
á Gottsveini kostaði 3 Rd. (6
kr.) og var greiddur úr reikn-
ingi hreppsins við Ólafsvíkur-
verzlun.
Eg býst við, að mest af við-
skiftum hreppsins á þessum
tímum hafi gengið fyrir sig í
viðskiftareikningi hans við verzl-
unina. — Bæði var það, að
verzlunin var banki staðarins;
þangað greiddu menn útsvör sín
og fengu þau lánuð þar, ef hart
var í ári, og svo var verzlunin
langsamlega stærsti gjaldandi
hreppsins alla 19. öldina. Útsvar-
ið var áratug eftir áratug, fyrir
og eftir miðja öldina, 20 vættir
á landsvísu, en oftast var vættin
á 3 dali eða þar yfir, og var
þetta því allmikil upphæð á þeim
tímum.
/
Frh. á bls. 358