Lesbók Morgunblaðsins - 08.07.1945, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
363
Bkuif. XXIV, 182). Það korn lika
á daginn, að slík skipun var Is-
landi lítilsvirði, en hún stóð til 1842.
Þegar vakinn hafði verið nokkur
áhugi meðal bestu manna á íslandi
á, þingstofnun hjer heima með rit-
gerðum (Baldvin Einarsson, Fjöln-
ir, Skírnir) og brjefum, og menn
sáu hinsvegar, að hluttaka Islend-
inga í þingi Evdana var gagnslaus,
heí'ja nokkrir góðir menn samtök
um að koma á framfæri bænarskrá
til konungs, „biðja, að hann veiti
landsmönnum fulltrúaþing sjer í
lagi, sem haldin yrðu hjer í landi,
en,að annars kostar væri ekki brugð
ið af þeirri stjórnarskipun hjá oss,
sem hingað tíl hefir höt'ð verið“.
Sumarið 1837 vaknar drótt til
verka. Páll Melsteð, sýslumaður í
Árnessýslu, og Þórður Sveinbjörns-
son háyfirdómari höt'ðu forgöngu,
og varð þeim vel ágengt sunnan-
lands. Norðanlands og austan reið
Bjarni amtmaður Thorarensen á'
vaðið. og urðu margir til að fvlgja
honum að málum, og er þar sjer-
staklega getið Bjarnar Blöndal,
sýslumanns í Húnavatnssýslu.
Bænaskrám þessura, er sendar
voru konungi um hendur stiftamt-
manns og Kaneellíis, fylgdi ræki-
legt erindi frá stjftamtmanm (Bard-
enfleth), góðviljað íslendingum.
„Nú eru líka níu menn,
sem nóttina eiga að stytta“.
DANSKA stjórnin hafði nú feng-
ið bænaskrárnar og umsögn stift-
amtmanns. Bæði Kancellí og Ilentu-
kammer höfðu látið álit sit.t í Ijós
um málið.
Með kgl. úrskurði 22. ágúst 1838
„eru 10 íslenskir embættismenn
(með stiftamtmanni, en hann var
danskur, og þá voru eftir níu! sbr.
kvæði Jónásaf), kvaddir í nefnd þá,
er setu skyldi eiga í Reykjavík, til
þess að yfirvega þar málefni ís-
lands þau, er mest þætti á ríða, og
senda þvínæst hlutaðeigandi stjórn
Kristján VIII. Danakonungur
arráðum frumvörp þeirra, þegar
fundi þeirra væri lokið“. (Tíðindi
frá nefndarfundinum 1839, bls. 11,
sjá Lovs. XI, 262—271 og 271—274)
EmbættismannanefUdarfundir þess-
ir voru tveir, annar 1839, hinn 1841.
Átti nefndin fundi sína í húsi stift-
amtmanns í RéykjaVík. Gerðabók
var rituð á dönsku.
Eitt helstu mála, sem nefndin,
hafði til meðferðar 1839, lagði stift-
amtmaður fyrir þegar á fyrsta
fundi 17. júní. Stjórnin leitar álits
um: „Hvernig hæfileg kosningalög
yrðu best samin fyrir Island, þegar
landið ætti að senda fulltrúa á
standaþingin í Hróarskeldu, svo og
hvernig sá kostnaður, er af því
leiddi,- yrði borinn og borgaður“.
(Tíðindi 1839, bls. 16).
Það má lesa milli línanna í til-
lögum fundarmanna í þessu máli„
að þeir. höfðu ekki mikla trú á því,
kð íslendingar sendu fulltrúa á
Hróarskelduþing. „Á hi-nn bóginii;
væri augljóst, að verulegasta gagns-
ins mætta vænta af nefndarfundin-
um í Reykjavík. .. segir Bjarni
amtmaður Thorsteinsou í ævisögu
sinni. Þó ekki sje niinnst á sjerstakt
fulltniaþing í tillögum þessum,
bendir þó ýmislegt í þá átt. Xefnd-
armenn eru sjáanlega óánægðir
með hluttöku íslendinga i þingum
þessum, vilja ekki gera tillögur um
kosningar til þeirra og koma þar
niður, að best sje að konungur ráði
því. hverjir eigi þar sæti.
Það var um þessa níu íslensku
embættismenn í nefndinni í Reykja
vík, sem .Tónas Ilallgrímsson orti
í Borðsálminum fræga (í apríl 1839)
á
„Nú eru líka níu menn,
sem nóttina eiga að stytta,
þó varla nokkur viti enn,
hve vænlegt ráð þcir hitta“.
Embættismannanefndarfundirnir
voru runnir undan rifjum Barden-
fleth, er n-ar stiftamtmaður hjer
1837—1840. Þeir voru undanfari ins
l
nýja Alþingis.
Boðskapur um Alþing.
TILLÖGUR embættismanna um
hluttöku Isléndinga í Hróarskeldu-
þingi voru sendar( boðleiðinai
til Kaneellíis. Sendi það konungi
mál þetta 11_ maí 1840 (Lovs. XI,
615), og fylgdu tillögur frá ,því, að
allt skyldi sitja við sama, sem seg-
ir í tilsk. 15. maí 1834.
En nú brá nokkuð nýrra við.
Konungur fjellst ekki á tillögur
Kaneellíis, og gaf út rirskurð 20.
maí 1840 (Lovs. XI., 615—628) um
það, að embættismannanefndin
skyldi athuga, hvort eigi fært vel
á því, að stofnað yrði fulltrúaþing
á íslandi, er bæri nafnið Alþing,
og kæmi saman á Þingvöllum sem
ið gamla þing og hefði eí hægt væri
svipað fyrirkomulag eins og gamla
þingið („hvorhos det i Særdeleshed
vil blive at overveie, om ikke en
saadan Forsamling rettest burde
före Navn af „Althing“ ' og, som
det forrige Althing, holdes paa.
Thingvalle, samt iövrigt saavidt
muligt have en lige Indretning med
dette ældre Thing“) — Lovs, XI,
628. —
Sá kouuugur, er þannig,beindi þessu